علامه مصباح: افراط و تفریط، دو مانع بزرگ در راه انجام تكالیف الهی است

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افراط و تفریط را دو مانع بزرگ در راه انجام تکالیف الهی دانست و افزود: عده‌ای در اثر تفریط در امور دینی، توجهی به آخرت ندارند و تمام توجه‌شان معطوف به دنیا است؛ عده‌ای نیز با افراط، شعار خود را زهد و عدم دلبستگی به دنیا قرار می‌دهند تا خود را از وظایف اجتماعی که زحمت دارد، خلاص کنند و راحت‌طلبی خود را توجیه کنند؛ از این‌رو وقتی سخن از جهاد و جبهه، مشاركت در فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی و نظایر آن باشد، می‌گویند دنیا ارزش این‌ها را ندارد؛ به فکر آخرت خود باشید! در حالی که قرآن می‌فرماید: فَضَّلَ اللهُ المُجاهِدینَ عَلَی القاعِدینَ أَجْراً عَظیماً.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در مراسم افتتاحیه سال تحصیلی این مؤسسه، ضمن بیان خاطراتی از دوران مدرسه و شروع تحصیل خود در حوزه علمیه، اظهار داشت: در گذشته، تعداد طلاب و کسانی که تمایل به خواندن دروس حوزه داشته باشند، بسیار کم بود؛ به عنوان نمونه علیرغم وجود مدارس علمیه متعدد و بزرگ در شهر یزد، تعداد بسیار اندکی طلبه در آن وجود داشت.

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به این که تنها امتیازی كه رژیم ستم‌شاهی برای حوزویان قائل بود، معافیت آنها از خدمت سربازی بود، ادامه داد: آنچه بنده از همان ابتدای ورودم به حوزه به یاد می‌آورم، این است که همان افراد اندکی که به حوزه می‌آمدند، اغلب نوجوانانی بودند که خانواده‌هایشان به خاطر فقر آنها را به حوزه فرستاده بودند، یا برای این‌که در نظام ستم‌شاهی از خدمت سربازی خلاص شوند، به حوزه آمده بودند.

وی با اشاره به حضور یک‌ساله خود در حوزه علمیه نجف و پس از آن در قم، گفت: به هر حال، کسانی که با انگیزه سنجیده و خالصانه، حوزه علمیه را برای تحصیل علم انتخاب کنند، بسیار اندک بودند؛ اكنون نیز جا دارد که ما هم از خود سؤال کنیم که نیت ما برای تحصیل دروس دینی چه بوده است؟

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به وقوع انقلاب اسلامی در 40 سال قبل و عزتمندشدن روحانیت، اظهار داشت: نیت افراد در آمدن به حوزه، بسیار مهم است؛ شاید برخی طلبگی را به عنوان شغل انتخاب می‌کنند؛ شغلی که هم خدا دوست دارد و هم برای خدمت معنوی به جامعه است و چه بسا موجب کسب احترام اجتماعی هم می‌شود.

وی ادامه داد: اما نباید به همین اندک قانع شویم؛ گمان نکنیم با تحقیق، تحصیل و تدریس علوم دینی به درجات عالیه رسیده‌ایم؛ تدریس و تحصیل علوم دینی و وعظ و منبر، نهایتاً ما را از جهنم نجات می‌دهد؛ اما به قدری مراتب عالی وجود دارد که حتی مثل بنده‌ای که 70 سال است با آیات و روایات و علما سرو کار دارم، تصور صحیحی از مراتب عالی آن ندارم.

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به شگفتی‌های خلقت انسان، اظهار داشت: انسان موجودی است که استعداد فوق‌العاده‌ای دارد و می‌تواند به مقاماتی برسد که برای ما قابل باور نیست. هر کدام از ما در هر مرحله و حدی که هستیم، می‌توانیم تصمیم بگیریم که صعود کنیم و تا جایی اوج بگیریم که الآن تصوری از آن نداریم؛ این امکان برای همه فراهم است؛ اما مهم‌ترین عامل آن همت است. البته همت بلند نیز شرایطی دارد و باید مجموعه‌ای از شناخت‌ها برای ما حاصل شود؛ هم‌چنین انگیزه‌ای پیدا کنیم و سپس  با همت بلند اقدام به صعود کنیم.

وی با طرح سؤالی درباره چگونگی حصول این شناخت برای انسان، ادامه داد: این‌که از چه راهی و به چه مقامی می‌توان رسید، را نمی‌توان در دروس حوزه یافت؛ بنده 70 سال با تلاش فراوان درس خوانده‌ام و همیشه جزء شاگردان زبده بوده‌ام؛ اما این‌که انسان از چه راهی و به کجا می‌تواند برسد، را در دروس حوزه نیافتم. در مقدس‌ترین درس‌های دینی ما، یعنی فقه آل محمدصلی‌الله‌علیه‌وآله، واجبات و محرمات الهی مورد بحث قرار می گیرد، اما در این درس‌ها برای سؤال مذکور پاسخی نمی‌یابیم.

