علامه مصباح: اگر معلمان و مربیان جامعه، خود در شناخت و خودسازی ضعف داشته باشند، نمی‌توان توقع پیشرفت جامعه به سمت کمال را داشت

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در دیدار با حجت‌الاسلام حاج علی اکبری رئیس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور و هیئت همراه، ضمن تبریک آغاز دهه پنجم نظام اسلامی، اظهار داشت: باید این حقیقت را بپذیریم که نباید توقع داشت پدیده‌ای که ایجاد می‌شود، از همان ابتدا کامل باشد. بنای عالم این نیست؛ مهم ترین پدیده‌ای که در عالم خلقت اتفاق افتاد، بعثت پیامبر‌صلی‌الله‌علیه‌وآله و تأسیس امت اسلامی بود، اما همین پدیده چگونه بود؟ پیامبر در زادگاه خودش و بین مردمی که او را به خوبی می‌شناختند، چقدر مورد آزار و اذیت قرار گرفت؟ حتی سال‌ها در شعب‌ابی‌طالب در سخت‌ترین شرایط زندگی کرد به صورتی‌ که حتی آب و نان ضروری به او و یارانش نمی‌رسید؛ اما به مرور اسلام از بزرگ‌ترین قدرت‌های جهان شد و امپراطوری‌های بزرگ را به زانو درآورد.

آیت‌الله مصباح با اشاره به این‌که سیر تکامل پدیده‌های معنوی نیز تدریجی است، ‌ادامه داد: پیروزی انقلاب اسلامی نیز در واقع مانند جوانه زدن یک گیاه بود که به تدریج درخت تنومندی می‌شود که در هر آن ثمره و میوه می‌دهد. روح همه برکاتی که نصیب این جامعه شد به خاطر اخلاص امام(ره) بود که مخلصانه و با روی باز هرگونه مشکلی را به جان خرید و حتی از دست دادن فرزند خود را از الطاف خفیه الهی دانست. نمی‌توان انتظار داد که همگان مانند امام(ره) باشند، اما این سخن بدان معنا نیست که نباید از دیگران هیچ انتظاری داشت؛ بلکه دیگران نیز باید در حدظرفیت خود تلاش کنند.

وی با اشاره به این‌که خداوند با جانشینی مقام معظم رهبری، لطف خود را بر جامعه ما تکمیل کرده است، اظهار داشت: شاید حتی در بین دوستان نزدیک امام(ره) نیز کسی باور نمی‌کرد که ایشان چنین ظرفیتی داشته باشد و بتواند به خوبی جای امام(ره) را پر کند؛ خداوند چنان ایشان را در این چهل سال یاری داد که بر تاریخ بشریت می‌درخشد. کجای عالم می‌توان نظیر ایشان را پیدا کنید؟ هنوز مانده است تا بتوانیم پی ببریم که خداوند چه ویژگی‌هایی به ایشان داده است و بفهمیم چقدر سخنانش حکیمانه و سنجیده است. ما که ائمه معصوم را ندیده‌ایم، اما در تاریخ، بعد از معصومین‌علیهم‌السلام، نظیر ایشان را نمی‌توان یافت.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره تکامل تدریجی پدیده‌ها، اظهار داشت: امام(ره) فرمود: تنها بویی از اسلام در این کشور آمده است؛ لذا نباید توقع داشته باشیم هیچ نقص و کمبودی در کشور نباشد. هرچند کمبودهای بسیاری در کشور وجود دارد؛ اما برخی از کمبودها در برخی نهادها، به خاطر این است که شرایط رشد فراهم نبوده و باید سیر تدریجی خود را طی می‌کرده است.

وی افزود: خداوند مقدماتی را فراهم کرده است و هرکسی باید ببیند که خودش چه گامی می‌تواند در پیشبرد امور و تکامل آن‌ها بردارد. صرف ادامه دادن کارهای کسانی که از قبل حضور داشتند، فایده چندانی ندارد، بلکه باید قدم‌های بلندتری به سمت قله برداشت تا در مسیر تکامل قرار گرفت.

علامه مصباح ادامه داد: از جمله ضعف‌هایی که ممکن است در تشکیل یک جامعه اسلامی و مردمی به وجود بیاید، این است که برخی، این پدیده را اتفاقی بدانند که صرفا ابعاد سیاسی و اقتصادی دارد؛ بگویند رژیمی ساقط شد، و رژیم دیگری جای آن سر کار آمده و حداکثر وظیفه‌ای که دارد این است که بتواند رفاه بیشتری برای مردم فراهم کند و بقیه مسائل، حاشیه‌ای است؛ البته ممکن است این افراد دشمن دین و مغرض نباشند، اما واقعا بیش از این متوجه نشوند.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که برخی حتی به دین، نگاه مادی دارند، افزود: این افراد تنها فایده دین را کم شدن دزدی‌ها، جرم‌ها و جنایت‌ها و زندگی توأم با آرامش می‌دانند. این نگاه، حتی در سطوح عالی هم وجود دارد. در واقع دین هم ابزاری برای زندگی آرام‌تر و بهتر است. این در حالی است که امام(ره) حتی عدالت اجتماعی را هدف اصلی نمی‌دانست بلکه آن را نیز وسیله‌ای برای رشد انسانی و الهی مردم می‌دانست.

وی افزود: باید خودمان درست تربیت شویم و دین را درست شناخته و باور کنیم و توجه واقعی‌مان به هدف اصلی باشد تا بتوانیم با ابزارها و شرایط موجود، به طرف آن حرکت کنیم و در عین حال موانع، آفت‌ها و توطئه‌های دشمنان در این مسیر را نیز بشناسیم.

