علامه مصباح یزدی: وظیفه اولیه نظام اسلامی، تلاش برای اجرای احكام اسلامی است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در جمع تعدادی از اساتید و دانشجویان پژوهشگر در حوزه فقه حكومتی از دانشگاه امام صادق(ع)، برقراری نظام اسلامی را از شگفتی‌های تاریخ معاصر دانست و با اشاره به اینكه انقلاب اسلامی نقطه عطفی در تاریخ اسلام و مسلمین است، اظهار داشت: اولین وظیفه در این نظام، تلاش برای اجرای احكام اسلامی در كنار تلاش برای تقویت عقائد و ارزشهاست و همین مسأله از بدو پیروزی انقلاب مورد توجه امام خمینی(ره) و دست اندركارانی كه با احكام اسلامی سروكار داشتند بوده است، به ویژه در دستگاه قضائی و دستگاه اطلاعات و امنیتی كشور.

علامه محمدتقی مصباح یزدی ادامه داد: اجرای احكام اسلامی در دستگاه قضایی، بزرگترین نمود اسلامی شدن نظام در اجرای احكام كیفری بر طبق اسلام است كه نمود بیشتری دارد و بیشتر در معرض رؤیت و ارزیابی بیگانگان است و نمود بیرونی دارد. از طرفی دستگاه‌های امنیتی نیز از آنجا كه در آن نوعی تزاحم بین حقوق شخصی افراد و حفظ مصالح كشور مطرح است، مورد توجه قرار داشت. چرا كه مسائل اطلاعاتی و امنیتی نقش بسیار بزرگی را در اداره كشور در عرصه داخلی و خارجی دارد و از همین روست كه وقتی مسائل جاسوسی افشا می‌شود، هرچند سایر كشورها به آن انتقاد می‌كنند،  ولی از كنار آن رد می‌شوند، چون خودشان هم به آن مبتلا هستند و احساس می‌كنند بدون این تجسس‌ها و كسب اطلاعات نمی‌توانند مصالح كشور و موقعیت خود را حفظ كنند و آن را از ضرورت‌های زندگی اجتماعی خود می‌دانند.

وی ادامه داد: تجسس در حریم خصوصی افراد، در فرهنگ عمومی مطلوب شمرده نمی‌شود، لذا كشورها علنی به تجسسات خود اذعان نمی‌كنند، هرچند كه به این جاسوسی‌ها واقف هستند. همانگونه كه در سطح داخلی هم گاه چنین نیازی احساس می‌شود و آن زمانی است كه گروه‌های سازمان یافته‌ای بخواهند در جهت براندازی نظام فعالیت كنند. طبیعتا این تجسس با حقوق فردی تنافی دارد. لذا این مسأله از همان آغاز نظام اسلامی مورد توجه بوده و عده‌ای درصدد برآمدند كه به این نكته دست یابند كه دستگاه اطلاعاتی تا چه میزان در چنین مواردی حق ورود به حریم خصوصی افراد را دارد.

عضو خبرگان رهبری با اشاره به دلایل شرعی این مسأله افزود: از یك طرف حرمت عرض و آبروی مؤمن و عدم جواز تجسس در شرع وجود دارد و از طرف دیگر سیره برخی بزرگان حتی شخص امیرالمؤمنین(ع) نیز اطلاع از برخی اخبار محرمانه برای تأمین چنین مصالحی بوده است، لذا درعهدنامه مالك اشتر، برای او بیان می‌كند كه «عیون»ی را موظف كند تا اخبارمحرمانه را به او برسانند و از این موارد، فی الجمله فهمیده می‌شود كه این مصالح نیز باید تأمین شود.

وی پیدایش نظام اسلامی بدون تحقیق در فقه اسلامی را بی‌معنا توصیف و خاطر نشان كرد: اگر نظامی اسلامی باشد، حداقل در مدیریت‌ها باید احكام اسلامی مراعات شود و كمترین مرتبه نظام اسلامی آن است كه در اداره آن، خلاف احكام قطعی اسلامی عمل نشود. لذا ابتدا باید آن حداقل‌ها را تعیین كرد و سعی كرد آنها را گسترش داد و ارزش‌های اسلامی را در مسائل مشتبه تبیین و روشن كرد، ضمن اینكه باید آموزش‌ها و پژوهش‌ها در این زمینه گسترش یابد و كارگزارانی برای انجام آن تربیت شود، وگرنه حتی اگر تحقیقات و پژوهش‌ها نیز كامل باشد، اما در اجرا با مشكل مواجه شود و عده‌ای به آن اعتقاد نداشته باشند، باز هم فایده‌ای بر آن مترتب نخواهد بود.

