علامه مصباح یزدی: مشکلات اقتصادی بدون حل مشکلات فرهنگی، غیرقابل حل است

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که مشکلات اقتصادی را باید با ساز و کار مناسب خودش حل کرد، اظهار داشت: ابتدا باید قوانین مناسبی تدوین شود، و این قوانین به اجرا گذاشته شود؛ در عین حال، نظارت بر اجرای قوانین نیز وجود داشته باشد؛ اما اگر در هر یك از این مراحل افرادی دخالت داشته باشند که به دنبال منافع شخصی خود باشند، نتیجه مطلوبی حاصل نخواهد شد. چنین كسانی در ابتدا قانون را به گونه‌ای وضع می‌کنند که جیب خودشان را پر کنند؛ در مرحله بعد اگر كسانی که گلوگاه‌های اقتصادی کشور را در دست دارند و مثلاً عضو هیئت مدیره ده‌ها بنگاه اقتصادی هستند، مسئول اجرایی کشور هم بشوند، طبیعتاً در اجرای قوانین به گونه‌ای رفتار می‌کنند که به خودشان ضرری وارد نشود؛ هم‌چنین اگر ناظری که بر اجرای قانون نظارت می‌کند، یا مرجع قضایی كه به شكایات رسیدگی می‌كند به دنبال منافع شخصی باشد و خود را به رشوه بفروشد، باز هم نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در جمع دبیران کانون هم‌اندیشی ستاد فرهنگی فجر انقلاب اسلامی با اشاره به این که افرادی كه قصد کار مخلصانه برای اسلام و انقلاب را دارند، گاهی در مقام تزاحم، مجبور به اولویت‌بندی کارهای ضروری بر اساس تشخیص خودشان می‌شوند، ادامه داد: در همین جا این سؤال کلی مطرح می‌شود که ملاک تشخیص اولویت‌ها در فعالیت‌های اجتماعی چیست؟ البته اجمالاً مشخص است که وظایف افراد مختلف با توجه به شرایط‌شان متفاوت است و وظایف همه یکسان نیست؛ اما بحث در جایی است که یك فرد می‌تواند چند فعالیت اجتماعی اعم از اقتصادی، فرهنگی، جهادی و نظایر آن را انجام دهد؛ در این صورت باید کدام فعالیت را مقدم کند؟

علامه محمدتقی مصباح یزدی در پاسخ به این سؤال، ضمن بیان مقدماتی، گفت: جامعه را می‌توان به انسان تشبیه کرد که از اندام‌های مختلفی تشکیل شده، كه هر یک از اندام‌ها وظیفه خاصی را بر عهده دارند و با وجود تفاوت ساختاری این اجزاء و تقسیم کار بین آنها، ارتباط ارگانیك بین آنها برقرار است. افراد و اقشار مختلف جامعه نیز با همه تفاوت‌ها، در تعامل ارگانیك با هم یك واحد به نام «جامعه» را تشکیل می‌دهند.

وی با اشاره به تفاوت اندام‌های یک انسان با افراد یک جامعه، اظهار داشت: این ارتباط و هماهنگی در اجزاء بدن انسان به صورت طبیعی است؛ اما در جامعه ارتباط و هماهنگی را خود افراد ایجاد می‌كنند و تقسیم کارها نیز توسط خودشان انجام می‌شود، و اختیار انسان در کاری که بر عهده می‌گیرد، دخیل است.

آیت‌الله مصباح یزدی ادامه داد: باید توجه داشت اجزاء مختلف یك انسان، دارای ارزش مساوی نیستند و مثلاً ارزش یک انگشت ـ‌با وجود اهمیت بسیار بالای آن‌ـ با ارزش مغز، قابل قیاس نیست؛ زیرا ادامه وجود یك انسان متوقف بر سلامت اندام مغز است. ارزش بخش‌های مختلف جامعه نیز به همین‌گونه است؛ یعنی پس از تعیین هدف جامعه و مشخص شدن این که قوام جامعه در راستای هدف مذكور به كدام بخش است، طبعاً اجزائی که وظیفه‌شان در راستای قوام جامعه است، مؤثر‌تر و با ارزش‌تر از اجزاء دیگر هستند.

