علامه مصباح یزدی: برای انجام وظایف اجتماعی باید بر اساس اصول همکاری کرد

عضو خبرگان رهبری با بیان اینكه تأثیر كار اجتماعی بیشتر از كار فردی است، اظهار داشت: گاهی افراد در جزئیات باید از نظر خود كوتاه بیایند تا امكان فعالیت اجتماعی وجود داشته باشد، چراكه هر قدر توافقها بیشتر بوده و نظرات به هم نزدیك شود، پیشرفت كارها نیز بیشتر می‌شود. البته این تا زمانی است كه اصول و خط قرمز‌ها زیرپا قرار نگیرد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در دیدار با جمعی از جوانان و فعالان فرهنگی تهران، ضمن تبریك اعیاد ذی الحجه اظهار داشت: از روزی كه مولا امیراالمؤمنین از 13 سالگی بیعت كردند و اعلام جانشینی ایشان شد، تا آخرین روزهایی كه از تاریخ اسلام و تشیع سراغ داریم، همیشه ثقل كار جامعه به دوش جوانان بوده است، چون خدا در جوانان انرژی متمركزی قرار داده كه می‌تواند بارهای سنگین را تحمل و كارها را پیش ببرد. چرا كه قبل از جوانی دوران كودكی و خامی است و بعد از جوانی نیز دوران ركود و بی‌حالی است.

آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی با اشاره به این كه سنت الهی در این عالم بر تدریج است، اظهار داشت: هیچ پدیده‌ای از آغاز به طور كامل آفریده نشده، لذا نمی‌توان همه كمالات را در آغاز زندگی، انتظار داشت، حتی پیامبر اسلام(ص) نیز كه در همان جوانی، تحت تربیت الهی بود، تا سن چهل سالگی به بعثت نرسید.

وی با اشاره به اینكه حتی در پدیده‌های اجتماعی نیز تكامل به صورت تدریجی صورت می‌گیرد، اظهار داشت: تشكیل جامعه اسلامی نیز اینگونه نبود كه مردم شب هنگام با حالت كفر بخوابند و صبح به صورت مسلمان از خواب بیدار شوند، جامعه اسلامی با سه نفر شكل گرفت، پیامبر، یك زن و یك نوجوان و بعد از گذشت سه سال دعوت پیامبر(ص) به صورت علنی آن هم در میان عشیره و اقوام صورت گرفت كه از آن استقبال نشد، مدت‌ها گذشت تا چند برده و پناهنده به حضرت ایمان آوردند. بالاخره وقتی مسلمانان دارای جمعیتی شدند، در شعب ابیطالب محصور شدند كه حتی آب و قوت لایموت هم به آنها نمی‌رسید.

علامه مصباح یزدی ادامه داد: كم كم عده‌ای از مدینه اسلام را پذیرفته و عده‌ای از مسلمانان نیز خانه و كاشانه خود در مكه را ترك كرده و در مدینه به مهاجرین ملقب شدند و به قدری در نهایت فقر و تنگدستی زندگی می‌كردند كه گاه مجبور بودند 9 نفر با یك لباس نماز بخوانند.

علامه مصباح یزدی با اشاره به تكامل تدریجی جامعه اسلامی اظهار داشت: جامعه اسلامی كه با سه نفر شروع شد، طولی نكشید كه دو امپراتوری مهم جهان را به زانو درآورد. اینكه این مسلمانان با چه نیرویی توانستند چنین تحولی در عالم ایجاد كند، از لحاظ جامعه شناسان هیچ جواب روشنی ندارد، چرا كه نظیر آن هرگز در جوامع دیگر رخ نداده است و قاعده علمی نمی‌تواند منحصر در یك مورد باشد.

