درآمد
درآمد
تاریخ سیاسی ایران، تا به امروز، نهضتها و قیامهای پرشماری به خود دیده است. نهضت سربداران خراسان، قیام و حكومت علویان (سادات مرعشی) در مازندران، نهضت مشروطیت، حماسة سردار جنگل در گیلان، قیام تنگستانیها در بوشهر، قیام شیخ محمّد خیابانی در تبریز و نهضت ملّی شدن صنعت نفت، تنها، نمونه‌هایی از این جمله‌اند.
اما حماسة بزرگ پانزدهم خرداد، كه با تدبیر و رهبری خردمندانه امام خمینی(رحمه الله) و پشتیبانیِ مرجعیت، روحانیت و مردم صورت پذیرفت، سرآمدِ همة این نهضتها و قیامها و ـ بی‌شك ـ نقطة عطفی در تاریخ ایران است.
قیام پانزدهم، گام بلندی بود در راهی كه به انقلاب بزرگ بهمن رسید، و زمینه‌ای شد برای تحقق حكومت شیعی ایران. این حركت خودجوشِ دینی، با ابعاد گونه‌گون خود، تأثیری شگرف بر اندیشه و عملِ مسلمانان و بلكه تمام مستضعفان جهان گذاشت، و سرآغاز شكوفایی اسلام و استقلال و آزادی ملّت شد.(1) به این ترتیب، نهضت خرداد، خطری جدّی برای موجودیت نظامها و حكومتهای دین‌ستیز به شمار آمد، و مبارزه میانِ دو قطب مخالف آن، عمیقتر و وسیع‌تر شد. اما سرانجام به یاری خداوند، پیروزی از آن امام خمینی(رحمه الله) و پیروان راستینِ او گشت و جمهوری اسلامی ایران بنیان گرفت.
اینك سالهاست كه از تأسیس جمهوری اسلامی می‌گذرد، و این نظام با وجود تمام مخاطرات و مشكلات درونی و بیرونی‌اش ـ در عصر مدرنیته و پسامدرنیته ـ به پیش می‌رود و می‌بالد، و هر یك از ما به منزلة فردی از
1. صحیفة نور، ج 14، ص 264.
اعضای این نظام می‌باید به قدر بضاعت و طاقت خویش در پاسداری و تقویت آن بكوشیم.
بی‌تردید، بازنگری گذشته، و تحلیل خاستگاهها، آرمانها، سیر رویدادها و دستاوردها یكی از بهترین راهكارهای ارزیابی و نقد و آسیب‌شناسی تمام پدیده‌های اجتماعی است. از این طریق می‌توان به نقاط قوت وضعف گذشته‌ها پی‌برد و در تقویت یا رفع آنها اندیشید و كوشید، و نیز از این راه می‌توان دوستان و دشمنان را شناخت و در نحوه سلوك با آنان باز اندیشید.
اما در ارزیابیهایی این‌چنین، باید مهم‌ترین و اساسی‌ترین رویدادها را جُست و آنها را كانون تأمل و كاوش قرار داد، و به این شیوه است كه مقصود، سریع‌تر و دقیق‌تر به دست خواهد آمد. بر این اساس قیام پانزده خرداد 42، به منزله طلیعة جمهوری اسلامی، بهترین نمونه‌ای است كه با توجه به آن و تأمل در آن می‌توان وضع امروز و راه آینده را دریافت.
كتاب حاضر، اثری است كه این مهم‌ترین رویداد را از چندین زاویه كانون مداقّه و بازكاوی قرار داده است.
در فصل نخست، خاستگاههای نهضت از منظری معرفتی و نیز سیاسی ـ اجتماعی بررسی شده است. فصل دوم به شخصیت‌شناسی و نقش حیاتی رهبر قیام، حضرت امام خمینی(رحمه الله)، در شكل‌گیری و تداوم و پیروزی آن پرداخته است. در فصل سوم، دشمنان دین و قیامهای دینی ـ از جمله نهضت خرداد ـ بازشناسی شده‌اند، و فصل آخر نیز به پاره‌ای از مهم‌ترین آسیبهایی كه متوجه نهضت است و راهكارهای مقابله با آنها اختصاص یافته است.
محور اصلی كتاب، شماری از سخنرانیهای حضرت آیت الله استاد مصباح ـ دام ظله العالی ـ است كه به مناسبتهای مختلف دربارة نهضت پانزدهم خرداد ایراد شده است. امّا نگارندگان برای غنی‌سازی و تكمیل و تفصیل بسیاری موضوعات از دیگر آثار ایشان فراوان بهره گرفته‌اند. همچنین به منظور مستندسازی برخی مباحث، از
منابع تفسیری و روایی و نیز برای مستندسازی وقایع، از منابع معتبر تاریخی (تاریخ اسلام و تاریخ سیاسی معاصر ایران) سود جسته‌اند.
در پایان از دست‌اندركاران مدیریت تدوین متون و مركز انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(رحمه الله) تشكر و قدردانی به عمل می‌آید.
علیرضا تاجیك و سیدحسین شفیعی