پیش گفتار

با اینكه آدمى‌به اقتضاى فطرتش همواره خواهان آرامش دل و آسایش خاطر است در عین حال در بسیارى از اوقات دچار دلهره ها، اضطرابها، و پریشانیهاى خاطر مى‌شود و كثرت دلهره ها و اضطرابها در این روزگار بجایى رسیده كه بعضى از فیلسوفان غربى دلهره و اضطراب را فصل ممیز انسان تلقى كرده اند در صورتى كه این نگرانیها و نابسامانیها و پریشانیهاى روحى و روانى معلول از خود بیگانگى و گسستن پیوند با سرچشمه خوبیها و پاكیها و زیباییهاست.

آرى، انسان این موجود بى نهایت كوچك و ضعیف و سرتا پا نیاز، در صورتى مى‌تواند بر نابسامانى هاى روحى و روانى خویش فایق آید كه همسو با نظام تكوین، در ساحت هشیارى، پیوندى دقیق با خداوند برقرار كند و با ارتباط قلبى با سرچشمه همه خوبى ها، پاكى ها و آفریدگار محبت و صفا و با حضور در محفل انس خالق یكتا، روانش را آرامش بخشد: أَلا بِذِكْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ.1

یاد خداوند، موجب اطمینان، آرامش و نشاط درون آدمى‌است و نمى گذارد اندوه هاى برخاسته از كاستى هاى حیات مادّى موجودیت انسان را به خطر افكند؛ همان گونه كه نمى گذارد سرمستى غرقه شدن در كامجویى ها، راز نهایى شخصیت آدمى‌را از بین ببرد. یاد خداوند، دل را صفا و جلا مى‌دهد و زنگار غفلت ها و از خودفراموشى ها را مى‌زداید.

1. رعد (12)، 28.

گرچه نیازمندیهاى بى شمار انسان به خداى متعال، عامل توجه و یاد اوست، اما تا انسان، در زمین دل، بذر معرفت ننشاند و ضمیرش با باران عنایت الهى سیراب نگردد، به فراخناى یاد خدا و عظمت محفل انس حضرت حق رهنمون نمى گردد. پس از آنكه او خداوند را شناخت و نور حق بر قلبش تابید و به جهان وسیع و نورانى معرفت الهى بال گشود و سرمست عشق و تجلى معبود خویش گشت، دمادم از معشوق خویش یاد مى‌كند و از ژرفاى دل فریاد بر مى‌آورد كه: إلهى، وَ أَلْهِمْنى وَلَهاً بِذِكْرِكَ إِلى ذِكْرِكَ؛1خداى من، مرا واله و حیران یاد خود براى یاد خود گردان.

در جاى جاى قرآن و سنتِ بر جاى مانده از میراث داران وحى الهى و از جمله نهج البلاغه كه دریایى است بى كران از گوهرهاى ناب معرفت الهى، برگ هاى زرینى از عظمت و شكوه یاد خداوند ورق خورده، از این شمار، امیرالمؤمنین(علیه السلام) در خطبه 222 نهج البلاغه در عالى ترین مضامین مقام اهل ذكر را معرفى مى‌كنند.

این نوشتار حاصل سلسله گفتارى است از حكیمِ فرزانه و دانشمند ژرف اندیش و روشن ضمیر، حضرت آیت اللّه مصباح یزدى، أدام الله ظله العالى، كه بعنوان درآمد و شرحى بر آن خطبه بیان شده و نگارش و تدوین آن توسط جناب حجة الاسلام آقاى كریم سبحانى انجام پذیرفته است. امید آنكه این اثر مرضى حضرت حق و ولى الله الاعظم، حجة ابن الحسن العسكرى، عجل اللّه فرجه الشریف، و مقبول جویندگان معرفت قرار گیرد.

مركز انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمه الله)

1. مناجات شعبانیه.