این كتابِ، بخشی از مباحث درس اخلاق حضرت استاد است که در رمضان سال 1432ه.ق بیان شده و با تلاش پژوهشگر ارجمند، جناب حجتالاسلام آقای محمدعلی محیطی اردکان و با نظارت اولیة حجتالاسلام والمسلمین محمود فتحعلی نگارش یافته است. موضوع بحث كتاب، شرح و بررسی دو روایت از امام باقرعلیهالسلام، و امیر مؤمنان علیعلیهالسلام برای تشنگان معارف ناب اهلبیتعلیهماسلام است.
این نوشتار در دو بخش تنظیم شده است: بخش نخست با نوزده گفتار، شرحی بر وصایای امام باقر(ع) به جابربنیزید جعفی است. در ابتدای این بخش روایت مذکور همراه با ترجمه ذکر شده است تا خواننده، تصوری کلی از فضای حاکم بر روایت بهدست آورد و زمینة لازم را برای مطالعة شرح آن کسب کند. فرض مسئله در این روایت انسان مؤمن است؛ اوست که در این دنیا با نفس خود درگیر است و میکوشد هر لحظه دشمنِ درونش را زمینگیر و مغلوب کند؛ اما این پرسش باقی است که چگونه باید خودِ ایمان را حفظ کرد؟ و اساساً ایمان بر چه پایههایی استوار است؟
مفهومشناسی ظلم ضمن تشریح پرهیز از ظلم؛ نقش جهل، غفلت و دلبستگی به دنیا در ظلم؛ انگیزههای ظلم؛ عفو یا استیفای حق، ضمن توضیح وجه برتری هر یك بر دیگری؛ پرهیز از خیانت در امانت با تأکید بر مفهومشناسی خیانت، امانتداری و وفای به عهد به عنوان ارکان اساسی زندگی اجتماعی؛ پرهیز از خشم؛ پرهیز از خوشحالی افراطی در مواجهه با ستایش دیگران، همراه با بیان راهکارهایی برای پرهیز از خوشحالی افراطی؛ شکیبایی در برابر بدگویی دیگران با اشاره به لزوم تفکر برای پیبردن به عیب خویش؛ اهمیت شكر و بیان راهكارهای قرآنی ایجاد انگیزه برای آن؛ آمادگی برای مبارزه با نفس و و چگونگی یاری جستن از عقل و علم در این میدان؛ استقامت در میدان جهاد با نفس؛ بررسی مفهومی و مصداقی مفاهیم اخلاقی زهد، حرص و طمع، عجب، رقت قلب و نورانیت آن، خوف و رجا؛ تذكر چند نكته در باره فلسفه شرور در بینش توحیدی، ارتباط نظام تكوین و تشریع و نیاز فطری انسان به محبوبیت؛ و نیز، توضیحی در باره تسویف، غفلت و سستی به عنوان موانع محبوبیت نزد خدا، و راه جبران خطاهای گذشته، از اصلیترین مباحث بخش نخست این کتاب است.
بخش دوم کتاب با هدف تکمیل مباحث پیشین و پاسخگویی به پرسشهای مطرح شده در باره ایمان در هشت گفتار به شرح و بررسی حدیثی از مولای متقیان، امیر مؤمنان، علیعلیهالسلام تنظیم شده است.
چیستی، و ارکان ایمان؛ معنا و اقسام صبر، نقش یاد مرگ در صبر؛ مفهومشناسی یقین و رابطه آن با ایمان؛ اهمیت و ضرورت عدل و شعبههای آن؛ واکاوی مفهوم جهاد و بیان شعبههای آن، با تأکید بر مسأله امر به معروف و نهی از منکر؛ بیان مقصود از دعائمالکفر با توضیح پایههای کفر و شعبههای شک، از مهمترین مباحث بخش دوم این کتاب است.
پیوندهای مرتبط >>> صوت: درسهاى اخلاق: شرح نصایح امام محمد باقر علیه السلام
پیوندهای مرتبط >>> صوت: درسهاى اخلاق: ایمان در کلام امیرالمومنین علیه السلام