حضرت آیت‌الله مصباح یزدی: اصلی‌ترین عامل کمبودها تعلق به امور مادی است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، ایشان در مراسم افتتاحیه سال تحصیلی 91-1390 با آسیب‌شناسی وظایف جامعه روحانیت، به کمبودها و کاستی‌های موجود در این زمینه پرداخت.
عضو مجلس خبرگان رهبری یکی از برکات عظیم انقلاب اسلامی را فراهم شدن زمینه برای تحقیق بیشتر و توسعه معارف اهل‌بیت صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین و نشر آن دانست و گفت: این برکت برای کسانی بهتر قابل درک است که زمان گذشته را دیده و شرایط آن زمان را درک کرده باشند.
وی ضمن یادآوری فرمایشات مقام معظم رهبری در این‌باره آن را فصل الخطاب همه سخن‌ها و روشن‌گر همه مسایل و تعیین کننده وظایف‌ دانست و گفت: در سایه نعمت انقلاب اسلامی، روحانیت توانست موقعیت خود، مسئولیت‌‌هایی که بر دوش دارد، کمبودهایی که باید به دست روحانیت رفع شود و چگونکی پاسخ‌گویی به این نیازها را درک کند.
رئیس مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره) با اشاره به انگیزه ایجاد این مؤسسه، به بررسی وظایف جامعه روحانیت پرداخت و گفت: این‌که به آموختن چه علومی باید بیشتر اهتمام داشته باشیم، چه روش‌هایی را برای تعلیم و تربیت می‌بایست به کار بگیریم که تا به حال کمتر استفاده کرده‌ایم، چه روش‌هایی را برای تحقیق در مسایل باید به کار بگیریم که با صرف وقت و مؤونه کم‌تر بازده بیشتری داشته باشد و چه موضوعاتی را برای تحقیق انتخاب کنیم که جامعه ما بیشتر به آن احتیاج دارد، چه رشته‌هایی را باید در حوزه یا جاهای دیگر دایر کنیم که کمتر به آن توجه شده یا اصلا وجود ندارد، از مسایلی است که کمابیش درباره آن‌ها صحبت شده و قدم‌هایی برداشته شده است.
استاد حوزه و دانشگاه وظیفه بعدی را انتقال این علوم به دیگران دانست و گفت: بعد از این‌که اسلام را درست آموختیم، شاخه‌های مختلف آن را بررسی کردیم و با تقسیم کار توانستیم ابعاد مختلف اسلام را از لحاظ علمی روشن کنیم، باید در جهت چگونگی انتفال این معارف به دیگران تلاش کنیم. با روش‌های تبلیغ در آفاق مختلف جهان آشنا شویم، فرهنگ‌های مختلف را بشناسیم و با توجه به شرایطی که در کشورهای مختلف وجود دارد محتوای اسلام را به آن‌ها عرضه کنیم. در این ‌زمینه نیز نهادها و ارگان‌هایی برای این کار تعیین شده و اقداماتی هم انجام گرفته، اما نسبت به آن‌چه باید باشد خیلی فاصله داریم.
علامه مصباح یزدی وظیفه سوم را آگاهی از آسیب‌های اجتماعی دانست و گفت: صرف آموختن و فراگیری آموزه‌های دینی و مکتب اهل‌بیت در ابعاد مختلف برای یک روحانی که می‌خواهد وظیفه‌اش را در جامعه به طور کامل انجام دهد کافی نیست. امروزه به خصوص در دهه‌های اخیر با پیشرفت‌ تکنولوژی و وسایل ارتباطی و رسانه‌های مختلف، آسیب‌هایی در دو بخش به صورت روزافزون رشد پیدا کرده است. یکی در بخش افکار، اندیشه‌ها، اعتقادات، باورها و ارزش‌ها، و دیگری در بخش رفتارها و انحرافات عملی و ناهنجاری‌هایی که در جامعه روزبه‌روز زیاد می‌شود. باید آگاه باشیم و راه مقابله با آن‌ها را یاد بگیریم، کیفیت ارتباط با جوانانی را که تحت تأثیر این شبهات و اوهام قرار می‌گیرند بدانیم و با فرهنگی که بر دنیا حاکم است و بر کشور ما هم تأثیر خودش را بخشیده آشنا باشیم.