وی با اشاره به آیات متعددی از قرآن كریم، نصرت الهی كه در سایه تقوا و استقامت حاصل می‌شود را رمز پیشرفت مسلمانان دانست و افزود: باید به خودمان بنگریم و ببینیم آیا واقعا ما هم در این مسیر گام برمی‌داریم یا نه؟ چرا كه برخی مسئولین بلند پایه در نظام جمهوری اسلامی علناً احكام اسلام را تاریخ مصرف گذشته دانسته و اوج تفكر بشری را لیبرالیسم قلمداد كردند و حتی تصریح می‌كردند كه لیبرالیسم، مانند بتی برای مغرب زمین است، لذا نباید از آن بد بگوییم! در واقع این افراد یادگیری زندگی لیبرال از غرب را ارزشمند و هنر تلقی می‌كردند.

عضو خبرگان رهبری با اشاره به اینكه بسیاری از فعالیت‌هایی كه در دوران اصلاحات صورت گرفت، نسخه برداری از غرب بود، اظهار داشت: این افراد پیشرفت در عصر حاضر را تبعیت از غرب می‌دانستند و طبیعتا آزادی فرهنگی و سیاسی را هم لازمه آن می‌دانستند.

وی با اشاره به اینكه بسیاری از افراد از ابتدای انقلاب تاكنون مواضع مختلفی اتخاذ كرده اند، اظهار داشت: همه این تغییر در مواضع به خاطر این است كه مبدأ اصلی فكر و حركت برایشان روشن نیست. مثلا ابتدای انقلاب یك موضعی گرفتند ولی امروز ولایت‌فقیه را امری زمینی و فرایند تعیین او را مانند سایر انتخابات دانسته، نهایتا تنها در نوع انتخاب متفاوت می‌دانند.

آیت‌الله مصباح با اشاره به اینكه به عنوان قدم اول باید راه و نسخه‌ای كه بدان باور داریم را مشخص كنیم، اظهار داشت: آیا ما عمیقا باور داریم همان نسخه‌ای كه اسلام 1400 سال پیش برای ما پیچیده است، باید اجرا شود یا آن را تاریخ گذشته می‌دانیم؟ عده‌ای می‌گویند اسلام حق بود اما تاریخ مصرف آن گذشته است.

وی با اشاره به مشكلات تهیه مدل و الگویی برای حكومت، نظام‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و... بر اساس اسلام اظهار داشت: به فرض كه چنین الگویی طراحی شده باشد، اما آیا واقعا به راحتی قابل اجراست؟ چند نفر را می‌توان یافت كه از عمق دل به این الگوهای اسلامی باور داشته باشند؟

وی با اشاره به وقایع صدر اسلام اظهار داشت: پیامبر از همان زمان آغاز دعوت علنی خود به اسلام، علی(ع) را به جانشینی معرفی كرد و تا روز غدیر كه 70 روز قبل از وفاتش بود، بارها این مسأله را گوشزد كرد، اما هنوز پیامبر (ص) دفن نشده، انحرافات آغاز می‌شود و علی(ع) كنار گذاشته شده و فرد دیگری را برای خلافت انتخاب می‌كنند.

این استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به اینكه قرآن بهترین برنامه و پیامبر(ص) بهترین مدیر و مجری برنامه بود، اظهار داشت: اگر خداوند می‌خواست قادر بود كه همه انسانها را هدایت كند، اما خداوند می‌دانست علیرغم ارسال 124 هزار پیامبر(ص)، عده زیادی از مردم گمراه می‌شوند، چرا كه امتحان و آزمایش سنت الهی است و افراد باید با اختیار خود راه هدایت را برگزینند.

وی با اشاره به اینكه خداوند پیامبران را نفرستاد تا جامعه مرفهی برای پیروانشان ایجاد كنند، ادامه داد: خدا پیامبران را فرستاد تا انسان‌ها با اعمال خود برای زندگی ابدی خود برنامه ریزی كنند. درواقع آنچه در این دنیا وجود دارد، زندگی نیست و زندگی حقیقی بعد از مرگ است. لذا باید باور داشته باشیم آفرینش انسان و زندگی در این جهان، یك دوران آزمایشی و جنینی است كه زندگی واقعی بعد از آن شروع می‌شود. اما گاهی ما فكر می‌كنیم هدف، همین دنیاست و ما هم باعقل خودمان می‌توانیم مسائل را حل كنیم و به فرض هركجا هم كه نفهمیدیم از آمریكا و امثال او كمك می‌گیریم!

