فهرست مطالب

Üçüncü dərs

Haqq çərçivəsindəki vəhdət

Rəhman və rəhim Allahın adı ilə

Qarşınızdakı yazı cənab Ayətullah Misbah Yəzdinin ( sayəsi üzərimizdə davamlı olsun) 89/05/24 tarixi (1431 h.q. mübarək ramazan ayının 5-inci gecəsi ilə eyni vaxtda) əzəmətli rəhbərlik məqamının dəftərində etdiyi söhbətin xülasəsidir. Ümid edirik ki, bu tövsiyələr bəsirətimizi artırsın və hidayət, səadət yolunda işiqlı çıraq olsun.


Haqq çərçivəsindəki vəhdət

Vəhdətdə məqsədimiz haqqın möhkəmlənməsi


Əvvəlki iki məclisdə vəhdət və birlik barəsində müəyyən söhbətlər etdik. Qeyd etdik ki, vəhdətin dəyəri vəhdətdə müəyyən olunmuş hədəfin dəyərindən aslıdır. Əgər vəhdət hansısa bir haqqın gerçəkləşməsi üçün olarsa, həmin həqiqət nə dərəcədə dəyərlidirsə vəhdətin qorunması da bir o qədər dəyərlidir. Əks halda əgər vəhdət hansısa bir haqqın tapdanması və ya batilin gerçəkləşməsi uğrunda olarsa, bu vəhdət nə inki dəyərsizdir, hətta həmin batil işdə olan şər qədər, pisdir. Diqqət etməli olduğumuz ayrı bir məsələ budur ki, birlik və vəhdət rəftarda mümkündür. Lakin fikir, əqidə və imanla bağlı məsələlərdə başqalarına ardıcıllıq etmək olmaz. Necə ki, dində (istər batil istər haqq) ikrah, məcburiyyət mənasızdır. Əgər haradasa məcburiyyət varsa, bu, hansısa əməlin yerinə yetirilməsi, yaxud tərk olunmasındadır. Məcbur edən şəxs yalnız kimsənin öz etiqadı əsasında əməl etməsinə mane ola bilər, yaxud onu inancının əksinə rəftar etməyə məcbur edə bilər. Yasir, Süməyyə və Əmmarın əhvalatı belə idi: Onlar müşriklər tərəfindən İslamı inkar etməyə məcbur edildilər. Amma müşriklərdən heç biri onların əqidələrini dəyişə bilmədilər. Yasir və Süməyyə müqavimət göstərdilər və İslamdan bezdiklərini söyləməyə razılaşmadılar. Müşriklər də onları qətlə yetirdilər. Əmmar dildə İslamı inkar edib, canını xilas etdi. Lakin doğru, yoxsa səhv iş gördüyünü düşünüb pərişan, narahat olmuşdu. Pərişan halda həzrət Rəsuləllahın (s) hüzuruna gəldi və dedi: “Həlak olduğumdan qorxuram.” Sonra baş verənləri danışdı. Bu ayə nazil oldu: “Qəlbi imanla rahatlıq tapdığı (və imana bağlı) halda (küfr deməyə) məcbur olan şəxs istisna olmaqla, kim imanından sonra Allaha küfr etsə…” (“Nəhl”,106) Həzrət (s) buyurdu: “Sən düz iş gördün; təqiyyə edib canını qorudun; lakin imanında heç bir şək və süstlük yaranmadı.”
Qəlbi etiqadı, əqidəni başqasına xatir, yaxud vəhdətin qorınması üçün dəyişmək olmaz. Bu mümkünsüzdür. Əqidə və iman xüsusi əsaslara tabedir; əgər bu əsaslar olarsa iman yaranar, əks halda iman olmaz. Mövzüya aid olan vəhdət, birliyin qorunması “rəftarda” uyğunluq yaratmaqdır. Rəftar, təqiyyə və əməli birliyin mövzüsüdur. Bu birlik bəzi hallarda doğru ola bilər: müəyyən dəyərli bir hədəfin gerçəkləşməsi uğrunda olarsa.
İslamda xüsusi məsələlərə tabe olan bir sıra hökmlər mövcuddur. Bu fiqhdə ikinci yol adlanır. İkinci yola tabe olan hökmlər isə ikinci hökmlər hesab olunur. Bu yolların əksəri Quran və hədislərdə qeyd olunmuşdur. Misal üçün məcburiyyət: “Həqiqətən (Allah) sizə ölmüş heyvanı, qanı, donuz ətini və Allahdan başqasının adı çəkilmiş heyvanı haram etmişdir. Amma zülmə, təcavüzə yol vermədən (və zərurət miqdarını aşmadan onları yeməyə) məcbur olan şəxsə heç bir günah yoxdur.”
