علامه مصباح: گاهی جلوگیری از انجام گناه در جامعه با محبت، میسر می‌شود نه امر و نهی

به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی آثار آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در جمع تعدادی از خواهران فعال در عرصه امر به معروف و نهی از منکر اظهار داشت: بر کسی پوشیده نیست که مسأله امر به معرف و نهی از منکر از فروع دین و ضروریات اسلام است؛ اما علی رغم جایگاه والای این فریضه در معارف اسلامی، هنوز ابهاماتی در باره آن وجود دارد و گاه بد فهمی‌ها، سبب رفتار‌های نامناسب و مغایر با هدف امر به معروف و نهی از منکر می‌شود.

آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی با بیان این‌که امر به معروف و نهی از منکر در واقع نظارت عمومی برای کاهش تخلف است، خاطر نشان کرد: امر به معروف و نهی از منکر دارای اقسام و انواع مختلفی است که یکی از آنها همان است که در رساله‌های عملیه با شرایط خاصی از جمله عدم احتمال ضرر و به صورت آمرانه و از موضع استعلاء ذکر شده است. این نوع امر به معروف و نهی از منكر وظیفه مردم در شرایطی است كه حکومت اسلامی برقرار است و گناه علنی مگر در موارد اندک و نادر صورت نمی‌گیرد.

وی با اشاره به خطبه امام حسین(ع)، قیام آن حضرت را به خاطر امر به معروف و نهی از منکر دانست و خاطر نشان کرد: زمانی که حضرت قیام كردند، از قبل مشخص بود و خودشان هم آگاهی داشتند که این حرکت، پیروزی ظاهری به همراه نخواهد داشت و به شهادت ایشان و یارانشان و اسارت خانواده‌شان می‌انجامد. لذا اگر قرار بود، ایشان شرایطی كه در رساله‌های عملیه ذكر شده را در نظر بگیرند، اصلاً نباید قیام می‌کردند؛ زیرا نه فقط احتمال ضرر، بلکه یقین به آن وجود داشت.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم خاطر نشان کرد: بر همین اساس گاهی مصداق عملی امر به معروف و نهی از منکر قیام، جنگ و کشته شدن است، همان‌گونه که قیام امام‌(ره) نیز مصداقی از همین نوع امر به معروف و نهی از منکر بود؛ چون ایشان از تبعید و شکنجه و سختی‌های آن آگاه بودند. گاهی نیز مصداق آن، امر به معروف و نهی از منکری است که حتی احتمال ضرر هم در آن نیست.

علامه مصباح یزدی با بیان این‌که می‌دانیم خداوند متعال به ترك شعائر اسلامی در جامعه راضی نیست، تأكید كرد که اگر مردم نسبت به احکام بی‌تفاوت باشند، تدریجاً احکام و ارزش‌های اسلامی فراموش می‌شوند، و در ادامه اظهار داشت: امر به معروف و نهی از منکر یکی از راه‌هایی است که می‌تواند سبب احیای ارزش‌های الهی در جامعه شود. ما از هر راه صحیح شرعی و بدون ارتكاب گناه كه می‌توانیم باید دیگران را به انجام وظایفشان ترغیب کنیم و از انجام گناه علنی در جامعه باز بداریم؛ حتی اگر عنوان امر به معروف و نهی از منکر بر آن صدق نكند، یا از موضع استعلاء و آمرانه نباشد؛ بلکه با خواهش و تمنا و محبت همراه باشد.

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به این‌که گاهی امر و نهی نتیجه نمی‌دهد، افزود: اما در همین مواقع نیز اگر جلوگیری از گناه در جامعه با انجام مقدماتی که ایجاد تنش نکند، امكان‌پذیر است، باید همان روش را پیش گرفت؛ هر چند مصداق امر به معروف و نهی از منکر اصطلاحی نباشد. هم‌چنان‌كه امروزه شایع شدن فرهنگ غربی در دنیا موجب شده آزادی عمل و رفتار مطابق دلخواه، یك حق تلقی می‌شود و امر و نهی کمتر اثر گذار است.

وی با بیان این‌که باید به دنبال راهکار‌هایی بود که افراد بهتر آن را بپذیرند، خاطر نشان کرد: اولین راه، رفتار محترمانه و مودبانه همراه با محبت است. چون مخاطب زمانی كه بفهمد شما او را دوست دارید و از سر دلسوزی مطلبی را به او می‌گویید، راحت‌تر می‌پذیرد.

عضو خبرگان رهبری تأکید کرد: لازم نیست اجرای احكام دین در چارچوب امر به معروف و نهی از منکر اصطلاحی انجام شود؛ بلکه هر عمل مشروعی که بتواند موجب پیاده شدن ارزش‌های الهی در جامعه شود و از گناه علنی در جامعه جلوگیری کند، مورد رضایت خداوند است.

وی افزود: اگر امروز بخواهیم برای امر به معروف و نهی از منکر تمام شرایط آن را مثل آمرانه بودن، عدم احتمال ضرر و مانند آن را فراهم كنیم، دیگر جایی برای تأثیرپذیری مخاطب باقی نمی‌ماند؛ چون شرایطی که در رساله‌های عملیه برای امر به معروف و نهی از منکر ذکر شده، مربوط به زمانی است كه در شرایط است كه در جامعه اسلامی گناه کمتر اتفاق می‌افتد و امر و نهی در افراد متخلف، اثرگذار است.

علامه مصباح یزدی با ذکر نمونه‌های متعددی از تأثیرگذاری بر افراد متخلف و گناهکار و اصلاح آنها، ادامه داد: نحوه برخورد با شخص متخلف، باید متناسب با شأن هر افرد و شرایط و محیط زندگی وی باشد و سبب تحقیر وی نشود؛ چون هر چند آن فرد تخلف و گناهی انجام داده، اما او هم مسلمان و مؤمن است و نباید به خاطر یک عمل اشتباه، مورد تحقیر قرار گیرد.

آیت‌الله مصباح یزدی با بیان این‌که هدف از امر به معروف و نهی از منکر، برچیدن گناه از جامعه است، ادامه داد: اگر در شرایطی، برخی زمینه‌ها به گونه‌ای است که نمی‌توان امر به معروف و نهی از منکر را با شرایط مذکور در رساله‌های عملیه محقق کرد، باید به دنبال راهکار‌های جایگزین و شیوه‌های مناسب بود.

وی با بیان این‌که باید شیوه‌های مختلفی که می‌تواند هدف امر به معروف و نهی از منکر را محقق کند، به کار گرفته شود، ادامه داد: در این صورت، تنش‌ها و اختلاف‌ها کمترشده و محبت و احترام متقابل بیشتر می‌شود؛ در حالی‌كه گاه برخی کج‌فهمی‌ها از امر به معروف و نهی از منکر سبب افزایش دشمنی‌ها و اختلافات شود.

عضو خبرگان رهبری با اشاره به روایتی ادامه داد: کسی که با دیگران الفت نگیرد و دیگران با وی مأنوس نشوند، خیری در او نیست. لذا نمی‌توان با تحقیر و بی‌احترامی دیگران را به راه خیر دعوت کرد.

وی در پایان با اشاره به برکات نهضت امام(ره) و انقلاب اسلامی، خاطر نشان کرد: اگر ما امروز جمع شده‌ایم و در باره چنین مسائلی سخن می‌گوئیم، از برکت امام راحل است که با قیام خود سبب احیای معارف و ارزش‌های اسلام شد. اگر امروز بر خلاف دوران طاغوت، دانشجوی نمازخوان مورد تمسخر و طعنه دیگران قرار نمی‌گیرد، و اگر مراسمی مانند اعتکاف با این شور و شوق برپا می‌شود و بعضی از جوانان به خاطر این‌که نتوانسته‌اند در اعتکاف شرکت کنند، گریه می‌کنند، همه این‌ها از برکات امام(ره) است. البته در عین حال امواج فرهنگ جهانی نیز به کشور ما نیز رسیده است و تسامح و تساهل برخی مسئولان هم در این امر دخیل بوده است که می‌توان با ارائه راهکار صحیح با این تهاجمات مقابله کرد و فطرت پاک جوانان را زنده نگاه داشت.

گفتنی است این مراسم یکم آبان ماه در سالن همایش‌های مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.

برای دریافت صوت این جلسه اینجا را کلیک کنید!