آیت‌الله مصباح یزدی پژوهش و آموزش در خصوص احكام اسلامی را از وظایف نظام اسلامی دانست و افزود: طبعا در همه كارهای انسانی همیشه قصورها و كمبودهایی وجود دارد و گاه تندروی‌ها و كندروی‌هایی نیز صورت می‌گیرد که تاحدی قابل اغماض است، اما اگر کندروی‌ها به جایی برسد كه انسان شك كند كه این نظام، اسلامی است یا غیر اسلامی، یا به گونه‌ای تندروی صورت بگیرد كه مشكلاتی را ایجاد كرده و باعث وهن اسلام در سطح جهانی شود، دیگر قابل اغماض نخواهد بود.

وی با اشاره به اینكه تا كنون كارهایی در زمینه فقه برای نظام اسلامی انجام گرفته است ادامه داد: این كارها فقط در حد ضرورت در همان اوائل انقلاب انجام شده است ولی هرگز برای نظامی كه می‌خواهد پایدار بماند و برای كشورهای دیگر الگو باشد، كافی نیست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینكه هرچند ترسیم نقطه ایده آل و آرمان مطلوب دشوار نیست، اما همه ما می‌دانیم كه افكار ایده‌آلی و آرمانی همیشه تحقق پیدا نمی‌كنند، لذا بین وضع موجود و وضع ایده‌آل مراتبی است كه باید این مراتب را شناخت و با توجه به شرایط عینی جامعه سعی كرد كه به آن قله نزدیك‌تر شد، و باید طرحی را در نظر گرفت كه ذومراتب بوده و با توجه به اوضاع قابل انعطاف باشد و به گونه‌ای قدم برداشته شود كه عقبگرد و سقوط به دنبال نداشته باشد.

وی با اشاره به وجود مشكلات و موانع بسیار در طول این مسیر، اظهار داشت: اینكه عده‌ای با نگاه به برخی مشكلات ناامید شده و مثلا می‌گویند از ما كاری بر نمی‌آید و وقتی امام زمان(عج) آمدند این مشكلات حل می‌شود، ناشی از ضعف معرفت و شناخت، ضعف نفس و در یك كلمه ضعف بصیرت است. حقیقت این است كه در سخت‌ترین شرایط، با وجود بیشترین مشكلات هم می‌توان قدم‌های مثبتی برداشت، به شرط اینكه اولا خودمان قدم‌ها را بشناسیم و ثانیا شرایط عینی را شناسایی كرده و به قدر امكانات قدم‌ها را برداشته و در این راه همت داشته باشیم و قدم‌های برگشت ناپذیری را برداریم.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ادامه داد: برای اینكه این حركت درست انجام بگیرد و با یك قدم جلو رفتن دوباره عقب گرد نكنیم، باید دائما نگاهمان به قله و آرمان‌ها باشد، و رفتار خود را نسبت به نزدیك شدن به آن بسنجیم و در واقع نسبت ما با آرمان‌ها به عنوان میزانی است كه در گام‌های بعدی حرکت ما را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.

وی با اشاره به لزوم دقت در انجام كار برای تدوین فقه نظام ساز افزود: از همان اوایل انقلاب،  در یكی از مراكز دانشگاهی كشور، حركتی علمی و پژوهشی در این زمینه شروع شد ولی به خاطر عجله و بی‌دقتی،  كسانی به كار گمارده شدند كه خودشان منبع فساد و آفت ساز بودند، و لذا نه تنها كاری انجام نشد، كه ضرباتی هم به نظام وارد شد، به گونه‌ای كه اكثر قریب به اتفاق فتنه‌آفرینان، تحصیلكرده‌های همان دوره هستند و اساتید آنها کسانی بودند كه سیاست بسیاری از احزاب مخالف نظام را ترسیم می‌كنند و اكنون پشت صحنه بوده و عده‌ای نیز در خارج از كشور هستند.