استاد برجسته حوزه علمیه قم با بیان این‌که این مسئله حاكی از آن است که ما کمبودی در برنامه‌هایمان داریم، افزود: همه ما مسلمانان باور داریم که انسان بعد از مرگ، حیات دیگری دارد که هم وسعت و هم مدت آن، بی‌نهایت است، و همان‌گونه که بین متناهی و نامتناهی نسبتی وجود ندارد، بین دنیا و آخرت نیز نسبتی وجود ندارد؛ اما باید دید این اعتقاد چقدر در زندگی ما تأثیر دارد. وقتی تمامی این دنیا نسبت به آخرت، به اندازه چشم بر هم زدنی هم نیست، چه میزان باید به فکر آخرت باشیم، و چه میزان به فکر دنیا؟ آیا بیشتر وقت ما به تفکر و تلاش برای رسیدن به موفقیت‌ها، کسب مناصب و درجات عالی، شهرت، کسب درآمد و نظایر آن، اختصاص یافته، یا در پی  آخرت هستیم؟

این مفسر قرآن کریم با استناد به آیات متعددی از قرآن کریم و روایاتی از اهل‌بیت‌علیهم‌السلام، اظهار داشت: به خاطر همین اهمیت بی‌نهایت آخرت نسبت به دنیا است که قرآن و روایات به مذمت دنیا و تشویق آخرت پرداخته‌اند؛ پس چرا ما که قرآن و اهل‌بیت را قبول داریم، این گونه‌ایم؟ آیا این ضعف ما نیست؟ مبادا روزی پیشمان شویم که دیگر سودی ندارد!

وی افراط و تفریط را دو مانع بزرگ در راه انجام تکالیف الهی دانست، و افزود: عده‌ای بر اثر تفریط، توجهی به آخرت ندارند و تمام همتشان معطوف به دنیا است؛ عده‌ای نیز با افراط، شعار خود را زهد و عدم دلبستگی به دنیا قرار می‌دهند تا خود را از وظایف اجتماعی که زحمت دارد، خلاص کنند و راحت‌طلبی خود را توجیه کنند؛ از این‌رو وقتی سخن از جهاد و جبهه، مشاركت در امور اجتماعی و سیاسی و نظایر آن باشد، می‌گویند دنیا ارزش این‌ها را ندارد؛ به فکر آخرت خود باشید! در حالی که قرآن می فرماید: فَضَّلَ اللهُ المُجاهِدینَ عَلَی القاعِدینَ أَجْراً عَظیماً.

آیت‌الله مصباح یزدی  با تأکید بر لزوم مراقبت از خود برای دوری از افراط و تفریط، اظهار داشت: شیطان به دنبال این است که انسان‌ها را دنیاطلب کند و اگر نشد، به اسم ضدیت با دنیا، آنها را به سمت راحت‌طلبی و شانه خالی کردن از وظایف اجتماعی سوق دهد.

استاد اخلاق حوزه علیمه قم با اشاره به این‌که زندگی دنیا همراه با رنج است، ادامه داد: آیا فکر می‌کنید افرادی مانند ترامپ، خیلی راحت هستند؟ او با همه امكانات و داراییش، خواب راحت ندارد؛ هم‌چنان‌كه شاهزاده سعودی از ترس ترور، آسایش و آرامش ندارد. هر چه دلبستگی به دنیا بیشتر باشد، نگرانی برای از دست دادن آن نیز بیشتر است؛ مخصوصاً با توجه به این‌که بر خلاف امور معنوی، رقابت شدیدی بین افراد بر سر امور دنیوی وجود دارد و کسانی که بهره بیشتری داشته باشند، دشمن بیشتری هم دارند.

آیت‌الله مصباح یزدی در پایان اظهار داشت: مراقب باشیم به گونه‌ای رفتار نکنیم که روزی پشیمان شده و حسرت بخوریم؛ یکی از اسامی روز قیامت، «یوم الحسره» است؛ همه ما یوم الحسره را در پیش داریم. به گونه‌ای قدم برداریم که در آن روز خیلی احساس پیشمانی و حسرت نکنیم؛ البته یکی از مسائلی که در این زمینه بسیار مهم است، توسل به اهل‌بیت‌علیهم‌السلام است.

گفتنی است مراسم افتتاحیه سال تحصیلی 97-98، روز سه شنبه، سوم مهرماه با حضور اساتید و دانش‌پژوهان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در سالن همایش‌های این مؤسسه برگزار شد.

قبل از سخنرانی علامه مصباح یزدی نیز از نفرات برتر آزمون کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تقدیر به عمل آمد.

انتهای پیام/

برای شنیدن صوت این جلسه اینجا را کلیک کنید!