علامه مصباح: بهترین تمرین برای رفتن به سمت خدا با دل، توجه به خدا در نماز است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در مراسم سالروز شهادت حضرت جوادالائمه (ع)، با اشاره به این که ائمه (ع) دوست دارند مطالبی که تعلیم داده‌اند بازگو شده و فراموش نشود، ادامه داد: در فرمایشات امام جواد(ع) روایاتی مانند کلمات قصار حضرت امیرالمؤمنین (ع) وجود دارد و جملاتی کوتاه، پرمعنا و کاربردی به چشم می‌خورد.

آیت الله محمد تقی مصباح یزدی به روایتی از امام جواد (ع) توجه داد که می‌فرماید: توجه کردن به خدا با دل، مفیدتر و مؤثرتر از اعمال سنگین و خسته کردن بدن است.

وی با اشاره به مفردات حدیث و توضیح در مورد آن‌ها اظهار داشت: هرچند عمل عبادی هم بدون قصد تقرب حاصل نمی‌شود و در واقع رفتن با دل به سمت خدا در اعمال عبادی نیز وجود دارد، اما وقتی رفتن با دل به سمت خدا با رفتن با اعضا و جوارح به سمت خدا در مقابل هم قرار می‌گیرند به این معناست كه اگر فرصت تقرب با اعمال برای فردی فراهم نیست و مثلا فقیر است و نمی‌تواند به كسی كمك كند، یا ناتوان است و نمی‌تواند به عمل عبادی بپردازد، نه تنها نباید ناامید باشد، بلكه باید امیدوارتر هم باشد كه خداوند اجری بیشتر نصیب او كند.

علامه مصباح یزدی با اشاره به مضمون حدیث كه مقایسه بین حركت دل به سمت خدا و حركت بدن به سمت خداست، ادامه داد: قصد خدا کردن، یا به تعبیر ادبی با پای دل به سوی خدا رفتن، پیش‌فرضی دارد، و آن این است كه انسان می‌تواند به سمت خدا حركت كند، و سخن حضرت آن است كه با پای دل رفتن رساتر از رفتن با پای بدن است.

این مفسر قرآن كریم با اشاره به آیاتی از قرآن كریم اظهار داشت: انسان در حال حركت و سیر به سوی خداست و آخر سیرش به خدا می‌رسد و جایگاه نهایی‌اش نزد خداست؛ اما گاه قرآن تعبیرهایی مانند «رجعت» و «منتهی» را در این زمینه به‌كار می‌برد و گاهی تعبیراتی پربارتر مانند «لقاء» و «ملاقات» و هم چنین «كدح» به معنای حركت با تلاش را، و این دو نوع تعبیر با هم متفاوت هستند.

وی افزود: هر چند همه ما معتقدیم كه خداوند از رگ گردن به ما نزدیك‌تر است، اما سنت الهی این است كه انسان در حالت عادی نمی‌تواند آن گونه كه باید، خدا را درك و با چشم دل رؤیت كند؛ بر خلاف برخی امور دیگر كه ولو با چشم سر قابل دیدن نباشند، اما آن را به خوبی درك می‌كند، مانند محبت و بغض، و مانند «من» كه غیر از اعضا و جوارح ماست و انسان آن‌ها را به خوبی درك می‌كند. درمقابل، ما رؤیت كاملی نسبت به خدا نداریم و در آخرت این رؤیت می‌تواند كامل باشد؛ هر چند همه به خداوند می‌رسند، اما همه خداوند را رؤیت نمی‌كنند!

وی افزود: شاید افراد بسیار كمی توانسته باشند به لقاء و رؤیت واقعی در این دنیا رسیده باشند؛ البته اگر هم باشد برای افرادی مانند امام علی (ع) است كه در نخلستان‌ها با رؤیت لحظه‌ای خدا از حال می‌رفت، نه هر كس دیگر؛ لذا خدا حتی به موسی (ع) هم «لن ترانی» می‌گوید. اما عالم آخرت به گونه دیگری است و می‌شود خدا را ملاقات كرد و رؤیت بهتری نسبت به خدا داشت؛ حال این كه در آخرت چگونه رؤیتی است، خود نیاز به بحث مفصلی دارد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه با اشاره به آیه شریفه «ألا الی الله تصیر الامور» افزود: در یك سیر تكوینی، نه تنها انسان‌ها، بلكه همه امور به خدا باز می‌گردند، ولی در مورد انسان‌ها هم با توجه به تعابیر مختلفی كه در قرآن كریم آمده است، مشخص می‌شود كه در آخرت دو نوع لقاء خدا وجود دارد؛ لقاء توأم با رؤیت كه مخصوص اولیای خدا و مؤمنین است؛ و لقاء بدون رؤیت كه عام است و شامل همه می‌شود.