عضو خبرگان رهبری ادامه داد: اینگونه نبوده كه خداوند از آنجا كه ــ العیاذ بالله‌ــ نمی‌توانست كسی را انتخاب كند، از ما خواسته تا رئیس‌جمهور خوبی را انتخاب كنیم. اگر خدا می‌خواست همه مردم را هدایت می‌كرد، اما انسان را آفرید تا خودش انتخاب كند.

وی با اشاره به اینكه هیچ جای تعجبی ندارد كه كسی دم از رهبری بزند و در عمل كوتاهی كند، اظهار داشت: وقتی پیامبر(ص) كه مردم را از ذلت به عزت رسانید و برای سعادت آنها علی(ع) را به عنوان راهنما معرفی كرد، به راحتی سخنش را نادیده می‌گیرند، كوتاهی در عمل به فرمایش رهبری از سوی عده ای، اصلا جای تعجب نخواهد داشت.

علامه مصباح یزدی با بیان اینكه وقتی احساس عزت می‌كنیم كه فقط بر اساس وظیفه عمل كنیم و كاری به نتیجه نداشته باشیم، اظهار داشت: همیشه باید ابتدا به خودمان نگاه كنیم، آیا ما كه به دیگران انتقاد می‌كنیم که چرا به فرمایشات رهبری توجه نمی‌كنند، وقتی سخن اسلام و رهبری با خواست ما تفاوت دارد، آیا به راحتی خواست خود را كنار می‌گذاریم یا سخن رهبری را به تأویل می‌بریم؟

وی ادامه داد: همیشه باید ببینیم خداوند از ما چه می‌خواهد، اگر به وظیفه خود عمل كردیم، دیگر برایمان مهم نباشد كه مردم از ما تعریف و تمجید می‌كنند، یا تهمت می‌زنند و توهین می‌كنند. متأسفانه ما اول به هوای نفس خود توجه می‌كنیم و بعد آنچه كه با خواسته دل و هوای نفس ما منافات ندارد، می‌پذیریم و بقیه را توجیه می‌كنیم.

عضو جامعه مدرسین با اشاره به اینكه اگر انسان همواره به دنبال انجام تكلیف باشد، دیگر شكست برای او معنی ندارد، اظهار داشت: چرا كه او هرگز از كرده خود كه بر اساس تكلیف بوده، پشیمان نخواهد شد. البته اگر در جایی مسأله مربوط به خدمت به خلق باشد، اگر با انجام به وظیفه، نتیجه هم حاصل شد كه طبیعتا بسیار خوب است، اما اگر نشد باید نگران باشیم كه مردم چرا از این نعمت بهره مند نشدند و برای آنها دعا كنیم تا در راه انتخاب صحیح قرار گیرند، نه اینكه ناراحت شویم كه چرا مردم به خواست ما توجه نكردند.

وی ادامه داد: اولین وظیفه ما این است كه اسلام را خوب شناخته و به آن عمل كنیم و به دیگران هم شناسانده و برای عمل كردن مردم به احكام آن هم تلاش كنیم. باید به فكر بندگی خدا باشیم كه در این صورت چه مردم ما را تشویق كنند و چه مذمت كنند، برای ما در بندگی تأثیری نخواهد داشت.

وی با اشاره به اینكه هرچند ما باید تلاش خود را انجام دهیم، اما نباید انتظار به وجود آمدن شرایط آرمانی داشته باشیم، اظهار داشت: كاری نیست كه خداوند قادر بر انجام آن نباشد، اما این دنیا محل آزمایش و امتحان است و سنت الهی بر این است كه همگان مورد آزمایش قرار بگیرند و با اختیار خود مسیر سعادت یا شقاوت را انتخاب كنند.

وی با تأكید مجدد بر اینكه زندگی واقعی در این دنیا نیست، ادامه داد: اگر هدف این دنیا بود، باید گفت یا نقشه انبیاء صحیح نبوده و یا در مدیریت آن‌ها نقصی وجود داشته است، چرا كه حتی نتوانستند برای پیروان خود زندگی مرفهی فراهم كنند.

