مقدمه

خداوند را شاکریم که با عنایات خاصه‌اش به ما توفیق عطا فرمود تا برخی ادعیه و مناجات‌های مأثور از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) و امامان معصوم(علیهم السلام) را مطرح کنیم. از جمله مهم‌ترین منابع روایی در این زمینه کتاب گران‌سنگ و بی‌نظیر صحیفه سجادیه، منسوب به امام علی‌بن‌الحسین، زین‌العابدین(علیه السلام) است. دعای چهل‌و‌چهارم این صحیفه نورانی، ازجمله دعاها و مناجات‌هایی است که از آن وجود نازنین نقل شده و در این کتاب شریف آمده است. ایشان این دعای شریف را به مناسبت ورود به ماه مبارک رمضان انشا فرموده‌اند. این دعای شریف، چون دیگر ادعیه و مناجات‌های ایشان، حاوی مطالبی بس زیبا و بلند‌مرتبه در باب التجا و رازونیاز به درگاه حضرت حق، تبارک‌وتعالی، است. هدف ما قرائت این دعای شریف و بیان توضیحات مختصری درباره آن است، تا به‌قدر توان خویش، از آن سرچشمه فیاض جرعه‌ای برگیریم و جان و دلمان را سیراب کنیم. ان‌شاء‌الله.

انواع دعا

دعاهایی كه در قرآن کریم آمده یا از امامان معصوم(علیهم السلام) نقل شده است، گاه عام، و در مواردی نیز مخصوص ایام و مناسبت‌های ویژه است.

دعاهای عام

بسیاری از دعاهای مأثور از امامان معصوم(علیهم السلام) حاوی خصوصیتی مربوط به زمان یا مناسبتی نیست، بلکه مضامین این دعاها به‌گونه‌ای مناسب تمام ایام و

مناسبت‌هاست. این ادعیه، غالباً دو ویژگی عمومی نیز دارند که در دعاهای کتاب شریف صحیفه سجادیه این ویژگی‌ها بیشتر بروز و ظهور یافته‌اند. این دو ویژگی عبارت‌اند از:

الف) حمد و سپاس الهی: این دعاها معمولاً با سپاس و ستایش الهی شروع می‌شوند؛ گاه با لفظ «حمد» و «شکر» و گاه با لفظ‌های دیگری كه این معنا را افاده كند. به‌اصطلاح علم منطق، این سپاس الهی یا با «حمد» به حمل اوّلی است یا به حمل شایع.

ب) صلوات بر محمد و آل محمد(صلى الله علیه وآله): ویژگی دیگر آن است که ابتدا یا در میان دعاها، هر فراز با «صلوات بر محمد و آل محمد(صلى الله علیه وآله)» آغاز می‌شود. تأثیر این ذکر الهی چندان زیاد است که گویی نیرو و استعداد جدیدی به دعا‌كننده می‏بخشد.

دعاهای خاص

این بخش از ادعیه، علاوه بر داشتن دو ویژگی یادشده، به اوقات و مناسبت‌های خاصی مربوط است؛ اوقاتی چون: عید فطر، عید اضحی (قربان)، اول ماه، نیمه رجب، نیمه شعبان و... . دعاهایی‏ كه مخصوص موقعیت‏های خاص است، غالباً حاوی مضامینی است كه مربوط به آن موقعیت است. در این ادعیه ما از پروردگار متعال توفیق انجام وظایف خاص، در آن موقعیت را درخواست می‌کنیم، یا تقاضای ما از خداوند متعال بركاتی است كه در آن موقعیت شامل حال بندگان خاص می‌شود. به‌هرحال مضامین این ادعیه به‌گونه‌ای با آن موقعیت خاص مرتبط است.

مجموعه‌ای از آن دعاهای خاص، در ماه مبارک و پرفضیلت رمضان وارد شده است؛ ادعیه بسیاری چون دعاهای روزهای ماه رمضان، دعای سحر، ادعیه شب‌های قدر، دعای وداع ماه رمضان و... . از جمله آنها، دعایی است که از وجود نازنین امام زین‌العابدین(علیه السلام) به مناسبت ورود به ماه مبارک رمضان نقل شده است. این دعای شریف، چهل‌وچهارمین دعای کتاب وزین صحیفه سجادیه است.