استاد برجسته حوزه علمیه قم با تأکید بر این که هر قشری كه در رسیدن جامعه به هدف، مؤثرتر باشد، ارزشمندتر است، ادامه داد: بر همین اساس اگر فردی می‌تواند در چند حوزه، فعالیت اجتماعی داشته باشد، باید بسنجد که کدام کار او  سبب خدمت بیشتر به جامعه می‌شود و جامعه را به هدف نزدیک‌تر می‌کند؟ لذا، با توجه به این‌كه هدف خدا از خلقت رشد و کمال انسان‌ها است، هر کاری که در رسیدن افراد جامعه به کمال، مؤثرتر باشد، ارزشمندتر است؛ از این رو مشخص می‌شود در مقام تزاحم فعالیت‌ها با یکدیگر، کاری اولویت دارد که در رشد و کمال جامعه مؤثرتر باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: بنا بر این، سنجیدن اهمیت افراد بر اساس ثروت و دارایی، اشتباه است؛ زیرا پول ملاک خوبی برای قضاوت نیست؛ بلکه باید دید هر فرد یا قشر چه تأثیری در سعادت، رشد و کمال جامعه دارد، و در فرهنگ دینی در جهت قرب به خدا چه میزان مؤثر است.

وی در ادامه اظهار داشت: اجزای جامعه نیز مانند اجزاء بدن به یك‌دیگر مرتبط، و به هم نیازمندند؛ همان‌گونه که در صورت نقص در سیستم گوارش بدن، تفکر مطلوب انسان نیز دچار اختلال می‌شود، در جامعه نیز با نقص در هر یك از اجزاء، مشکلی در روند رشد جامعه به وجود می‌آید؛ اما این به معنای مساوی بودن ارزش همه اجزاء بدن، و افراد جامعه نیست.

علامه مصباح یزدی با اشاره به وجود مشکلات در همه جوامع، گفت: حتی در برخی کشورها که بر اساس شعارهایشان، انتظار می‌رود برخی مسایل در آنجا دیده نشود، این مشکلات بیشتر است! به عنوان نمونه در فرانسه که ادعای آزادی زن و توجه به حقوق زنان در آن از همه کشورها بیشتر است، طبق آمار رسمی خودشان، از بین هر سه نفر زن یکی مورد تجاوز قرار گرفته است و از هر تعداد معین زن، یک نفر به خاطر بدرفتاری مردان، جان خود را از دست می‌دهد! یا در آمریکا هر روز چند نفر بر اثر جنایت، کشته یا زخمی می‌شوند.

استاد اخلاق حوزه ادامه داد: کشور ما بعد از انقلاب به برکت فداكاری رزمندگان و ایثارگران و شهدا پیشرفت‌های فراوانی داشته و عزتی پیدا کردیم که در دو قرن اخیر سابقه نداشته است. به عنوان مثال ایران به جایگاهی رسیده که در برخی از امور که قدرت‌های بزرگ جهانی در آنها دخالت دارند، کار طبق خواسته کشور ما و با پیروزی ایران انجام می‌شود؛ اما به هر حال مشکلاتی هم در این كشور وجود دارد که به سادگی نمی‌توان از آن‌ها چشم‌پوشی کرد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به وجود مشکلات اقتصادی، اخلاقی، اداری و... در کشور، اظهار داشت: بر اساس معیاری که برای اولویت‌بندی کارها بیان شد، در رسیدگی به مشکلات نیز باید این اولویت‌بندی لحاظ شود؛ لذا هر چند رسیدگی به مشکلات اقتصادی، كه با جان و مال مردم سر و کار دارد، از اهمیت بالایی برخوردار است، اما از طرف دیگر اگر بپذیریم كه هدف جامعه کمال و سعادت انسانی، و رسیدن به مقام خلیفه‌اللهی و قرب به خدای متعال است، کار فرهنگی اهمیت بیشتری می‌یابد و حتی مشکلات اقتصادی بدون حل مشکلات فرهنگی غیرقابل حل خواهد بود.