این استاد فلسفه و تفسیر اظهار داشت: اگر روزی احساس كردید، فردی نسبت به دیگران اصلح نسبی است و به او رأی دادید، تكلیف خود را انجام داده‌اید، و اگر روزی آن فرد از مسیر اصلی زاویه گرفت، شما مسئول نیستید، چرا كه قرار نبوده كه فرد انتخابی شما معصوم باشد، بلكه او را اصلح نسبی تشخیص داده‌ بودید و اتفاقا در آن موقع مسئولیت و وظیفه شرعی شما رأی دادن به وی بود.

وی ادامه داد: مردم باید در امتحانات، خودشان انتخاب كنند، وگرنه خدا می‌توانست كاری كند كه همیشه شخص اصلح سركار بیاید. لذا این امتحان الهی است. لذا اگر ما به وظیفه عمل كردیم هرگز شكست نخورده‌ایم و در انجام وظیفه هم با جدیت و آرامش بیشتری كار خواهیم كرد ولو اینكه نتیجه بر خلاف چیزی باشد كه ما در جهت آن تلاش كردیم.

علامه مصباح افزود: مگر كسانی كه علی (ع) را قبول نكردند یا با او جگیدند به علی(ع) ضرری زدند؟ جواب منفی است، چرا كه علی (ع) عزیزترین افراد بعد از پیامبر(ص) است و اگر كسی با او مخالفت كرد به خوش ضرر رسانده است. لذا ما باید وظیفه را بشناسیم وبه آن عمل كنیم؛ اگر به نفع مسلمانان شد، خوشحال باشیم، وگرنه از روی دلسوزی برای مردم دعا كنیم تا در را هدایت قرار بگیرند، نه اینكه آنها را دشمن بداریم.

وی با تأكید بر اینكه حب و بغض‌ها نباید برای پست و مقام باشد، بلكه باید برای بندگی خدا باشد، اظهار داشت: طبیعی است كه همواره بین افراد اختلاف سلیقه وجود دارد و هیچ دو نفری را نمی‌توان پیدا كرد كه اختلاف سلیقه‌ای با یكدیگر نداشته باشند، لذا باید اصول كلی و چارچوب مشتركی را تعیین كرد و در جزئیات انعطاف نشان داد. یعنی تا زمانی كه خط قرمزها زیرپا گذاشته نشده، باید قدرت تحمل و سعه صدر را بالا برد و حتی با طرف مقابل به بحث نشست، اما این نكته را نباید از یاد برد كه ممكن است خود انسان نیز اشتباه كند و فقط طرف دیگر را متهم به اشتباه نكند.

وی با اشاره به اینكه انسان مؤمن همواره باید نفس خود را متهم كند، ادامه داد: گاه خودمان اشتباهاتی در زندگی داریم، اما نمی‌خواهیم آن‌ها مطرح شود یا حتی آن‌ها را به یاد بیاوریم، ولی به خوبی به بیان اشتباهات گذشته دیگران می‌پردازیم.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینكه تأثیر كار اجتماعی بیشتر از كار فردی است، به آیاتی از قرآن كریم اشاره كرد و اظهار داشت: با اینكه پیامبر(ص) خودشان می‌فهمیدند، اما از جانب پروردگار مأمور به مشورت می‌شوند، چرا كه دراین صورت همبستگی برای كار اجتماعی بیشتر می‌شود. لذا گاهی افراد در جزئیات باید از نظر خود كوتاه بیایند تا امكان فعالیت اجتماعی وجود داشته باشد، چراكه هر قدر توافقها بیشتر بوده و نظرات به هم نزدیك شود، پیشرفت كارها نیز بیشتر می‌شود. البته این تا زمانی است كه اصول و خط قرمز‌ها زیرپا قرار نگیرد.

گفتنی است این دیدار در تاریخ1392/07/30 در سالن تشریفات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.