این کتاب بخش اول از مجموعه مباحث معارف قرآن حضرت استاد است که پس از بازنگری و تحقیق توسط حجتالاسلام والمسلمین امیررضا اشرفی، به صورت متن درسی و برای 3 واحد درسی تدوین شده و به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) انتشار یافته است.
روش ارایه بحث در این کتاب كه در 3 فصل و نوزده درس تنظیم شده، بر شیوه تفسیر موضوعی استوار است و در هریک از مسایل و موضوعات، آیات قرآنی مربوط استخراج، دستهبندی، بررسی و تفسیر شده است.
فصل اول این كتاب با عنوان«شناخت خدا»، به مفهومشناسی و اهمیت شناخت خدا، شناخت خداوند در قرآن، انواع معرفت و گرایش به خدا، اقسام و مراتب خداشناسی، حد شناخت حضوری و حصولی خداوند اختصاص یافته است.
در فصل دوم كتاب با عنوان «توحید» به بیان مفهوم، مراتب و نصاب توحید، ارزش مراتب توحید، قرآن و استدلال بر توحید و اقسام توحید در اصطلاح فیلسوفان و متکلمان پرداخته شده است.
در فصل سوم كه به «افعال خداوند» اختصاص یافته موضوعاتی از قبیل خلق و تدبیر و رابطه آنها، قلمرو خالقیت و تدبیر الهی، توحید افعالی و اصل علیت، فاعلیت خدا و سایر موجودات، گستره قدرت، مشیت و اراده خداوند، قلمرو قدرت خداوند و امور محال، قدرت خدا و افعال قبیح، مراد از حسن و قبح و معیار آن، بازخواست نشدن خداوند و راز آن، هدف افعال الهی، هدف از آفرینش جهان و انسان، مراتب فعل الهی با اشاره به علم، کتاب، اذن، مشیت و اراده الهی، مفهوم قضا و قدر و رابطه آنها، انواع و گستره تقدیر و قضای الهی و جایگاه قضا در افعال الهی و اراده و اختیار انسان مورد بحث قرار میگیرد.
گفتنی است، مباحث این کتاب پیش از این نیز همراه با بحثهای كیهانشناسی و انسانشناسی در کتابی با عنوان «خداشناسی، كیهانشناسی، انسانشناسی» تدوین و منتشر شده است.