Əgər bir şəxs zalım və təcavüzkar olmadan haram yeməyə məcbur olarsa onun üçün bir günah yoxdur. Yəni burada birinci hökm məcburiyyət, çətinlik səbəbindən götürülür. Buna ikinci hökm deyirlər. Başqa bir ayədə buyurulur: “Möminlər möminlərin yerinə kafirləri dost, köməkçi və başçı götürməməlidirlər. Hər kim belə etsə - onlardan bir növ təqiyyə etməyiniz istisna olmaqla – (onun) Allahla heç bir əlaqəsi yoxdur.
(Allah kafirlərlə dostluq əlaqələri qurmağa icazə vermir, yalnız onlardan çəkindiyiniz halda bu işi görə bilərsiniz. “Tuqat” kəlməsi təqiyyə mənasındadır. Təqva, təqiyyə və tuqat kəlmələri hər üçü “ittəqi” felindən olan məsdər isimdirlər və eyni mənaya malikdirlər.Yuxardakı məsələ də ikinci yoldur və özünə görə ikinci hökmü var.
Bizim fiqhi mənbələrimizdə qeyd olunmuşdur ki, bəzən müsəlmanların öz aralarında da təqiyyəyə ehtiyac görülür. Əmmarın əhvalatı müşriklərdən təqiyyə idi; lakin bizim rəvayətlərdə bildirilmişdir ki, belə bir təqiyyə müsəlmanların öz aralarında da baş verir: Əgər müsəlmanlar arasında ixtilaf yaransa və bu ixtilaf elə bir həddə çatsa ki, bir müsəlman əməli baxımdan digər bir müsəlmandan ardıcıllıq etmədiyi halda həyatı üçün təhlükə olsun. Bütün məsumlardan nəql olunan “təqiyyyə mənim və atalarımımn dinidir” (“Biharul-ənvar”,c2.s.74) hədisinin mənası budur. Bu məsələnin həqiqəti belədir ki, insan iki iş arasında, vacib əməli xüsusi bir firqə kimi edib, (məsələn namazı əli bağlı qılıb) həyatını xilas etməklə, birinci hökmə uyğun (öz şəriətində olan kimi) əməl edib həyatını təhlükəyə atmaq arasında qalır. Bu cür məsələlərdə ikinci yolun məsləhəti ilə birinci hökmün məsləhəti arasında ziddiyyət yaranır. Bu halda müqəddəs şare (şəriəti təyin edən) birinci hökmə əməl etməyə mane olan ikinci məsləhəti daha mühüm bilir; Bu səbəbdən deyir: Birinci hökmdən daşın və ikinci hökmə əməl et.
Bu bütün fəqihlərin fitva verdikləri və hamımızın bildiyimiz təqiyyədir.
Başqa bir növ təqiyyə var, cənab İmam (Allah ondan razı olsun) bu məsələyə daha ciddi yanaşırdı. Digər fəqihlərdən də bəziləri bu növ təqiyyəyə fitva verdilər və bu “güzəşt, yollaşma, razılaşma təqiyyəsidir”. Yəni bu halda insan öz məzhəbinin fitvasına uyğun formada əməl etmək istədikdə həyatına təhlükə yaranmır. Lakin islami-ictimai bir məsləhət təhlükəyə düşür; müsəlmanlar arasında pərakəndəlik, kin, düşmənçilik və parçalanma yaranır və bu düşmənlərin sui-istifadə etməsinə, islami cəmiyyətin mənafesinin, izzətinin aradan getməsinə səbəb olur. İmam (r) (Allah ondan razı olsun) bu məsələ ilə bağlı bir çox dəlillər göstərmişdir. Onun araşdırması belədir: Bu halda birinci hökmün məsləhəti ilə ictimai məsləhət (məsələn düşmənlərin qarşısında müsəlmanların qüvvəsi və İslamın izzətinin qorunması) arasında ziddiyyət yaranır. İmam (r) dəlillər göstərdi ki, təqiyyə ilə bağlı rəvayətlərin bir çoxunda uyğun məsələ nəzərə alınmışdır və bütün rəvayətlər “qorxu məqamındakı təqiyyəyə” aid olunmur.
Bura qədər aydın oldu ki, təqiyyənin dəyəri, yəni ikinci hökmə əməl etməyin dəyəri onda olan məsləhətdən aslıdır; beləliklə əgər təqiyyə daha böyük məsləhətin əldən çıxmasına səbəb olarsa, bu halda təqiyyəyə icazə verilmir. İmam (r) (Allah ondan razı olsun) buyururdu: “Təqiyyə ( istər qorxuya, istərsə güzəşt, yolaşşma, razılaşmaya aid olan təqiyyə ) daha böyük məsləhətin əldən çıxmasına səbəb olmadığı halda şəridir (dini baxımdan qanunidir).” O belə deyirdi: “ Əzəmətli, mühüm işlərdə təqiyyə