آیت‌الله مصباح ادامه داد: طبعا کسانی که بخواهند چنین جامعه خداپسندی را به وجود بیاورند و زمینه رسیدن به قله توسط امام زمان(روحی فداه) را محقق کنند، باید ببینند، در هر مرحله، چگونه باید برنامه‌ریزی و فعالیت کرد تا یک قدم به قله نزدیک‌تر شوند. بدون شک در همه این قسمت‌ها، یعنی شرایط درونی و بیرونی و مبارزه با آسیب‌ها و دشمنان، کمبودهایی داریم؛ شناخت ما از جامعه اسلامی، ضعیف است و گاهی حتی در بهترین مراکز علمی ما، نوع نگاه و فکری که امام (ره) داشت، رواج ندارد؛ از طرفی گاهی افراد، عیوب خود را نمی‌شناسند و تنها به لزوم اصلاح عیوب دیگران اشاره و تأکید می‌کنند. این عیب بزرگ و فراگیر جامعه ماست؛ در حالی که اصلاح دیگران، بدون اصلاح خود، ممکن نیست.

وی با اشاره به این‌که وظیفه انبیا تعلیم و تزکیه بوده است، اظهار داشت: با این بینش می‌توان انتظار داشت که از ابزار استفاده صحیحی بشود، ولی اگر این نبود همه چیز به خطا می‌رود و ممکن است همه چیز به دشمن واگذار شود. اگر این بینش در ما قوت گرفت، بهتر می‌توانیم تجزیه و تحلیل کرده و وظیفه خود را در شرایط مختلف بسنجیم؛ برای مثال وقتی می‌بینیم در شرایط امروز، باید بیشتر به فکر معیشت مردم بود و مقام معظم رهبری نیز دائم بر این مسئله تأکید می‌کنند، باید فهمید که این سخن از چه دیدگاهی گفته می‌شود. آیا این کار هدف نهایی است یا ابزار فعلی، ضروری و اورژانسی است؟ اگر نگاه، اشتباه باشد، همه توجهات به اقتصاد جلب می‌شود و وظایف دیگر فراموش می‌شود. در این صورت می‌گوییم ناچار باید با آمریکا هم بسازیم، با اروپا هم چنین رفتاری داشته باشیم، مسائل معنوی را هم فراموش کنیم، زیرا الآن وقت آن نیست! در این‌صورت دقیقا در همان دامی می‌افتیم که شیطان برای ما پهن کرده است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که اگر معلمان و مربیان جامعه، که وظیفه‌شان تعلیم و تزکیه است، خودشان در شناخت و خودسازی ضعف داشته باشند، نمی‌توان توقع پیشرفت جامعه به سمت کمال را داشت، ادامه داد: از این رو قدم اول این است که شناخت و خودسازی را در خودمان و معلمان جامعه تقویت کنیم وگرنه آن مربی جامعه نیز به گونه‌ای سخن خواهد گفت که معیشت و بودجه خودش کم نشود! بعد هم توجیه خواهد شد که رهبری فرموده‌اند که اول باید به معیشت توجه کرد!

آیت‌الله مصباح افزود: زمانی می‌توانیم قدمی به سمت هدف و قله برداریم که این بینش در ما اصلاح شود و واقعا باور کنیم که این زندگی دنیا، تنها یک وسیله‌ای است برای هدف اصلی و اگر رهبری هم بر آن تأکید می‌کنند – که البته به جا و لازم است – نه به عنوان هدف اصلی بلکه به عنوان وسیله است.

وی با اشاره به این‌که نمی‌توان توقع داشت که همگان رشد کرده و مانند سلمان فارسی شوند، افزود: تکامل تدریجی است، اما باید مسیر صحیح را مشخص کرد و با برنامه‌ریزی به طرف آن هدف، حرکت کرد. اما اگر مسیر و خط گم شود و منحرف شویم، هرگز به هدف نمی‌رسیم. چه بسا فردی انقلابی نیز باشد، اما به بهانه خدمت به اسلام به دنبال کسب مقام و شهرت و ثروت بیشتری باشد.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که شاید کمتر کسی در عالم به اندازه مقام معظم رهبری، دغدغه‌مند باشد و خون دل بخورد، افزود: جد ایشان، امیرالمؤمنین‌علیه‌السلام نیز خون‌دل‌ها خورد. اما چه باید کرد؟ باید زمینه را برای شناخت و فهم و درک فراهم کرد؛ باید با صبر و حوصله و سعه صدر، شناخت، بصیرت و خودسازی مردم را افزایش داد؛ خودمان را هم برای تحمل سختی‌ها آماده کنیم و بدانیم کار و تلاش همراه با صبر و استقامت، پیروزی نیز به دنبال می‌آورد. البته خداوند نیز تنها به ما – و نه به دشمنان – وعده داده است که اگر برای خداوند کار کردید، خداوند نیز شما را یاری خواهد کرد؛ اگر یک قدم برای خدا برداشتید، خداوند ده قدم برای شما بر می‌دارد.

وی ادامه داد: مقام معظم رهبری علی‌رغم همه سختی‌ها و مشکلات، و با وجودی که همه مشکلات را بهتر از ما می‌داند، آینده را بهتر از وضع فعلی دانسته و در عین حال جلوی قلدری‌های آمریکا، به خوبی موضع می‌گیرد؛ دلیل این رویکرد اعتماد به وعده الهی است. اگر ما نیز در راه خدا قدم گذاشتیم، می‌توانیم به وعده الهی تکیه باشیم و با کمال قدرت و استقامت پیش برویم و خم به ابرو نیاوریم، وگرنه در همان قدم‌های اول با وجود مشکلات، دلسرد و ناامید می‌شویم.

گفتنی است این دیدار یکم اسفندماه سال جاری در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.