پیشگفتار
پیشگفتار
«وَ اِذَا سَئَلَكَ عِبادى عَنّی فَإِنّی قَریبٌ اُجیبُ دَعْوَةَ الدّاعِ اِذا دَعانِ...» 1
آدمى در فراز و نشیب زندگى و حادثه هاى تلخ و شیرین گاهى چنان دچار خستگى روح مى‌گردد كه با هیچ وسیله مادّى آرامش نمى‌یابد و اگر قدرت همه قدرتمندان، ثروت تمام ثروتمندان و كلیه وسایل لذّت و كامیابى جهان در اختیار او گذاشته شود، ذرّه اى از درد روحى او كاسته نمى‌شود.
در چنین حالتى، گاهى انسان به سراغ بهترین دوست، نزدیكترین خویش و عزیزترین كس خود مى‌رود تا با او راز دل گوید. گاهى نیز هیچ كس را محرم و مورد اعتماد ندانسته و در كُنج عزلت با خود به نجوا مى‌پردازد. در هر حال، تنها راه درمان و آرامش انس با محبوب و باز كردن سفره دل نزد معشوق است.
حال اگر آدمى از آلودگى به زشتیها و غبار گناه و عصیان، احساس غم و دل مردگى كند، تا آنجا كه از خویشتن خویش نیز گریزان و متنفّر باشد،
1ـ بقره /186. «و چون بندگان من از دورى و نزدیكى من از تو بپرسند بدانند كه من به آنها نزدیكم؛ هر كه مرا بخواند دعاى او را اجابت كنم.»
در این صورت، به كجا پناه بَرد و با كه راز دل گوید؟ در اینجاست كه باید به سرچشمه همه خوبیها و پاكیها و آفریدگار محبّت و صفا و خالق خود پناه بَرَد و با یاد و عشق او و حضور در محفل انس او آرام گیرد.
چه آرامش و لذّتى بالاتر از این كه عبد ذلیل در حضور معبود عزیز قرار گیرد و جان آلوده خویش را در زلال صحبت او تطهیر و روح پرتلاطم خود را با ذكر آن یگانه آرام كند. این بهترین و برترین ثمره شیرین دعاست.
گرچه در اصطلاح عامیانه دعا را به «خواست و طلب عبد» تفسیر مى‌كنند، ولى معناى واقعى دعا و نیایش عبارت است از: «خواندن محبوب از سوى بنده مُحب و عاشق و حضور وى در خلوت معشوق و همرازى و همجوارى او در خلسه عارفان حق جو.»
آنگاه كه بنده ذلیل و حقیر خانه پر معصیت دل خویش را از مظهر پاكیها و خوبیها دور مى‌بیند را ه نزدیكى به دوست و وصول به محفل معشوق را مى‌طلبد و متحیّر است كه در كجا مى‌توان به خلوت معبود خویش نایل شد، ندا مى‌رسد كه:
«إِنّی قَریبٌ» 1؛
من به همه بندگان خود نزدیكم.
و بحق كه در همراهى با او فاصله معنایى ندارد:
«نَحْنُ اَقْرَبُ اِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَریدِ» 2؛
1ـ بقره /186.
2ـ ق /16.
از رگ گردن به او نزدیكتریم.
اگر بنده به چنین حالتى دست یافت و نزدیكى و قرب به حق را لمس نمود و قدمى به محفل او نزدیك شد، آنگاه معبود مُحبّ او شده و این بنده است كه محبوب حق مى‌شود و ندا مى‌رسد كه:
«فَلْیَسْتَجیبُوا لی وَلْیُؤْمِنُوا بی» 1؛
امید كه ما نیز از عارفان واصل محفل دعا باشیم و از محضر حق جز ذات او را نخواهیم، كه حصول معرفت حق اوج اجابت دعاى عبد است.
آنچه در پى مى‌آید برگرفته از چند سخنرانى حضرت آیة الله، استاد مصباح یزدى درباره دعا است.
این مجموعه شامل سه بخش است. بخش اول به موضوعات كلى پیرامون دعا اختصاص دارد. این قسمت از چند سخنرانى استاد كه پیرامون دعا ایراد فرموده اند اقتباس شده است.
بخش دوم و سوم مشتمل بر 15 جلسه سخرانى است كه معظم له در ماه رمضان 1398 (هــ.ق) در «مهدیه» قم ایراد فرموده بودند. این سخرانى ها با اندكى تغییر ارایه شده است.
از آنجا كه مستمعین این جلسات طبقات گوناگون مردم بودند، لذا سطح سخن درخور چنان جمعى مى‌باشد، در عین حال حاوى نكات ارزنده و مفید بسیار است. روشن است كه سخنران در مقام سخنورى قادر نیست آن گونه كه مى‌نویسد، سخن گوید.
1ـ بقره /186.
در بخش دوم فرازهایى از دعاى افتتاح شرح شده است. در بخش سوم به شرح و تفسیر فرازهایى از دعاى ابوحمزه پرداخته شده است. امید است مورد استفاده مؤمنین قرار گیرد.
عباس قاسمیان
شعبان 1418
اول دیماه 1376