دعا بهتر است یا صبر و رضا؟

پرسش: 

در جلد 14 بحار ص 39 این روایت آمده که: «عن أبی عبدالله علیه السلام قال: أوحى الله تعالى إلى داود علیه السلام: إن خلادة بنت أوس بشرها بالجنة، وأعلمها أنها قرینتك فی الجنة، فانطلق إلیها فقرع الباب علیها، فخرجت وقالت: هل نزل فی شئ؟ قال: نعم، قالت: و ماهو؟ قال: إن الله تعالى أوحى إلی وأخبرنی أنك قرینتی فی الجنة وأن أبشرك بالجنة، قالت: أو یكون اسم وافق اسمی؟ قال: إنك لانت هی، قالت: یانبی الله ما أكذبك، ولا والله ما أعرف من نفسی ماوصفتنی به، قال داود علیه السلام: أخبرینی عن ضمیرك وسریرتك ماهو؟ قالت: أما هذا فسأخبرك به، أخبرك أنه لم یصبنی وجع قط نزل بی كائنا ما كان، وما نزل ضر بی حاجة وجوع كائنا ماكان إلا صبرت علیه ولم أسأل الله كشفه عنی حتى یحوله الله عنی إلى العافیة والسعة، ولم أطلب بها بدلا، وشكرت الله علیها وحمدته، فقال داود علیه السلام: فبهذا بلغت مابلغت، ثم قال أبوعبدالله علیه السلام: وهذا دین الله الذی ارتضاه للصالحین». حال سؤال این است که در شدائد (و غیر آن)، دعا و تضرّع بهتر است یا سکوت و رضا و شکر؟ اگر حتّی خواستن تغییر و تبدیل سختی ها مطلوب و افضل است، پس جای دعا کجاست؟ و در این صورت چرا انبیاء در شدائد دعا می کردند؟ مثل حضرت ایّوب علیه السّلام که فرمودند: «ربّ انّی مسّنی الضّرّ و انت ارحم الرّاحمین» و حضرت موسی علیه السّلام که فرمودند: «ربّ انّی لما انزلت الیّ من خیر فقیر»؟

پاسخ:

در پاسخ به سؤال، یادآوری چند نکته را مفید می‌دانیم: 1- اگر درخواست تغییر حال توأم با جزع و بی صبری باشد، کمالی به حساب نمی‌آید و مصداق صبر نخواهدبود. 2- اگر درخواست رفع بلا مشروط به مشیت و موافقت حکمت الهی باشد منافاتی با صبر ندارد. 3- اگر درخواست رفع بلا برای فراهم شدن زمینه اطاعت و عبادت بیشتر باشد نه تنها منافات با صبر ندارد که منافات با رضا و تسلیم هم ندارد. 4- اگر ترک دعا به واسطه اشتغال به کارهای بهتری ‌باشد، مانند دعا برای دیگران یا شکر نعمت‌های الهی و مناجات با خدای متعال، چنین ترکی رجحان دارد. چنان که از پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله نقل شده است « مَنْ شَغَلَتْهُ عِبَادَةُ اللَّهِ عَنْ مَسْأَلَتِهِ أَعْطَاهُ أَفْضَلَ مَا یُعْطِی السَّائِلِینَ». (تَفْسِیرُ الْعَسْكَرِیِّ علیه السلام) 5- توصیه کلی این است که انسان به انجام همه دستورات شرع مقدس ـ مخصوصاً آنچه در آیات شریفه قرآن آمده است ـ ‌اهتمام داشته باشد و به مقتضای حال، گاهی دعا و گاهی مناجات و گاهی ذکر و توجه را برگزیند.