yoxdur.” Beləliklə əgər peyğəmbərin, məsum imamın həyatı təhlükəyə düşərsə, yaxud Allah evinə hücum təhlükəsi olarsa bu halda təqiyyəyə icazə verilmir. Bu hallarda həyatın qorunması daha böyük məsləhətin əldən çıxmasına səbəb olur. İmam (r) (Allah ondan razı olsun) mübarizələr cərəyanlarında buyurdu: “Bu gün istənilən halda təqiyyə haramdır.” Onun bu hökmü ona görə idi ki, İslamı təhlükədə görürdü. Bizim həyatımız daha dəyərlidir, yoxsa İslam? O İslamın təhlükədə olduğunu görmüşdü. Bu səbəbdən buyurdu: “ Bu gün təqiyyə bütün hallarda haramdır. ” Əgər İslamın qorunması üçün yüzlərlə, yaxud minlərlə şəxsin ölümünə ehtiyac görülərsə, gərək bu şəxslər ölümə getsinlər və İslam qorunsun.
Bütün bunlar ona görədir ki, təqiyyə öz-özlüyündə dəyər deyil. Təqiyyənin dəyəri onun ardında olan nəticədən asılıdır. Təqiyyə bizim həyatımız və vəhdətimizdən daha dəyərli olan bir şeyin əldən çıxması, məhv olması ilə nəticələnərsə, bu halda təqiyyənin nə dəyəri var?! Əlbəttə uyğun halları ayırd etmək dövrünə agah, cəmiyyətin şəraitinin dərk edən fəqihin öhdəsindədir. O müəyyən vaxtlarda təqiyyənin qadağan olması barədə hökm verə bilər. Beləliklə, İslamda belə bir məsələ var ki, bəzən bir hökm birinci yol olaraq təsdiqlənir və sonra daha mühüm məsləhət ortaya çıxır və bu mühüm məsləhətin qorunması üçün ikinci yol təyin olunur və birinci hökm dəyişir. Bu məsələnin ictimai məsələlərdə də nümunələri vard. O cümlədən təqiyyə bu nümunələrdəndir; beləliklə, əgər təqiyyə şiəliyin əsasının aradan getməsinə səbəb olarsa və bizim şiəlik maarifini müdafiə etməməyimizə görə şiəliyin həqiqəti tədricən unudularsa bu halda təqiyyə mənasızdır. Bizim canımız şiəliyin həqiqətindən daha mühümdürmü?! Əlbəttə həm İslamın əsası üçün, həm də şiə məzhəbi üçün təhlükə yaranarsa bu halda daha doğrusu budur ki, insan İslamın və Quranın əsaslarının qorunması üçün şiəlik məzhəbinə də göz yumsun; əlbəttə bu çox nadir bir fərzdir və bir dəfə olsun belə gerçəkləşməsi məlum deyil.
Demək, vəhdətin öz-özlüyündə dəyər olmasını və hansı qiymətə olursa olsun və bütün hallarda qorunmasını düşünməməliyik. Bütün bunlardan məlum olur ki, batil yol gedib, siyasi mübarizələrdə məğlub olub zəiflədikdən sonra özlərini və güclərini qorumaq üçün vəhdətə çağıranlarla vəhdət bağlamağın dəyəri yoxdur. Bu şəxslər deyirlər: “Vəhdətin qorunmasına xatir bizə tabe olmalısınız! Vəhdət bir əsasdır və biz sizə tabe olmadığımız üçün vəhdətin qorunmasına xatir siz bizə tabe olmalısınız!” belə bir vəhdətin hansı bir dəyəri var?! Biz vəhdətin nə ilə nəticələnməsinə baxmalıyıq; dinin daha çox möhkəmlənib, güclənməsinə səbəb olur yoxsa batilin?
Demək, vəhdət və birlik (əməldə uyğunlaşmaq mənasında) bir vasitə kimi dəyərdir; yəni vəhdətin dəyəri onda olan hədəfdən aslıdır. Əgər vəhdətin nəticəsi faydasız , zərərli olarsa bu vəhdət nəinki dəyərsizdir, hətta mənfi bir dəyərdir. Əməli baxımdan vəzifəmizdən daşınıb, rəftar baxımından başqaları ilə uyğunlaşarkən hansı nəticənin əldə olunacağını nəzərə almalıyıq. Bu nəticənin faydası və məsləhəti daha mühüm, qüvvəli, haqqa yaxın, islami cəmiyyətin daha çox izzətinə səbəbdir, yoxsa yox?! Vəhdət nəticəsində həqiqət tədricən unudulur, xalq daha həqiqəti tanımır, dəyərlər aradan gedir və əqidələr məhv olur, yoxsa yox?! Əgər bu haqqın zəifləməsinə səbəb olaursa vəhdət dəyərsizdir.

