به گزارش خبرنگار پایگاه اطلاعرسانی آثار حضرت آیتالله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در دیدار با جمعی از نخبگان سرباز سراسر کشور گفت: طبق مصالحی که خداوند متعال درنظر دارد، انسانها با هم اختلافاتی دارند که بخشی از آنها اختیاری نیست؛ مانند: رنگ پوست، جنسیت، اقلیم زندگی، و موقعیت اجتماعی و خانوادگی. چون اراده و انتخاب ما در این موارد در کار نبوده، بهطور طبیعی مسؤولیتی نیز در این جهت متوجه ما نخواهد بود.
آیتالله مصباح یزدی با برشمردن برخی تفاوتها که ناشی از اراده و اختیار انسانهاست، گفت: در برابر هرآنچه اراده و انتخاب ما بهگونهای در آن مؤثر است، مسئولیت داریم و باید پاسخگوی عملکرد خود باشیم. و البته باید بدانیم که مسئولیت حقیقی ما در برابر کسی است که مالک ما است.
ایشان در ادامه با طرح این پرسش که چه عاملی باعث میشود تا آدمی کاری اختیاری انجام میدهد یا راهی را انتخاب میکند، افزود: برای تبیین انگیزه انسانها از رفتارهای اختیاری سه نکته قابل تأمل وجود دارد. نخست آنکه بسیاری از کارهای ما یا برای دفع رنج است و یا برای کسب لذت. بنابراین، اولین انگیزه کارهای اختیاری انسان از مفهوم لذت نشأت میگیرد.
آیت الله مصباح سپس به دومین عنصر در ایجاد انگیزه اشاره کرد و گفت: میدانیم که همه لذتها برای انسان آماده نیست، و برای کسب برخی لذتها باید روزها، ماهها و سالها فعالیت کنیم تا به خواستههای خود برسیم. در اینجا مفهومی دیگر بهنام منفعت مطرح میشود که درواقع، وسیلهای برای کسب لذت است.
وی آنگاه به سومین نکته در مبانی رفتار اختیاری پرداخت و ادامه داد: گاهی در مسیر کسب منفعت، باید زحمتها و رنجهایی متحمل شد. وقتی آدمی محاسبه میکند که از مجموع آثار مترتب بر کاری، منفعتش بیشتر است یا زیان آن، در اینجا مفهوم دیگری بهنام مصلحت مطرح میشود.
علامه مصباح با اشاره به اینکه همه عقلای عالم در حد عقل خویش، این محاسبات را دارند و برای انجام کارهای گوناگون برآیندی از نفعها و زیانها را محاسبه میکنند و مصلحت خویش را درنظر میگیرند؛ بیان کرد: اما دایره فکر اکثر آنها درباره منفعتها و زیانهای همین دنیاست و درباره زندگی پس از مرگ که زندگانی جاودانی است محاسبهای صورت نمیگیرد.
ایشان در ادامه تأکید کرد: پیامبران آمدند تا توجه انسان را به معاد و ارزشگذاری بر اساس زندگی اخروی جلب کنند، زیرا زندگی این دنیا، اگرچه هزارسال بهطول بیانجامد، باز هم نسبت به زندگی آخرت، مانند یکچشمبرهمزدن است.
استاد اخلاق حوزه علمیه گفت: پیامبران آمدند تا بگویند در زندگی پس از مرگ نعمتها و رحمتهایی وجود دارد که باید استحقاق دریافت آنها را از طریق کارهایی کسب کنید که در این دنیا انجام میدهید، و زندگانی دنیا مانند دوران جنینی است، با این تفاوت که در اینجا اختیار وجود دارد و آدمی میتواند با اراده خویش سرنوشت خویشتن را تعیین کند؛ بنابراین باید به زندگی دنیا بهچشم یک سفر بنگریم؛ سفری که همیشگی نیست و ناگزیر مقصدی دارد و اصل همان است.
آیتالله مصباح با اشاره به اینکه پیامبران برای تربیت انسانها آمدهاند تا بفهمانند که از کجایید، در کجایید، و بهسوی کجایید، خاطر نشان کرد: همه دستورات پیامبران بر محور مصلحت شکل گرفته است، و آنان به ما آموختهاند که چهکنیم و چگونه از این امکانات بهرهمند شویم تا به سعادت برسیم، و ما نیز باید درست فکر کنیم که مصلحت حقیقی ما چیست و منفعتهای زودگذر ما را فریب ندهد و از این فرصت و لوازم آن بهره بگیریم تا لیاقت آن رحمتهای بیپایان را پیدا کنیم.
ایشان با تأکید بر ویژگیهای شرایط کنونی جامعه اسلامی تصریح کرد: خدای متعال ما را در زمانی آفریده که بسیاری از نعمتهای مادی و معنوی فراهم آمده است؛ و در تمام 1400سالی که از بعثت پیامبر اکرمصلیالله علیه وآله میگذرد، در هیچدورانی چنین موقعیتی پیش نیامده است که در رأس یک حکومت دینی نائب امام عصر علیهالسلام باشد؛ رهبری که به تصدیق دشمنان در رهبری جامعه بینظیر است.
استاد اخلاق حوزه علمیه در پایان خاطرنشان کرد: ما باید دربارة این نعمت مغتنم درست بیندیشیم و از امکانات آن برای سعادت ابدی خود بهرهمند شویم، و به نظر میرسد شناخت عمیقتر، یقینیتر و گستردهتر نسبت به باورها و ارزشهای دینی، پیروی از رهبری جامعه اسلامی، و نیز ارتباط با خدا و داشتن برنامه عملی برای خودسازی از جمله کلیدهایی است که در راه سعادت بهکار میآید.
گفتنی است این دیدار 22تیرماه در سالن همایشهای مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) صورت گرفته است.