علامه مصباح یزدی: وجه تمایز انسان از دیگر مخلوقات، جامعیت وی نسبت به كمالات و مظهریت او نسبت به همه صفات الهی است

استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به نمونه هایی از زندگی امام خمینی(ره) ، وی را تسلیم محض اراده الهی خواند و گفت: امام (ره) برای ادای وظیفه هیچ حد و مرزی را نمی شناخت و از ابتدای حركتش در مسیر بندگی خدا قرار گرفت و تا آخرین لحظه عمرش ذره ای از این مسیر منحرف نشد و گرچه مثل حضرت علی(ع) نبود، اما در بین انسان های عادی شبیه ترین انسان ها به آن حضرت بود، و امثال بنده هرگز نخواهند توانست مثل ایشان شوند، بلكه ما باید سعی كنیم شبیه ترین انسان ها به امام(ره) شویم

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در همایش ملی " امام خمینی(ره) و تعلیم و تربیت اسلامی " با اشاره به اینكه بررسی موضوع همایش به چند شكل و در چند مرحله، قابل انجام است، ادامه داد: اولین كار این است كه فرمایشات امام (ره) در تعلیم و تربیت اسلامی اعم از سخنرانی ها، نوشته جات و كتاب هایشان مورد بررسی قرار بگیرد و تنظیم و مدون شود كه این فعالیت در واقع توصیفی از نظریات حضرت امام خمینی(ره) در زمینه تعلیم و تربیت است.
آیت الله محمدتقی مصباح یزدی ادامه داد: در مرحله دوم می تواند نوعی ارزشیابی و قضاوت نیز انجام بگیرد و بین نظریات ایشان و دیگران تحقیقی تطبیقی صورت بگیرد و برتری نظرات ایشان تبیین و اثبات شود.
وی ادامه داد: برداشت دیگری كه می توان از عنوان این همایش داشت این است كه سیره تعلیم و تربیتی ایشان به عنوان یك مربی در نظر گرفته شود و استفاده ایشان از منابع اسلامی مورد بررسی قرار بگیرد و اگر مفهوم تربیت ، شامل خودسازی و خودپروری نیز دانسته شود، بررسی شود كه امام(ره) چگونه خودسازی كردند، خانواده خود را چگونه تربیت كردند، تأثیرات تربیتی ایشان در بین دوستان و جامعه و بالاخره در جهان چه بوده است.
علامه مصباح یزدی در تبیین ویژگی ها و امتیازات نظرات امام(ره) در بحث تعلیم و تربیت در مقایسه با دیگر صاحب نظران، به بحث عزلت و گوشه نشینی برای رسیدن به قرب الهی اشاره كرد و گفت: اصولا تعلیم و تربیت برای فعلیت بخشیدن و شكوفا كردن استعدادهای بالقوه و نهفته در درون انسان است كه عالی ترین شكل آن با عنوان تربیت عرفانی برای سیر و سلوك عرفانی معرفی می شود و افرادی عزلت و خلوت گزیدن را از اركان و ابزارهای سیر و سلكوك و رسیدن به تكامل انسانی می دانند.
وی گفت: اگر بخواهیم معنای صحیحی از این گوشه نشینی ارائه دهیم، این است كه انسان نباید با كسانی كه اهل گناه و اهل لهو هستند، معاشرت داشته باشد تا سبب جلوگیری از تكامل معنوی وی نشوند.
این استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به اینكه برخی از بزرگان نیز این شیوه را نپسندیده و حتی آن را مخل تربیت كامل و خودسازی می دانند، ادامه داد: نظر حضرت امام خمینی(ره) در خصوص عدم خلوت گزینی و عزلت واضح تر از آن است كه نیاز به تبیین داشته باشد، اما با مقایسه و ارزیابی بهتر روشن می‌شود كه كدام یك برتر است.
علامه مصباح یزدی به تبیین دلیل برخی صاحب نظران برای لزوم كناره گیری از اجتماع پرداخت و گفت: سیر و سلوك برای این است كه انسان به قرب الهی و شهود برسد و برای رسیدن به این علم حضوری، تمركز لازم است، چرا كه با تمركز ، حالات روانی انسان قوی تر می شود ولی با حضور در اجتماع و معاشرت با دیگران از این تمركز كاسته می شود و لذا مانع دستیابی به این شهود و علم حصولی می شود.
