این كتاب، سلسله درس هاى استاد است كه به قلم دكتر محمد سعیدى مهر تحقیق و نگارش یافته و انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمه الله) آن را در سال 1375 با شمارگان 3000 نسخه به چاپ رسانده است.
محقق ارجمند، آقاى دكتر سعیدى مهر در مقدمه، این كتاب را چنین توصیف مى كند:
آنچه در كتاب حاضر به پیشگاه خوانندگان تقدیم مى شود، تقریر دروس سفر چهارم از اسفار اربعه یا همان كتاب نفس (جلد هشتم از مجموعه نُه جلدى اسفار) است كه حضرت استاد مصباح یزدى(مدظله) آن را در سال 1365 براى جمعى از طلاب حوزه علمیه قم ایراد كردند. استاد مصباح از معدود اساتید شاخص و برجسته فلسفه اسلامى اند كه در سالیان اخیر به جدّ در احیاى سنت فلسفى كوشیده و افزون بر تقریر و تبیین مبانى حكماى اسلامى، خود در مواضعى از مباحث فلسفى آراى بدیعى عرضه داشته اند. حاصل این كوشش مداوم، آثار فلسفى متعددى است كه كتاب حاضر یكى از آنهاست.
نگارنده حسب الامر ایشان، متن پیاده شده نوارهاى درس را مطالعه و آن را به صورت حاضر تحریر كرده است. برخى از ویژگى هاى این مجموعه ازقرار زیرند:
1. از تدریس بخشى از مطالب كتاب اسفار كه پیكره اصلى آن از طبیعیات قدیم وام گرفته شده و امروزه با پیشرفت علوم تجربى نوین نارسایى آن به اثبات رسیده خوددارى شده است. بدیهى است كه این كار علاوه بر جلوگیرى از اتلاف وقت خوانندگان، مانع برهم ریختگى ذهن و تشویش خاطر آنان مى شود... .
2. گاه دیده مى شود كه در متون فلسفى، برخى آیات یا روایات بر مسائل فلسفى تطبیق مى گردد، بدون آنكه این تطبیق با ظهور آیه یا حدیث سازگار باشد. در مجموعه حاضر از انجام چنین تطبیقات ظنى پرهیز شده است.
3. در این مجموعه پاره اى از مسائل اساسى كه در میان مباحث علم النفس نقش كلیدى دارند مورد نقادى قرار گرفته است كه عملا به فعال شدن ذهن خوانندگان مدد مى رساند.
4. سعى شده است مطالب شرح، در عین انسجام درونى و سیر منطقى حتى المقدور با عبارات كتاب و سیر آن مطابقت داشته باشد تا آنجا كه حتى مثال هاى مذكور در متن به نوعى در ضمن شرح گنجانیده شده است. بدین ترتیب مى توان شرح حاضر را براى طلاب و دانشجویانى كه دسترسى به استاد ندارند، به عنوان یك متن خودآموز اسفار توصیه كرد.
5. از آنجا كه بخش قابل توجهى از مباحث نفس اسفار ربط وثیقى با سخنان شیخ در شفا و عبارات فخر رازى در المباحث المشرقیه دارد، سعى شده كه در پانوشت ها سیر بحث در دو كتاب یاد شده دنبال شود و در برخى موارد نیز به اختلافات پیش آمده در نقل عبارات و مطالب، اشاره شده است. افزون بر این، برخى از دیگر مآخذ صدرا نیز، به حسب مورد، در پانوشت ها گوش زد شده است.