علامه مصباح: داشتن انگیزه مادی در پژوهش‌های دینی، آسیب زاست

استاد اخلاق حوزه علمیه خاطر نشان کرد: پیشرفت‌های علمی در دنیا، غالباً با انگیزه‌های مادی است و لذا چنین پیشرفت‌هایی بیشتر در جاهایی حاصل می‌شود که بودجه و امکانات كافی وجود داشته باشد؛ اما داشتن انگیزه مادی در تحقیقات و پژوهش‌های اسلامی نه تنها مفید نیست، بلکه آسیب‌زا هم هست، و حتی کیفیت کار را هم پایین خواهد آورد.

 به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در دیدار با معاون آموزش، و مسئولین پژوهشی حوزه علمیه قم، پیشرفت‌های چشمگیر و خیره کننده در حوزه را از برکات نهضت امام خمینی‌(ره) دانست، و اظهار داشت: حرکت امام‌(ره) مانند شجره طیبه‌ای است که شاخه‌ها و آثار آن، روز به روز در زمینه‌های مختلف آشکار می‌شود.

این استاد برجسته حوزه ، گزارش معاون پژوهش حوزه علمیه را امیدبخش و نشاط‌آور توصیف کرد، و گفت: نقش نیروی جوان و مخلص در پیشرفت این کارها، کاملاً مشخص است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: با بررسی سیر پژوهش در حوزه‌های علمیه در قبل و بعد از انقلاب، می‌توان دریافت که آیا این پژوهش‌ها پاسخگوی نیاز جامعه امروز هست، یا نه؛ در عین حال می‌توان نقاط ضعف و قوت را مشخص کرد. هم‌چنین با این کار می‌توان زمینه را جهت طراحی و برنامه‌ریزی جامع برای پژوهش‌های مورد نیاز جامعه فراهم کرد.

وی با اشاره به این‌که پیش از این حوزه‌های علمیه عمدتاً در بخش آموزش، و به خصوص در زمینه فقه و اصول، فعالیت داشته اند، ادامه داد: البته در زمان ستمشاهی، به خاطر مبارزه سختی که با روحانیت و نهاد‌های دینی می‌شد، این روند به کندی گرایید. زیرا در آن زمان سیاست رژیم پهلوی ـ‌كه از خارج دیکته می‌شد‌ـ این بود که دین را از صحنه کنار بزنند؛ لذا روحانیت مورد تمسخر و توهین‌های مکرر قرار داشت، به‌گونه‌ای که روحانی سربار جامعه تلقی می‌شد؛ اما امام خمینی‌(ره) با اخلاص و شجاعت خدادادی خود، این روند را تغییر داد.

آیت‌الله مصباح یزدی با بیان این‌که امروز در زمینه پژوهش، اعم از پژوهش در زمینه موضوعات سنتی، و پژوهش‌های تطبیقی در عرصه‌های مختلف به منظور اثبات برتری فرهنگ و علوم اسلامی بر سایر فرهنگ‌ها و علوم عقب هستیم، اظهار داشت: از این رو باید برنامه‌ای کلی و جامع در این زمینه داشته باشیم که در آن اهداف راهبردی، خط مشی‌های کلی و استراتژیک مشخص شود؛ جزئیات امر نیز باید ضمن پیشرفت کار مشخص شود، چون مشخص كردن همه جزئیات در ابتدای کار، دشوار است. در این راستا نیز باید از کسانی استفاده شود که علاقه بیشتری به مطالعات و پژوهش دارند.

وی در ادامه به بیان نكاتی که برای تحول و پیشرفت در پژوهش‌های اسلامی باید مورد توجه قرار گیرد، پرداخت و گفت: نكته اول این‌که گاهی دیده می‌شود کسانی با این تحولات و پژوهش در حوزه مخالفند و درس خواندن را منحصر در فقه و اصول می‌دانند، و حتی صرف بودجه حوزه برای پژوهش در سایر علوم اسلامی را صحیح نمی دانند. از همین‌رو باید در این تحقیقات از کسانی استفاده شود که علاوه بر باور به لزوم پیشرفت و پژوهش در حوزه، بر داده‌ها و مبانی اولیه این پژوهش‌ها تسلط کافی داشته باشند؛ چون عدم اتقان در پایه‌های پژوهش، موجب می‌شود كه نتیجه صحیح به دست نیاید.

استاد اخلاق حوزه علمیه در بیان نکته دیگری که باید در پژوهش‌های اسلامی مورد توجه قرار گیرد، خاطر نشان کرد: پیشرفت‌های علمی در دنیا، غالبا با انگیزه‌های مادی است؛ از همین‌رو چنین پیشرفت‌هایی بیشتر در جاهایی حاصل می‌شود که بودجه و امکانات کافی وجود داشته باشد؛ اما داشتن انگیزه مادی در تحقیقات و پژوهش‌های اسلامی نه تنها مفید نیست، بلکه آسیب‌زا هم هست، و حتی کیفیت کار را هم پایین خواهد آورد.

وی افزود: به نظر می‌رسد این‌که در شرع مقدس گفته شده قاضی باید از بیت المال ارتزاق کند، اختصاص به قاضی ندارد؛ بلكه همه کارگزاران نظام اسلامی باید چنین باشند. یعنی نباید به مسئولیتی که در نظام اسلامی دارند، به عنوان یک شغل و منبع درآمد نگاه کنند، بلکه فقط باید نیازشان از بیت المال تأمین شود.

عضو خبرگان رهبری با تأکید بر لزوم خودسازی و تهذیب نفس برای همگان، به ویژه قشر روحانی، به سخنان امام‌(ره) اشاره كرد، و گفت: روحانیت نباید از ساده‌زیستی دست بردارد؛ زیرا اگر این قشر محبوبیتی در بین مردم دارد، به خاطر همین ساده‌زیستی است؛ از همین‌رو یك پژوهشگر علوم دینی نباید این كار را به عنوان یک شغل در نظر بگیرد و به دنبال کسب درآمد از این طریق باشد.

در ابتدای این دیدار معاون آموزش حوزه علمیه قم طی سخنانی، به ارائه گزارش فعالیت‌های این معاونت و دستاورد‌های آن پرداخت.

گفتنی است این دیدار چهارشنبه، بیستم خردادماه در سالن تشریفات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.