كتاب برگرفته از مجموعه سخنرانى هاى استاد در كشور لبنان است كه به زبان عربى ایراد شده و به قلم آقاى حسین على عربى به فارسى ترجمه و به دست آقاى محمدمهدى نادرى قمى به صورت كتاب تدوین یافته است. انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمه الله) این كتاب را در بهار 1380 با شمارگان 3000 نسخه به طبع رسانده است.
این سخنرانى ها در مهرماه 1378 در لبنان و در جمع گروهى از فرهیختگان ایراد گردیده و حاوى گزیده اى از مباحث هستى شناسى، معرفت شناسى، انسان شناسى، فلسفه حقوق، فلسفه اخلاق و فلسفه سیاست است، كه بنیادهاى معارف اسلامى را تشكیل مى دهند. تفصیل این مباحث شش گانه در مجموعه اى با نام سلسله دروس اندیشه هاى بنیادین اسلامى، به سعى شاگردان استاد در مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمه الله) نگاشته است، و انتشارات مؤسسه چاپ و نشر آن را بر عهده گرفته است.
البته چند سخنرانى متفرقه نیز در مجامع عمومى لبنان ایراد شده كه به ضمیمه سخنرانى هاى فوق در كتاب آمده است. با این ترتیب سخنرانى هاى مندرج در كتاب به صورت پانزده گفتار تدوین شده كه یازده گفتار آن، سخنرانى هاى استاد در مورد اندیشه هاى بنیادین اسلام است و چهار گفتار برگرفته از سخنرانى هاى ایشان در مجامع عمومى مردم مى باشد. عناوین این گفتارها از قرار ذیل است:
گفتار نخست: نقش اساسى برخى معارف در تكامل انسان;
گفتار دوم: مرورى بر برخى مبانى معرفت شناسى;
گفتار سوم: معرفت دینى و پلورالیسم;
گفتار چهارم: اعتبارى یا حقیقى بودن ارزش هاى اخلاقى;
گفتار پنجم: عقل و دین;
گفتار ششم: كمال نهایى انسان و موانع آن;
گفتار هفتم: افراط و تفریط ها در تعیین مسیر كمال انسان;
گفتار هشتم: تأملى در ارزش اخلاقى و ارزش حقوقى;
گفتارنهم: مقایسه اى میان برخى مبانى فكرى اسلام و غرب;
گفتار دهم: نظام سیاسى و حكومت از منظر اسلام و غرب;
گفتار یازدهم: چكیده ده گفتار پیشین.
عناوین گفتارهاى ضمیمه از این قرار است:
گفتار دوازدهم: نعمت انقلاب اسلامى و وظیفه شكرگزارى;
گفتار سیزدهم: دو پرسش در باب سكولاریسم و ثبات و تغیّر در دین;
گفتار چهاردهم: چند تفاوت اساسى فرهنگ اسلام و غرب;
گفتار پانزدهم: جهاد فرهنگى.
یازده گفتار از این مجموعه كه توسط استاد به عربى ایراد شده، توسط جمعیة المعارف الاسلامیة الثقافیه گردآورى و تنظیم شده و با نام اصول المعارف الانسانیه در سال 1422 قمرى چاپ و منتشر گردید.
مطالعه این كتاب موجز و گویا به كسانى كه علاقه مند آشنایى با اندیشه هاى بنیادین اسلامى هستند، ولى فرصت كافى براى مطالعه كتاب هاى تخصصى و مفصل در این زمینه را ندارند، توصیه مى شود.