وی با اشاره به نمونه‌هایی از مسایل سیاسی اجتماعی، اهتمام به این مسائل را از دیگر ضرورت‌های جامعه روحانیت دانست و گفت: امروز کمتر کسی است که نداند اسلام تنها با مسایل فردی و اخلاقی و عبادی سروکار ندارد، بلکه بخشی از محتوای اسلام مربوط به مسایل اجتماعی و سیاسی است.
عضو خبرگان رهبری با اشاره به نغمه‌هایی که از گوشه و کنار درباره جدایی اسلام از مسایل سیاسی اجتماعی به گوش می‌‌رسد گفت: از خدمت های بزرگ امام رضوان‌الله‌علیه به کشور ما و جامعه اسلامی، روشن کردن این مسأله بود که دست‌کم نیمی از فقه ما مربوط به مسایل حکومتی است که عمل به آن‌ها مشکل‌گشای جوامع بشری و حلال بسیاری از دشواری‌ها و آفات و بلیات اجتماعی است. امام (ره) در این راه هم از نظر فکری کار عظیمی کرد و این مطلب را تبیین کرد و هم عملا خود عهده‌دار بخش عظیمی از این مسایل شد.
استاد فلسفه و تفسیر حوزه علمیه با اشاره به آیه «أَفَلَمْ یَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَتَكُونَ لَهُمْ قُلُوبٌ یَعْقِلُونَ بِهَا أَوْ آذَانٌ یَسْمَعُونَ بِهَا» (حج، 46) گفت: تا انسان بینش جهانی نداشته و ذهنش باز نباشد و مسایل عالم را درست درک نکند، عقلش درست کار نمی‌کند؛ مسایل را اشتباه می‌فهمد و به برخی از نکته‌ها توجه ندارد. این سیر، سیری ذهنی، فکری و عقلانی است برای آنکه از دنیا اطلاع پیدا کند، و بداند چه دام‌هایی برای اسلام و مسلمین گسترده‌اند، چه خطرهایی برای بشریت وجود دارد و چه نیازهایی به اسلام و معارف اسلامی در سراسر دنیا وجود دارد که با سرانگشت علمای اسلام به راحتی برطرف می‌شود.
عضو خبرگان رهبری با اشاره به گلایه مقام معظم رهبری نسبت به عدم اهتمام کافی روحانیت به فقه حکومتی و مسایل سیاسی اجتماعی گفت: امروز در داخل کشور مشکلاتی داریم که بخشی از آن‌ها از عدم تبیین علمی و فقهی مسایل اسلامی مربوط به مدیریت جامعه و امور سیاسی و ارتباط با کشورهای دیگر سرچشمه می‌گیرد.
وی ضمن بیان تفاوت تصمیم‌گیری در مسایل فردی با مسایل اجتماعی و سیاسی گفت: جاری کردن احتیاط در مسایل فردی که از تبعات محرومیت از وجود معصوم است، مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی نفی و اثبات در مسایل اجتماعی، همچون جنگ و صلح، تبعات زیادی دارد و با احتیاط و امثال آن مسأله حل نمی‌شود. باید کسانی مسئولیت این را بپذیرند و وظیفه مردم را بیان کنند.
حضرت آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره فراست و بینش امام خمینی (ره) گفت: از بزرگ‌ترین هنرهای امام که هنوز هم ناشناخته است مدیریت ایشان بر مسایل سیاسی و جنگ بود. خداوند فراست و بینشی به ایشان داده بود که از کسانی که سالیانی دراز در این مسایل تخصص داشتند بهتر می‌فهمید، بهتر مدیریت می‌کرد، و جرأت و شهامت اقدام و پذیرفتن مسئولیت آن را داشت.
وی با تاکید بر نیاز روزافزون به شناخت مسایل سیاسی اجتماعی اسلام گفت: مسایل اجتماعی تمام نشده، فردا هم مسایل دیگری پیش می‌آید و در کشور ما باید کسانی باشند که مسایل را درک و مدیریت کنند و بتوانند بینهم و بین الله آن‌چه مصلحت اسلام اقتضا می‌کند تشخیص دهند و عمل کنند.
استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با اشاره به مسئولیت جامعه روحانیت نسبت به مسایل سیاسی اجتماعی گفت: این‌ گونه‌ مسایل صرفا با مطالعات فقهی حل نمی‌شود، مخصوصا اگر ما مطالعاتمان را به مسایل فردی اختصاص بدهیم. امروز بعد از انقلاب با توجه به این نیازهای اجتماعی شاید بیش از سه‌چهارم دروس خارج حوزه به مسایل فردی اختصاص دارد. آیا این‌ها مسئولیتی برای جامعه روحانیت و حوزه‌های علمیه نمی‌آورد؟
وی ادامه داد: آیا اگر انحرافی در مسیر مدیران کشور از اسلام پیدا شود و بخشی از آن مربوط به این باشد که اسلام را درست نمی‌شناخته‌اند یا بخواهند عذری بیاورند و تعلل کنند، ما مسئولیتی نداریم که می‌بایست اسلام ناب را ارائه می‌دادیم و با دلایل متقن کافی ذکر می‌کردیم و جای ابهامی باقی نمی‌گذاشتیم؟ اگر بخشی از انحرافات و کمبودها مربوط به جهل به مسایل باشد چه کسی مسئول است؟
استاد اخلاق حوزه علمیه یکی دیگر از کاستی‌ها را پاسخ‌گویی به شبهات دانست و گفت: شبهاتی که به صورت‌های مختلف پراکنده شده، از اصلی‌ترین مسایل تا وظایف عملی فردی و اجتماعی را در برمی‌گیرد و بخش عظیمی از آن‌ها به مسایل اصلی اعتقادی برمی‌گردد. چه کسی باید به این شبهات پاسخ بدهد؟ و چگونه باید انتقال داده بشود؟
استاد اخلاق حوزه علمیه یکی از عوامل اصلی این کمبودها را تعلقات دنیا دانست و گفت: اگر ما علت کم بودن اهتمام به این مسئولیت‌ها را روانکاوی کنیم شاید به این‌ نتیجه برسیم که لااقل یکی از عوامل، تعلقات دنیاست. به این‌معنا که گاه در کارها تنها توجه به وظیفه و کار مهم‌تر نیست، بلکه درآمد بیشتر هم مهم است.
وی ادامه داد: آیا واقعا به قدری که به نیازهای مادی اهتمام داریم، اهتمام به نیازهای معنوی در رفتار ما اثر دارد؟ تأثیر انگیزه‌های مادی در این قصور و تقصیرهای ما کم نیست.
حضرت آیت‌الله مصباح یزدی در ادامه به آثار تعلق به امور مادی اشاره کرد و گفت: وقتی گرایش به مسایل مادی، هوس‌ها و هرزه‌گی‌ها زیاد شود احساس مسئولیت و توفیق انسان کم می‌شود و شیطان نیز بر او غالب می‌گردد. خیال نکنیم همه مشکلات ما به اشکال در برنامه‌های حوزه برمی‌گردد. مسایل جنبی زیادی هم وجود دارد که تدریجا به محیط‌های طلبگی هم سرایت می کند.
وی ادامه داد: تشکیل این مؤسسه نشان می‌دهد که به اشکال‌های موجود در برنامه‌های درسی توجه و اهتمام بوده است، اما غیر از برنامه‌های درسی به دو نوع از فعالیت‌ها نیاز داریم که یکی خودسازی،‌ تزکیه نفس و وارستگی از لذت‌های دنیا و هوس‌ها و ریاست است و دیگری بصیرت کافی در مسایل سیاسی و اجتماعی است تا وظیفه‌مان را بهتر بشناسیم و این‌ها در کتاب‌های درسی نیست.
استاد اخلاق حوزه علمیه در پایان، بندگی خدا را موجب سعادت دنیا و آخرت دانست و گفت: انگیزه دیگری باید در درون خودمان داشته باشیم که نسبت به مسایل سیاسی اجتماعی احساس مسئولیت کنیم و بخشی از فعالیت‌های تحصیلی خودمان را به طرف رفع این نیازها سوق بدهیم و نکته دیگر که مهم‌تر است تزکیه نفس است. باید نیتمان را پاک کنیم تا برای خدا کار کنیم. آن‌چه موجب سعادت دنیا و آخرت می‌شود بندگی خداست.

برای دریافت فایل صوتی این جلسه اینجا را کلیک کنید!