وی با اشاره به این كه سیر الی الله گاهی به صورت عام و بر اساس تكوین است، و گاهی فرد مشتاقانه به طرف لقاء الهی پیش می‌رود، ادامه داد: گاهی نیز انسان گمان می‌كند كه در مسیر لقای خداوند حركت می‌كند و در حال قرب به اوست، در حالی كه روز به روز در حال سقوط بوده و از هر پستی، پست‌تر می‌شود. مثلا برخی می‌گویند در حال توسعه و پیشرفت هستیم و گمان می‌كنند در مسیر سعادت‌اند، اما در حال پیشرفت به سوی جهنم هستند.

وی با اشاره به ویژگی‌های آخرت ادامه داد: در آخرت همه چیز با اجازه خداست؛ حتی كسی بدون اذن خدا حرف نمی‌زند، و حتی شفاعت پیامبران نیز بدون اذن خدا میسر نیست؛ روز قیامت، روز لقای الهی است؛ این همان لقاء عام الهی است كه همه آن را درك می‌كنند و استثناء ندارد؛ اما برای برخی لذت‌بخش است و برای برخی ناخوشایند.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به شعری منسوب به حضرت سیدالشهدا (ع) در آخرین لحظات عمر اظهار داشت: فرمایش سیدالشهدا (ع) حاکی از لذت‌بخش‌ترین نوع لقاء الهی است که در آخرین لحظات می‌فرماید: همه چیز را در راه عشق تو رها كردم، و بچه‌هایم را یتیم كردم تا تو را ببینم!

وی با اشاره به روایت امام جواد (ع) اظهار داشت: به سوی خدا رفتن چند نوع است؛ برخی مشتاقانه و با اختیار به سوی خداوند می‌روند و برخی از ملاقات خدا فراری هستند. یك سیر به سوی خدا همراه با لذت است و یك سیر طبیعی و جبری كه توأم با لذت و نعمت و شادی نیست، بلكه گاهی با سخت‌ترین عذاب‌ها، ازجمله محروم ماندن از رؤیت خدا، همراه است که خود از عقوبات سخت الهی است.

علامه مصباح با طرح این سئوال كه رفتن با پای دل به سمت خدا به چه معناست، ادامه داد: رفتن به سمت خدا با دل به معنای یاد خدا و توجه قلبی به اوست؛ که این توجه نیز مراتبی دارد؛ گاه انسان صرفاً از چیزی یاد می‌كند، و گاهی چنان غرق در فكر و یاد كسی می‌شود كه توجه‌اش از دیگران سلب می‌شود. از این رو حركت با دل به سمت خدا، گاه بسیار آرام و مورچه‌وار و گاه با سرعت و شتاب است.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به لزوم تمرین برای رفتن به سمت خدا با دل اظهار داشت: بهترین تمرین برای رفتن به سمت خدا با دل، توجه به خدا در نماز است؛ در چند دقیقه‌ای كه نماز می‌خوانیم، توجه به موضوعات دیگر نداشته باشیم و بتوانیم دل‌مان را كنترل كنیم؛ یعنی این قدر عاجز نباشیم كه نتوانیم دلی را كه متعلق به خودمان است، چند دقیقه ای نگه داریم!

وی در پایان اظهار داشت: انسان ظرفیتی دارد كه می‌تواند حس كند كه خدای محبوبش در آغوش اوست و چنان غرق لذت شود كه حاضر نباشد یك لحظه از آن را با همه لذت‌های دنیا عوض كند.

گفتنی است این مراسم سی‌ام مردادماه همزمان با شب شهادت حضرت جوادالائمه (ع) برگزار شد.

برای دریافت متن و صوت این جلسه اینجا را کلیک کنید!