فهم بایسته و صحیح متون دینى همواره از دغدغههاى مهم بشر بوده است. گذشت زمان و فاصله گرفتن از عصر نزول وحى، موجب دشوارى دستیابى به این امر و فزونى این دغدغه شده است. با آن كه اولیاى دین از آغاز به این مسأله توجه داشته و راهكار دستیابى به فهم درست را در اختیار مخاطبان قرار داده و نسبت به آسیبهاى پیشرو هشدارهاى لازم را بیان كردهاند؛ اما برخى به دلیل نا آگاهى و برخى نیز در عین آگاهى و به عمد، از آن روى برتافته و به خطا رفتهاند. اینان در نهایت در دام «تفسیر به رأى» متون دینى گرفتار آمدهاند. تفسیر كنندگان به رأى، همواره براى درستنمایى خطاى خود، توجیهاتى مرتكب شده و دلایلى براى این كار نادرست بیان كرده و مىكنند. از جمله تازهترین شگردهاى این گروه، امكان طرح معانى مختلف ـ هر چند متناقض ـ براى یك متن است كه به بحث «تعدد قرائتها» نامبردار شده و در روزگار ما موافقان و مخالفانى یافته است. اگر چه برخى از طراحان وطنى این نظریه چنان كه باید، از منظر علمى بدان نپرداختهاند و بیشتر در حال و هواى گرایش سیاسى خود سخن گفتهاند؛ ولى عالمانى فرهیخته نیز با درك نیاز زمان و ضرورت طرح این مبحث، در فرصتهاى مناسب به تبیین آن پرداخته و شبهات كژاندیشان را پاسخ گفتهاند. استاد فرزانه حضرت آیتالله مصباح یزدى دام ظله نیز در طى سالیان گذشته، در گفتارهاى متعدد و در
محافل مختلف علمى و فرهنگى(1) به تبیین و تشریح زوایاى این موضوع پرداخته و نكات ارزشمندى در این باب ارایه فرمودهاند. كتاب حاضر گزیدهاى از آن مباحث است كه به محضر ارباب دانش تقدیم مىگردد؛ باشد كه اندكى از غبار شبهات نظریهپردازان «تعدد قرائتها» را بزداید و بر دقت و ژرفنگرى مفسران متون دینى بیفزاید و مرزهاى عقیده و ایمان را مستحكمتر سازد.
در پایان لازم مىدانیم از جناب حجت الاسلام غلامعلى عزیزى كه زحمت تحقیق و نگارش این اثر را بر عهده داشتهاند تقدیر و تشكر نماییم.
امید كه این تلاش ناچیز مقبول درگاه بارى تعالى قرار گیرد و خشنودى حضرت ولىّ عصر ارواحنا فداه را فراهم آورد.
یا أَیُّهَا الْعَزِیزُ مَسَّنا وَ أَهْلَنَا الضُّرُّ وَ جِئْنا بِبِضاعَة مُزْجاة فَأَوْفِ لَنَا الْكَیْلَ وَ تَصَدَّقْ عَلَیْنا إِنَّ اللّهَ یَجْزِی الْمُتَصَدِّقِین
مركز انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمه الله)
1. این گفتارها در پیش از خطبههاى نماز جمعه تهران، دیدار با استادان و دانشجویان دانشگاه تهران، حسینیه شهداى قم، مصاحبه با مجله معرفت و... مطرح شده است. همچنین بخشى از مباحث كتاب حاضر، پیشتر در مجله معرفت (ش48) و بخشى دیگر طىّ مقالهاى در كتاب «قرائت دین» منتشر شده و بخشهایى دیگر از آن نیز در كتاب نظریه حقوقى اسلام (ج2) آمده است.