 

Təəssüb və ədəbsizlik qadağandır!

Vəhdətdə daha güclü məsləhətin olduğu müəyyən olarsa nə etmək lazımdır?
Bu halda bəzi rəftarlarda dəyişiklik etmək lazımdır. Nəzərə almalıyıq ki, ictimai rəftarımız elə bir formada olsun ki, digər islami məzhəblər şiəlik əleyhinə qalxmasınlar və bizim rəftarımız onları şiəyə qarşı bədbin etməsin, kin və düşmənçiliklərini artırmasın. Bizim rəftarımız elə olmamalıdır ki, bir qrup şiələrin canı təhlükəyə düşsün. Onların hisslərini qıcıqlandıran sözlər danışmaq, işlər görmək lazım deyil. Lazım olarsa fiqhi əməllərdə də onların fitvasına uyğun əməl olmalıdır. Həzrət İmam (r) bir rəvayəti sənəd gətirərək buyurdular: “Muxaliflərin camaat namazında iştirak etmək və onların birinci sırasında dayanıb namaz qılmaq Məscidul-həramda məsum imamın arxasında namaz qılmaq kimidir.” Həmin namazın təzələnməsi barəsində də bir söz demədi. Bu həmin güzəşt, yollaşma, razılaşma təqiyyəsidir, cənab İmam (r) bu barədə çox təkid edirdi. Fəqihlərdən bəziləri bu barədə danışmırlar, yaxud ona çox əhəmiyyətlə yanaşmırlar; lakin o bu məsələ ilə çox maraqlandı.


Həqiqətin açıqlanmasını dayandırmaq da qadağandır!

