شرور به مثابۀ لوازم تکامل اختیارى انسان

بنابراین پاسخ کلی پرسش این است که شرور این عالم (شر به معنایی که بر امور وجودی اطلاق مي‌شود)(2) مقصود بالتبع‌اند؛ یعنی ارادۀ حکیمانۀ الهی اولاً و بالذات این است که موجودی همچون انسان پدید آید که بتواند در سایۀ انتخاب و اختیار خویش، به بالاترین کمالات امکانی برسد، و انتخاب انسان، مقتضی وجود نظامی است که خوب و بد و خیر و شر، هر دو در آن باشند، و در نتیجه، این عالَم به همراه شرور آن نیز متعلق ارادۀ الهی قرار مي‌گیرد. به تعبیر دیگر، ارادۀ حق تعالی، مستقلاً و اصالتاً به این شرور از آن جهت که شرند تعلق نمي‌گیرد، بلکه وجود این شرور، از آن جهت که از لوازم تکامل اختیاری انسان‌اند، بالتبع مورد ارادۀ حق تعالی قرار مي‌گیرد.