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به این‌که مشکلات اقتصادی را باید با ساز و کار مناسب خودش حل کرد، اظهار داشت: ابتدا باید قوانین مناسبی تدوین شود، و این قوانین به اجرا گذاشته شود؛ در عین حال، نظارت بر اجرای قوانین نیز وجود داشته باشد؛ اما اگر در هر یك از این مراحل افرادی دخالت داشته باشند که به دنبال منافع شخصی خود باشند، نتیجه مطلوبی حاصل نخواهد شد. چنین كسانی در ابتدا قانون را به گونه‌ای وضع می‌کنند که جیب خودشان را پر کنند؛ در مرحله بعد اگر كسانی که گلوگاه‌های اقتصادی کشور را در دست دارند و مثلاً عضو هیئت مدیره ده‌ها بنگاه اقتصادی هستند، مسئول اجرایی کشور هم بشوند، طبیعتاً در اجرای قوانین به گونه‌ای رفتار می‌کنند که به خودشان ضرری وارد نشود؛ هم‌چنین اگر ناظری که بر اجرای قانون نظارت می‌کند، یا مرجع قضایی كه به شكایات رسیدگی می‌كند به دنبال منافع شخصی باشد و خود را به رشوه بفروشد، باز هم نتیجه مطلوب حاصل نخواهد شد.

وی ادامه داد: علت اصلی حل نشدن مشکلات كمبود پول و بودجه نیست؛ بلکه عمدتاً به خاطر عدم تعهد و مسئولیت، و در فرهنگ خودمان، ضعف دینی است؛ اگر افراد واقعاً دین‌دار باشند، در وضع قانون و اجرای آن، و در نظارت بر اجرا، فقط رضای خدا را در نظر می‌گیرند. بر این اساس اگر دین نباشد، هم‌چنان این مشكلات وجود خواهد داشت.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با تأكید بر این که اگر دین تقویت شود، در امور دیگر تأثیرگذار است، افزود: دین، اخلاق و مسئولیت‌پذیری را در افراد به وجود می‌آورد. حتی در مسأله جهاد هم دین است که راهگشا است. آنچه در 8 سال دفاع مقدس سبب شد كه جبهه‌ها خالی نشود، دین مردم بود. به عبارت بهتر دین، شرط لازم است برای حل  مشکلات است.

آیت‌‌الله مصباح یزدی در ادامه گفت: بر این اساس، در شرایط مساوی که فعالیت‌های متفاوتی پیش روی انسان است، و هیچ‌یك واجب عینی نیست، انجام کاری اولویت دارد که بتواند این كمبود جامعه را تأمین کند و به اصطلاح امروزی کار فرهنگی نسبت به سایر كارها از اولویت بالاتری برخوردار است. به عبارت دیگر با اصلاح اعتقادات و اخلاق، و تربیت صحیح دینی، می‌توان به اصلاح بقیه امور امیدوار بود؛ اما اگر در این امور نقصی باشد، چندان امیدی به حل مشکلات دیگر نخواهد بود.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌(ره) در پایان اظهار داشت: جبهه فرهنگی انقلاب یکی از مهم‌ترین نهادهای انقلاب است که هر چند به دنبال خدمت به انقلاب در تمامی جهات است، اما کار اصلی‌اش را فعالیت در زمینه مسائل فرهنگی قرار داده است؛ از همین رو شریف‌ترین و ارزشمندترین مسئولیت‌های اجتماع را بر عهده گرفته است. زیرا با تأمین این نیاز، می‌توان امید به تأمین نیازهای دیگر هم داشت. حتی تلاش برای رفع مشكلات اقتصادی نیز نیازمند رشد فرهنگ دینی است؛ چون اگر تعهد دینی و اخلاقی نباشد، هر كسی به فکر منافع شخصی و جیب خودش خواهد بود. لذا اساسی‌ترین خدمت به جامعه، خدمت فرهنگی است.

گفتنی است دیدار جمعی از دبیران کانون هم‌اندیشی ستاد فرهنگی فجر انقلاب اسلامی با علامه مصباح یزدی، پنجشنبه نهم آذر سال جاری در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی‌(ره) برگزار شد.

انتهای پیام/