Burada açıqlanan ikinci sual budur ki, təqiyyə və başqalarının hisslərinin qıcıqlanmasının qarşısının alınması deyildikdə elmi söhbətlər etməməyimiz, araşdırmalar aparmamağımız nəzərdə tutulurmu? Cavab belədir: ağıllı, məntiqli insanlar arasında belə bir şey qəbul olunmur. Bəli, bu sionistlər üçün qəbuldur. Onlar bir neçə avropa ölkəsində holokaost barəsində araşdırmanın cinayət olduğu sayan bir qanun təsdiqləyiblər. Almaniyada yəhudilərin kütləvi şəkildə qırılmadığını deyərən, yaxud bu haqda şübhə edən şəxs cəzalandırılır. Buna görə də hər kəs şiəliyin haqq olması barədə araşdırma aparmağın qadağan olduğunu desə, bu bir sionist marağıdır. Heç bir məzhəb və millət barəsində araşdırma aparmaq qadağan deyil. Araşdırma aparmaq məntiqli işdir. Ağıllı şəxs o şəxsdir ki, haqqı qəbul edib, batili rədd etmək üçün haqq və batili tanımağa çalışır. Odur ki, biz belə deyirik: Biz əhli-sünnənin müxtəlif məzhəbləri barəsində araşdırma aparmağa hazırıq və hər zaman bu məzhəblərdən birinin haqq olması sübut olsa mən şəxsən sizin və sonralar eşidəcək hər bir kəsin qarşısında söz verirəm ki, məzhəbimi dəyişib sünni olacam. Biz haqqa tabeyik; hər nəyin haqq olduğunu anlasaq başımızın üzərinə qoyuruq. Başqalarının da belə olmasını gözləyirik. Onlar da araşdırma aparsınlar. Əgər bizim məzhəbdə düzgün məsələlər varsa qəbul etsinlər. “Doğru yolda, ya açıq-aşkar azğınlıqda olan bizik, ya da siz.”(Səba,24)
Əgər sizin məzhəbinizdə düzgün nələrsə varsa onu qəbul edirik, siz də bizim məzhəbimizdə möhkəm dəlillərlə sübut olan nəsə görsəniz qəbul edin. Bu məntiqli bir işdir və bütün hallarda aqillər tərəfindən bəyənilir. Bizim kitabxanalar sizin kitablarla dolu olduğu kimi, siz də sünni ölkələrdə xüsusi ilə Ərəbistanda şiə kitablarının azad olmasına icazə verin ki, haqq axtarışında olanlar mütaliə etsinlər. Nə qədər ki, bu iki məzhəbdən biri sübut olmayıb, bir-birimizlə ədəb qaydalarını gözləməklə və sağlam mühitdə, dostcasına elmi müzakirələr aparmağa çalışaq. Bu bir taktikadır. Hamımız bilirik ki, dava-dalaş, söyüş və kobud sözlərlə heç kəs kimsənin sözünə, fikrinə meyilli olmayacaq.
Beləliklə bizim iki vəzifəmiz var; vəzifələrimizdən biri elmi vəzifədir. Biz gərək elmi fəzalarda şiəliyin əsaslarını sübut edək; çünki həqiqi İslamın şiəlik olduğuna və Əhli-beytin (ə) qəbul edib, əməl etdiklərinin eynən İslam peyğəmbərinin buyuruqları olduğuna etiqadımız var. Həmçinin başqalarının da Allahın bu nemət süfrəsindən istifadə edib, məhrum olmamalrını, azğınlığa getməmələrini istəyirik. Əsrlər boyu şiə alimlərinin fədakarlıqları olmasaydı Əhli-beyt maarifi bizə çatmazdı. Əgər bunun tarixi yazılsa ensiklopediya olar. Bu maarifi dünyada olan müxtəlif kitabxanalardakı əlyazmalardan çıxarıb, qorumuşlar və bizə çatdırmışlar. Bu barədə qəribə əhvalatlar nəql olunmuşdur. Bir neçə il öncə Hindistanda səfərdə idim, orada qəribə bir əhvalat eşitdim. Bir şiə alimi kitab yazmağa başlayır. Şiəliyin haqq və müxaliflərin bəzi nəzərlərinin batil olmasını sübuta yetirmək üçün bir kitaba ehtiyac görür. Bu kitabdan cəmi bir dənə olur, o da sünni bir alimin kitabxanasında. Sünni alimdən dostcasına kitabı ona verməsini istəyir, lakin alim qəbul etmir. Bu şiə alimi öz şəhərindən hicrət edir və bir fəhlə kimi sünni alimin şəhərinə gedir. Həmin alimin böyük imkanları var idi. Şiə alimi həmin məkana gedir və təvazö ilə deyir:” mən qəribəm və qazanc yerim yoxdur. İcazə verin burada süpürgəçi işləyim, qab yuyum və bir tikə çörək yiyim.” Onlar rəhm edir və bu şəxsi bir nökər kimi işə götürürlər. Alim o qədər yaxşı xidmət göstərir ki, ev sahibində ona qarşı böyük maraq yaranır. Alim bir müddət sonar kitabxanadan istifadə etmək üçün icazə istəyir. Ona çox maraq tapmış ev sahibi kitabxanadan istifadə etmək üçün icazə verir. O şəxs gecə yarıları şam işığında kitabı köçürməyə başlayır. Aylar sonra kitabı tam köçürməyə müvəffəq olur. Daha sonra ev sahibindən yaxınlarına darıxmaq bəhanəsi ilə getmək üçün icazə alır. Sonda hər nəyin bahasına olursa olsun onlarla sağollaşır və kitabla birgə şəhərdən çıxır. Öz şəhərinə çatdıqdan sonra kitabxananın sahibinə bir məktub yazır və baş verənləri izah etdikdən sonra ondan halallıq istəyir. Kitabxananın sahibi çox narahat olmasına baxmayaraq o şəxsin himmət və təlaşına təəccüb edir və cavab olaraq yazır:” Sən məndən icazəsiz bu işi gördüyün üçün yaxşı iş görməmisən; lakin mən səni yüksək himmət və səyinə görə bağışladım.”
Bu tarix boyu şiə alimlərinin bizim həzrəti Zəhranı (s) tanımağımız üçün mədəni sahələrdə gördükləri müxtəlif işlərə bir nümunədir. Bu işlər görülməsəydi İslamın əvvəllərində bir neçə nəfərin bir-birləri ilə mübahisə etdiklərini və problemin daha başa çatdığını güman edəcəkdik. Bu fədakarlıqlar olmasaydı biz İmam Hüseyinin (ə) adını da bilməzdik; haqq tapdanardı, ümumiyyətlə əsas hədəf unudulardı. Odur ki, elmi və araşdırma işlərini müvəqqəti yaxud həməşəlik tərk etmək izah olunmazdır. İkinci vəzifəmiz yaxşı, münasib rəftar etməyimizdir. Dava-dalaş, ədəbsizlik və hörmətsizlik etmək doğru iş deyil. Bu işlər hədəfimizin gerçəkləşməməsinə yaxud hədəfimizdən geri qalmağımıza səbəb olur. Bu şeytanın insana göstərdiyi bir yoldur. İnsan isə belə bir rəftarın şücaət olduğunu güman edir. Şiə nisbətən qüdrətli olduğu zaman, İmam sadiqin əhli-sünnə alimlərinin geniş şəkildə iştirak etdiyi böyük dərsləri təşkil olan vaxtlar, İmam uyğun şəxslərə hörmətsizlik edib, pis davranırdımı? Necə olurdu ki, onlar həzrətin dərslərində iştirak etməyə razı olurdular? Biz bu üslubları öyrənməliyik. Qorxu təqiyyəsi lazım olan yerlərdə qorxu təqiyyəsi, yollaşmaq, razılaşmaq təqiyyəsi lazım olan yerlərdə isə yollaşmaq, razılaşmaq təqiyyəsi etməliyik. Lakin heç bir halda araşdırmaya mane olmamalıyıq. Bu mədəniyyəti başqalarına da öyrətməliyik. Onların kitablarına da hörmətlə yanaşaq. Siz “Təfsirul-mizanı” nəzərdən keçirin. Rəvayətlərə aid olan söhbətlərdə eynilə “Kafidən” nəql etdiyi kimi, heç bir fərq qoymadan yazır: “ Fil-dürril-mənsur...” nəql edib, hörmət qoymaqda nəql olunanlar arasında heç bir fərq qoymur.
Onların qarşısında məzhəbimizi, fiqhi inanclarımızı yaxud əqidələrimizi sübut etmək üçün istifadə etdiyimiz kəlamların bir çoxu əhli-sünnə mənbələrindəndir. Bu mənbələr qarşı tərəfi daha yaxşı qane edir; çünki bizim sənədlərimiz onlar üçün o qədər də çox etibarlı deyil; odur ki, “Əbəqatul-ənvar”ın mərhum müəllifi və daha sonra “Əlğədir”in müəllifi (onların heç bir dəlili olmaması üçün) əhli-sünnə kitablarındakı haqq sözləri toplamaq üçün israrlı idilər. Biz də bu üslubu öyrənib ona əməl etməliyik və onların hisslərinin qıcıqlanmasına səbəb olan, həqiqəti öyrənmələrinə maneə yaradan işləri görməməliyik. Əhli-beyt maarifini gələcək nəsillər və bütün dünya üçün qorumaq, xalqın bu həqiqətlərlə tanış olması üçün bacardıqca çox nəşr etmək, yayımlamaq vəzifəmizdir. Biz bu yoldakı maneələri götürməliyik, eyni zamanda özümüz maneə olmamalıyıq. Elə bir iş görməməliyik ki, onlar ümumiyyətlə kitablarımızı oxuyub, sözlərimizi eşitməyə maraqsız olsunlar. Bu məntiqli iş deyil. Necə ki, araşdırmanı dayandırmaq da ağla uyğun iş hesab olunmur.
İnşaallah gələn məclisdə şiəliyin ən yaxşı və ən iftixar doğuran mənbələrindən biri, həzrəti Zəhranın xütbəsi haqqda danışacağıq. Bu xütbə ədəbi, mövzüların dəqiqliyi, istidlal (dəlillərlə sübut etmək) və elmi mübahisə baxımından şiə məzhəbinin üstün əqidəvi mənbələrindəndir .

Məhəmməd və onun pak ailəsinə salam olsun