وی با اشاره به اینكه انزوا طلبی در دستوركار امام(ره) قرار نداشته است، ادامه داد: به دو روش می توان نظر امام(ره) را برتر از سایرین دانست، که روش اول روش تعبدی است، یعنی به سیره پیامبر و ائمه(ع) رجوع شود كه نتیجه آن موافق نبودن سیره آنها با عزلت گزینی است، چرا كه ایشان حضور فعالی در عرصه های اجتماعی داشتند وهرگز شاگردان خود را به خلوت گزینی دعوت نكردند و اگر ائمه(ع) گوشه نشین بودند و فقط به ذكر گفتن می پرداختند، حاكمان جور به آزار و اذیت و مخالفت با آنها نمی پرداختند و آنها را به شهادت نمی رساندند، بلكه به خاطر حضور آنها در عرصه های اجتماعی بود كه حكام ظالم احساس خطر می كردند و آنها را مورد آزار قرار می دادند.
علامه مصباح یزدی در خصوص روایاتی كه در رابطه با سفارش به عزلت و گرسنگی و مانند آنها برای رسیدن به قرب خدا وارد شده است، خاطر نشان كرد: این روایات در واقع برای كنترل افراط هاست، چرا كه انسان طبق غرائز حیوانی حد و مرزی برای سخن گفتن، خوردن و لذت بردن نمی شناسد و معمولا در این راه ، افراط می كنند و این روایات در واقع ناظر به عدم افراط در معاشرت و خوردن و سایر غرایز است.
وی ادامه داد: به روش دیگری نیز می توان جواب داد وآن این كه، بدون شك قرب الهی و شهود اسماء و صفات الهی، كمال بزرگی برای مخلوق است، اما هدف آفرینش خداوند متعال از انسان تنها این مورد نبوده است، چرا كه خداوند مخلوقاتی دارد كه كارشان همین است و ما آنها را با عنوان فرشتگان می شناسیم و طبق روایات تعداد آنها نیز بسیار زیاد است، بلكه خداوند انسان را خلق كرد تا خلیفه وی باشد و همه تجلیات الهی را درك كند، نه اینكه تنها تلاش خود را در یك جهت متمركز كند.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) افزود: هرچند انسان می تواند با عزلت نشینی تمركز خود را بیشتر كند و در این جهت رشد كند و این كار برای كسی كه حتی ایمان به خدا ندارد، نیز ممكن است، اما این هنر انسان و هدف خلقت انسان نیست، بلكه هنر انسان اینست كه مظهر اسماء و صفات الهی بشود و در همه جهات مجلای كمال الهی باشد.
وی با بیان مثال هایی ادامه داد: هرچند انسان باید چشمش را كنترل كند و همین كنترل چشم آثار عظیمی در پی دارد، اما باید توجه داشت كه انسان فقط چشم نیست، بلكه گوش، دست، پا، مغز و دل هم دارد، و باید در همه این اعضا و جوارح خدا را بندگی كند و در همه آنها جلوه الهی داشته باشد و كسی كه با عزلت قصد انس با خدا و رسیدن به كمال را داشته باشد، در واقع فقط به یك جهت از جهات و نعمت های مختلفی كه خدا به او داده توجه كرده است.
آیت الله مصباح با اشاره به اینكه انبیاء نیز برای رساندن انسان ها به تكامل در همه زمینه ها آمده اند، خاطر نشان كرد: طبعا رسیدن به این مقام در همه جهات بسیار دشوارتر است تا كسی كه بخواهد در یك جهت متمركز شود و پیشرفت كند، بلكه می توان گفت: وجه تمایز انسان از دیگر مخلوقات، جامعیت وی نسبت به كمالات و مظهریت او نسبت به همه صفات الهی است.
وی با اشاره به اینكه رسیدن به كمال انسانی و انسان كامل شدن در گرو عمل به دستورات الهی است، ادامه داد: قسمت اعظم این دستورات مربوط به مسائل اجتماعی است و گاهی انسان برای اطاعت امر الهی باید از مال، جان، فرزند، آبرو و حیثیت خود بگذرد و مسلما این چنین شدن دشوارتر از عزلت گزینی و ذكر گفتن است.
استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به نمونه هایی از زندگی امام خمینی(ره) ، وی را تسلیم محض اراده الهی خواند و گفت: امام (ره) برای ادای وظیفه هیچ حد و مرزی را نمی شناخت و از ابتدای حركتش در مسیر بندگی خدا قرار گرفت و تا آخرین لحظه عمرش ذره ای از این مسیر منحرف نشد و امثال بنده هرگز نخواهند توانست مثل ایشان شوند، همانگونه كه ایشان مثل حضرت علی(ع) نبود، اما در بین انسان های عادی شبیه ترین انسان ها به علی(ع) بود و ما باید سعی كنیم شبیه ترین انسان ها به امام(ره) شویم.
گفتنی است، همایش ملی " امام خمینی(ره) و تعلیم و تربیت اسلامی" روز 25 اردیبهشت ماه در تالار شیخ مفید دانشگاه قم برگزار شد.

برای دریافت متن این جلسه اینجا را کلیک کنید!