علامه مصباح یزدی خاطر نشان كرد : باید از گذشته درس گرفته و با دقت و بدون عجله – نه به معنای تنبلی – به انجام كار پرداخت. باید ضرورت‌های كار را تشخیص داد و طرح كلی و كلانی برای این فعالیت‌ها ترسیم كرده، مراحلی برای آن در نظر گرفت. سپس باید جایگاه خود را مشخص كرده و دانست كه برای رسیدن به مرحله بعد چه اموری مورد نیاز است تا مبادا به عقب برگشته و یا سقوط كنیم.

وی با اشاره به اینكه مهمترین امر لازم برای تدوین فقه نظام حكومتی، تدوین طرح كلان و كلی آن است، اظهار داشت: در این طرح باید نقطه آرمانی، وضع موجود، و لوازم و نیازهای حرکت از وضع موجود به نقطه آرمانی مشخص، و خطوط اصلی و بخش‌های مختلفی كه باید در آنها كار شود ترسیم شود، و از افرادی كه كاملا مورد اعتماد هستند استفاده شود، تا خدای نكرده به همان سرنوشت سابق دچار نشویم.

آیت‌الله مصباح افزود: علاوه بر طراحان طرح اصلی، كسانی كه برای تحقیق و پژوهش در نظر گرفته می‌شوند، باید كسانی كه تجربه و معلومات، ذوق و فهم و بصیرت كافی در این كار داشته باشند، شناسایی شده و با هم ارتباط پیدا كنند و در فضائی پاك دور از اغراض شخصی و اهداف گروهی و حزبی همفكری كنند تا طرح كلی به صورت برنامه اجرایی درآید و لوازم هرمرحله اجرایی پیش‌بینی شود.

عضو خبرگان رهبری با اشاره به اینكه تدوین فقه نظام ساز مدتها طول می‌كشد و نباید عجله كرد، خاطر نشان ساخت: اگر از همین امروز هم كار شروع شود، سالها طول خواهد كشید كه نتایج اولیه آن ظاهر شود، اما نباید ناامید شد، بلكه باید با همت تلاش كرد و به قدر ضرورت و امكان برای آن وقت گذاشت و تجربه كرد تا به نتیجه اطمینان بخش برسد.

وی افزود: از طرف دیگر آفتی كه ممكن است دامنگیر چنین كار بزرگی شود، این است كه عده‌ای بدون سوء نیت و تنها به خاطر عجله یا جهل و عدم معلومات وارد كار شوند و سبب ناقص شدن كار شوند. لذا باید در برنامه ریزی‌ها بسیار دقت كرد و افراد صالح را برای این كار انتخاب نمود تا برنامه جامع و مناسبی را تدوین كنند.

 علامه مصباح یزدی با اشاره به اینكه تدوین فقه نظام ساز سنگین و دشوار و پس از آن نیز اجرای آن با مشكلات و موانع بسیار رو به روست ابراز داشت: باید به فضل الهی و عنایات حضرت ولی عصر(عج) امیدوار بود، چرا كه بارها دیدیم و تجربه كردیم كه اگر كاری با اخلاص ولو با كمترین امكانات انجام شود، خداوند به قدری كمك و یاری می‌كند كه غیر قابل تصور است.

این استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به آیه‌ای از قرآن كریم افزود: ما باید آنچه در توان داریم به كار بگیریم و با اخلاص و بدون تنگ نظری عمل كنیم و یقین داشته باشیم نه تنها خداوند ما را یاری می‌كند، بلكه تا پایان كار همراه و در معیت ما خواهد بود، همان‌گونه كه سرمایه ما در انقلاب همین بوده و هست، چرا كه نظام ما به جز یك عده مردم پابرهنه و محروم از لحاظ مادی و تجهیزات، چیز دیگری نداشت و تنها با اخلاص و اعتماد به خدا در برهه‌های مختلف پیروز شدیم.

گفتنی است دیدار جمعی از دانشجویان و اساتید دانشگاه امام صادق(ع) با علامه مصباح یزدی، پنجشنبه 30 آبان ماه در سالن تشریفات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد.