حضرت آیت‌الله مصباح یزدی: اصول‌گرایی به این معناست كه در همه امور دین بر دنیا مقدم است

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌(ره) قم در جمع تعدادی از فعالان سیاسی، با اشاره به این كه نگاه واقع‌بینانه به جامعه بعد از انقلاب، نشان می‌دهد فعالان اجتماعی هرگز صد در صد همفكر نبوده‌اند و همیشه اختلاف سلیقه‌ها و اختلاف‌نظرهایی بین آن‌ها وجود داشته است، گفت: مردم، جریانات سیاسی و فعالیت‌هایی كه قبل از نهضت امام انجام شده بود، زمینه‌های انقلاب را فراهم كردند و کمک کردند تا انقلاب و نهضت اسلامی تحت رهبری حضرت امام خمینی (ره) به پیروزی برسد.

علامه مصباح یزدی ضمن بیان تفاوت انگیزه‌ها در مبارزه افراد و گروه‌ها علیه رژیم شاه، اظهار داشت: به عنوان نمونه، دكتر مصدق و آیت‌الله كاشانی، هر دو در پی ملی کردن صنعت نفت بودند و در این زمینه تلاش كردند، اما پشتوانه فكری آن‌ها با یكدیگر متفاوت بود؛ یك تفكر با گرایش دینی بود، و تفكر دیگر با گرایش ملی و سیاسی. در زمان انقلاب هم چیزی شبیه همین، اتفاق افتاد؛ زیرا قبل از شروع نهضت اسلامی، برخی گروه‌ها از جمله ماركسیست‌ها با انگیزه‌های مادی در این زمینه تلاش می‌كردند، درحالی كه امام(ره) با انگیزة الهی و دینی قیام كرد.

وی با ذكر این نكته كه امام‌(ره) هنگامی قیام خود را آغاز كرد كه در بین روحانیون از شهرت فوق‌العاده‌ای برخوردار نبود، ادامه داد: علمای دیگری در عرض ایشان بودند، و حتی شخصیت‌هایی ظاهراً معروف‌تر از ایشان نیز حضور داشتند، اما خداوند لطف كرد و به بركت رهبری ایشان، انقلاب پیروز شد و نه تنها در بین روحانیت و اقران خودشان كاملاً برجستگی یافتند، بلكه فعالیت سایر گروه‌ها نیز تحت‌الشعاع حركت ایشان قرار گرفت، به‌گونه‌ای كه سایر حركت‌ها تا حد زیادی اهمیت و شهرت خود را از دست دادند.

عضو جامعه مدرسین ضمن یادآوری این كه امام‌(ره) بعد از پیروزی انقلاب، نخست وزیر موقت را از یكی از همان گروه‌ها، یعنی ملی‌ـ ‌مذهبی‌ها كه نزدیك‌ترین گروه به اسلام بودند، انتخاب كرد، افزود: هر چند گروه‌های مختلف مانند ملی‌ـ مذهبی‌ها ظاهراً طرفدار اسلام بودند، اما نوع نگاه و تفكرشان با امام (ره) فرق بسیاری داشت؛ تا جایی كه به گفته مهندس بازرگان، او اسلام را برای ایران می‌خواست، درحالی که امام‌(ره) ایران را برای اسلام می‌خواستند؛ یعنی بازرگان بر خلاف حضرت امام‌(ره)، نگاهی ابزاری به دین داشت.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به این كه حتی در بین یاران پیامبر‌(ص) نیز تفاوت نیت‌ها و انگیزه‌ها وجود داشت، اظهار كرد: این اختلاف انگیزه‌ها، از روز وفات پیامبر‌(ص) به صورت روشن‌تری مطرح گردید و معلوم شد كه برخی افراد دین را برای اهداف دیگری می‌خواهند. در جریان انقلاب اسلامی نیز، تعداد افراد تأثیرگذاری كه نگاهشان به اسلام مانند نگاه امام‌(ره) بود، به انگشتان یك دست نمی‌رسید.

وی ادامه داد: امام‌(ره) چنان به دین اهمیت می‌داد و در سخنانش بر آن تأکید می‌كرد كه گاهی دیگران فكر می‌كردند امام‌(ره) مبالغه می‌كند و برای رعایت قواعد سخنرانی است كه چنین الفاظی را به كار می‌برد؛ درحالی که عده‌ای دین را تنها یكی از ابعاد زندگی انسان می‌دانند كه ربطی به سایر ابعاد زندگی و امور اجتماعی ندارد؛ لذا از سویی معتقدند باید نماز خواند و اعمال عبادی را انجام داد، ولی برای شناخت سیاست و قواعد آن باید به جای دین، به متخصصان دیگری در این امر رجوع كرد!

عضو خبرگان رهبری با اشاره به این‌كه باید خود را بسنجیم و ببینیم نگاه ما به دین، ابزاری است، و یا برای آن اصالت قائلیم، اظهار داشت: در رأس و بدنه همه دولت‌هایی كه بعد از انقلاب تا كنون سركار آمده‌اند نیز چنین تفاوتی در تفكرات افراد مشخص بوده است؛ به عنوان نمونه، شهید رجائی یك معلم بود و بنی صدر یك تحصیل كردة خارج، و در تفاوتشان هم همین بس كه رجائی خود را مقلد امام (ره) می‌دانست.

وی با بیان این كه اختلاف‌نظرها، اختلاف در گرایش‌ها، و اختلاف سلیقه‌ها سه عنصر اختلاف در میان مردم هستند که همواره وجود داشته و خواهد داشت، ادامه داد: لذا ما باید موضع فكری، مبانی گرایشی، و سیاست عملی‌مان را مشخص كنیم؛ یعنی ابتدا تفكر و اعتقاداتمان را بسنجیم، سپس خاستگاه ارزش‌ها و گرایشاتمان را بررسی كنیم، و در نهایت ببینیم در تعامل و برخورد با دیگران قرار است چه شیوه‌ای را در پیش بگیریم؟

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان این‌كه همه انسان‌ها كمابیش گرایش‌های مادی دارند، اظهار داشت: البته شدت تعلقات به دنیا و مادیات در افراد مختلف متفاوت است، و شدت این دلبستگی در برخی به‌گونه‌ای است که حاضرند خون هزاران شهید، و همه ثمرات انقلاب را برای چند روز بیشتر باقی ماندن بر كرسی ریاست و پست و مقام، به حراج بگذارند.

وی ادامه داد: اختلاف سلیقه نیز همیشه وجود دارد، حتی افراد با گرایش‌های مادی نیز با هم اختلاف دارند؛ اما همین افراد برای رسیدن به اهداف دنیایی‌شان با یكدیگر سازش می‌كنند؛ خود شما هم مصادیق متعددی را می‌شناسید كه فردی برای از دست ندادن موقعیت و مقام خود، با كسانی سازش كرده است كه قبلاً بدترین اهانت‌ها را به وی كرده‌اند؛ اما او برای حفظ جایگاه و موقعیت خود، چشمش را بر همه آن‌ها بسته، و با آنها سازش كرده است.

علامه مصباح یزدی ادامه داد: گروهی كه دنیا برایشان اصالت دارد، بر حسب تغییر موقعیت‌ها، مواضعشان نیز ممكن است فرق كند؛ یك روز طرفدار انقلاب‌اند، و روز دیگری رو در روی انقلاب؛ یك روز طرفدار رهبری فردی هستند، و روز دیگر از لزوم رهبری شورایی دم می‌زنند؛ این عده در عمل هم به فكر فریب‌دادن یك‌دیگر هستند.

عضو خبرگان رهبری با بیان این‌كه در مقابل، كسانی هم هستند كه اگر قرار باشد به اهداف و ارزش‌هایشان لطمه بخورد، حاضرند جان خود را نیز فدا كنند و هیچ پست و مقام و ثروتی نمی‌تواند آن‌ها را نسبت به چشم‌پوشی از اهدافشان وادار كند، اظهار داشت: اگر هدف ما مصلحت اسلام و انقلاب است، نباید شكست‌های ظاهری ما را ناامید كند؛ همان‌گونه که امام حسین‌(ع) نیز در جنگ به شهادت رسید؛ اما در واقع شكست نخورد.

وی ادامه داد: كسی كه در خط ولایت و خط امام‌(ره) است، باورها و ارزش‌ها را فراموش نمی‌كند و برای دین و ارزش‌ها اصالت قائل است؛ ما باید ارزش هر چیز یا هر كاری را با خواست و رضای خدا بسنجیم، نه حرف مردم یا برتری سیاسی. در عمل نیز باید صادقانه اعلام كنیم كه دست از ارزش‌هایمان برنمی‌داریم؛ البته لازمه این سخن، ستیزه با استكبار تا روز قیامت است؛ چون تا این عالم بر پاست، شیطان و اتباع او نیز هستند و ما باید دشمنان را شناخته و با آن‌ها دشمنی كنیم.

