به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم که در همایش دین و فلسفه سخن میگفت، به تبیین واژه فلسفه و دین و معانی آنها پرداخت و گفت: فلسفه و دین هركدام مشترك لفظی و دارای معانی متعددند.
علامه مصباح یزدی با اشاره به اینكه بسیاری از اختلافات در علوم به ویژه علوم انتزاعی كه مصداق خارجی ندارند، به علت مغالطه در اشتراكات لفظی است، خاطر نشان كرد: از دیرباز كسانی بودهاند كه رابطه بین دین و فلسفه را تباین میدانستهاند، اما چه بسا این نظر به خاطر همین مغالطات در اشتراك لفظی بوده است.
عضو مجلس خبرگان رهبری گفت: اگر گاهی افرادی در فلسفه چیزی را بیان كردهاند كه با كتاب و سنت مخالف بوده، شبیه همین مسأله در فقه هم وجود دارد اما این دلیل نمیشود كه بگوییم فقه را باید كنار گذاشت. مثلا گاهی فقیهی معتقد به حرمت نماز جمعه و فقیه دیگر معتقد به وجوب آن میشود و مسلما یكی از آن دو مخالف كتاب و سنت است.
آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: قوام فلسفه به متد و روش تعقلی آن است و اگر گزارهای با روش عقلی اثبات و استدلال شود، بحث فلسفی است، همانگونه كه اثبات خدای تعالی به روش عقلی نیز یك بحث فلسفی است، خواه فلسفه را جایز بدانیم یا خیر. حال اگر كسی به روش عقلی خدا را اثبات كرد یا وجود خداوند را رد كرد این بحث فلسفی است، اما به این معنا نیست که هردو صحیح باشد.
وی ادامه داد: اگر كسی در روش فلسفی اشتباه فهمید دلیل بر نقص و بدی فلسفه نیست، چراکه کار تعقلی کردن بسیار ارزنده و از ممیزات انسان است که هرگز نباید باب آن مسدود شود، اما باید كسانی به استدلالات عقلی بپردازند كه كمتر اشتباه میكنند و دقت بیشتری دارند.
علامه مصباح یزدی با اشاره به وضع اخلاق در دنیا گفت: امروزه كه اخلاق در دنیا مشوش و بیپایه شده نیاز به فلسفه اخلاق است تا به تثبیت ارزشها بپردازد و ریشه معلولات را مشخص كند، حال اگر بحث فلسفی ممنوع باشد چگونه باید جواب آنها را داد و به شبهات پاسخ گفت؟
این عالم فیلسوف ادامه داد: نمیتوان گفت كه ما قرآن داریم و هرچه قرآن گفت عمل میكنیم و نیاز به استدلالات عقلی برای اثبات ارزشها نداریم، چرا كه نمیتوان نسبت به افرادی كه قرآن را قبول ندارند و اصلا مسلمان نیستند پاسخگو بود، در حالی كه پاسخگویی به شبهات رسالت ما است و نسبت به آن وظیفه داریم.
وی ادامه داد: ترویج دین تنها به اثبات كردن آن نیست، بلكه برای ترویج دین باید به نفی شرك و دفع شبهات نیز پرداخت، به گونهای كه حتی قرآن كریم نیز بیش از آنکه در مقام اثبات توحید باشد، در مقام دفع شرك و شبهات آن است.