آیت‌الله مصباح یزدی با بیان این كه البته می‌توانیم در صورت داشتن منافع مشترك، با دشمن نیز تعامل داشته باشیم و این همان معنای بردـ برد است، افزود: اما همان‌گونه که آنها در عین تعامل با ما، دشمنی خود را پنهان نمی‌کنند، ما نیز باید بدانیم آن‌ها دشمن هستند و این مطلب را صادقانه اعلام کنیم؛ زیرا ما حتی نباید برای از میدان بیرون كردن دشمنانمان به مكر و فریب متوسل شویم، چه رسد به دوستانی كه با ما اختلاف سلیقه دارند.

وی با تذكر این نكته كه اصولگرا بودن به معنای مصون بودن از اشتباه و نداشتن هوی و هوس نیست، خاطرنشان كرد: اصول‌گرایی به این معناست كه برای اصول‌گرایان، دین بر دنیا مقدم است؛ لذا باید این افراد را شناسایی كنیم و با یك‌دیگر هم‌فكری كنیم؛ نه این كه نقشه‌ای بكشیم و دیگران را در مقابل كار انجام شده قرار دهیم، تا نظر خود را بر آن‌ها تحمیل كنیم.

عضو جامعه مدرسین با اشاره به ضرورت هم‌فكری برای شناخت راه‌حل‌ها در عین رعایت اصول و خطوط قرمز، گفت: باید در نهایت، یك تصمیم جمعی برخاسته از آگاهی و صداقت اتخاذ شود؛ البته در چنین مواردی با در نظر گرفتن این نكته كه مصلحت اسلام با کار جمعی بهتر تأمین می‌شود، بسیار اتفاق می‌افتد كه فرد باید به خاطر مصلحت، نظر خودش را كنار بگذارد؛ اما اگر كسی هدفش، مصلحت اسلام نباشد، حق گلایه كردن از دیگران را ندارد؛ چون ممكن است آن‌ها نیز مانند خود او، در پی رسیدن به منافع خودشان باشند.

آیت‌الله مصباح یزدی هم‌چنین خاطر نشان كرد: در همه جای دنیا این روش مرسوم است که یك حزبی برای كسب اكثریت مطلق آراء، با دیگر گروه‌ها ائتلاف كرده و بر همین اساس، منافع را نیز تقسیم می‌كنند. اما باید توجه داشت كه ملاك آنها، دنیا و رسیدن به منافع دنیایی است. اگر هدف ما خدا باشد، باید همیشه مصلحت اسلام را مد نظر قرار دهیم و بر اساس همان عمل كنیم؛ در اینجا نیز گذشت تا جایی مطلوب است كه به مصلحت اسلام لطمه نزند. در واقع برای رفع اختلاف‌نظر در مورد روش‌ها باید گفت و گو كرد؛ اما دربارة اهداف، گفتگو معنا ندارد و نباید ذره‌ای از اهداف، كه همان مصلحت اسلام است، كوتاه آمد.

وی با بیان این كه افرادی كه واقعاً هدفشان مصلحت اسلام و انقلاب است، باید دور هم بنشینند و هم‌فكری كنند تا به آن چه رضای الهی و مصلحت اسلام است، برسند و به آن عمل كنند، ادامه داد: لذا این روش، صحیح نیست كه اول خودمان تصمیم بگیریم و دیگران را در مقابل عمل انجام شده قرار دهیم؛ چرا كه این كار سیاست‌بازی، و مغایر با اسلام است.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم افزود: اگر هدف یک گروه، كار برای اسلام شد، دیگر ملاك ثروت، زرنگی و حقه‌بازی جایگاهی ندارد؛ بلكه ملاك، كار كردن فرد برای رضای خداست؛ یعنی جمع باید با هم‌فكری و مشورت صادقانه، كاری كه مورد رضای خدا است را بهتر بشناسند و به آن عمل كنند، و ببینند چه كسی می‌تواند در فلان پست بهتر خدمت كند، و همگان او را حمایت كنند، نه این كه هر کسی در فکر این باشد که چه چیزی منفعت او را بهتر تأمین می‌كند.

گفتنی است این دیدار نهم خرداد ماه در سالن تشریفات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌(ره) برگزار شد.