علامه مصباح یزدی: بالابردن شناخت از دین، بصیرت اجتماعی، و خودسازی اخلاقی سه وظیفه مهم حوزه است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در دیدار با تعدادی از مدیران مدارس حوزه علمیه استان قم با تشریح وضعیت و وظایف حوزه‌ها در مقایسه با وضعیت حوزه‌ها و وظایف طلاب در قبل از انقلاب ادامه داد: قبل از انقلاب، نهایت انتظاری که مردم از طلاب داشتند این بود که اقامه جماعت کنند و نهایتا منبر رفته و سخنرانی کنند. البته اواخر نویسندگی در مجله مکتب اسلام که آن هم توسط بزرگان می‌بایست انجام می‌شد، نیز رواج پیدا کرده بود و مردم از یک روحانی انتظار دیگری نداشتند.

علامه محمد تقی مصباح یزدی با بیان این‌که قبل از انقلاب، حتی شرط مطلوبیت یک روحانی در نگاه مردم، این بود که روحانی در امور سیاسی دخالت نکند، ادامه داد: اگر یک روحانی وارد امور سیاسی می‌شد، مردم ارادت قلبی چندانی به وی نداشتند و وی نیز موقعیت اجتماعی بالایی پیدا نمی‌کرد؛ به عنوان نمونه آیت الله کاشانی علیرغم این‌که از نظر علمی از علمای دیگر کم نداشت، اما موقعیت اجتماعی‌ـ‌مذهبی چندانی بین مردم نداشت.

وی با اشاره به این‌که با شروع نهضت اسلامی توسط امام (ره)، یک تحول اساسی در افکار و حرکت‌های اجتماعی ایجاد شد، ادامه داد: امام (ره) در وهله اول این تحول فکری را در روحانیت ایجاد کرد و نه تنها در سخنانش تصریح کرد، بلکه در سیره خود نیز نشان داد که عمده مسائل اسلام، مسائلی اجتماعی هستند، و لذا گاه امام (ره) در مورد پرداختن به این مسائل، به اوجب واجبات تعبیر می‌کردند.

 عضو جامعه مدرسین با اشاره به این‌که امام (ره) به ما آموخت، آن چه زمانی یک نقطه منفی برای طلبه تلقی می‌شد، از واجبات است، ادامه داد: قبل از انقلاب، درس حوزه تنها محدود به فقه و اصول می‌شد و البته به صورت بسیار انگشت‌شمار و اندک، افرادی تابع مسلک اخباری‌گری بودند، و در مقابل، افرادی نیز به فلسفه و معقولات می‌پرداختند؛ اما بعد از انقلاب با تشکیل نظام اسلامی، نیازا به سایر دروس اسلامی بیشتر مشخص شد؛ لذا برخی به دلیل تشخیص وظیفه شرعی، و عده‌ای نیز برای این‌که بتوانند به مراجعات و سئوالات مردم پاسخ دهند، به فراگیری دروسی دیگر غیر از فقه و اصول پرداختند.

وی با اشاره به این‌که بعد از انقلاب اسلامی، تحولی بنیادین در حوزه‌های علمیه پدید آمد، ادامه داد: حضرت امام خمینی (ره) نه تنها از کاری که ما در زمینه علوم انسانی شروع کرده بودیم، استقبال کردند، بلکه فرمودند: «کار را ادامه دهید و تا من زنده‌ام، خودم هزینه آن را تأمین می‌کنم»؛ حتی امام (ره) به قدری بر انجام سریع آن اصرار داشتند که نماینده‌ای فرستادند تا از همان وسط سال به انجام آن اقدام نماییم، و مبادا کار را به سال تحصیلی آینده موکول کنیم!

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: امام (ره) به ما آموختند: اولا دروس حوزه فقط فقه و اصول نیست، و ثانیا غیر از تحصیل و تدریس، وظایف دیگری، از جمله وظایف اجتماعی، هم برعهده داریم.

وی بالابردن شناخت و آگاهی از دین، بصیرت و شناخت وظایف اجتماعی، و خودسازی و پرداختن به جنبه اخلاقی را سه وظیفه مهم طلاب خواند و خاطرنشان کرد: متأسفانه در هیچ یک از این زمینه‌ها کار کافی انجام نشده است؛ کارهایی را که باید قبل از انقلاب برای آن‌ها فکر می‌کردیم، بعد از انقلاب هم علیرغم به فعلیت رسیدن وظیفه، هنوز کاری برای آن‌ها انجام نداده‌ایم؛ نه تنها کاری نشده است، بلکه برنامه‌ریزی برای انجام آن‌ها نیز وجود ندارد!

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به بمباران تبلیغاتی و هجوم شبهات به جوانان مسلمان در زمینه اعتقادات، افزود: هر جوانی که به خاطر کم‌کاری ما در مواجهه با این شبهات، دینش را از دست بدهد، ما نیز در بی‌دینی او سهیم هستیم؛ چرا که در عین حالی که انقلاب شده و وظیفه ما نیز حفاظت از اسلام است، کم کاری کرده‌ایم، و قطعا روزی در مورد این کم کاری‌ها، مورد بازخواست قرار می‌گیریم.

وی با اشاره به این‌که علم و بصیرت سیاسی لازم است ولی کافی نیست، ادامه داد: خودسازی و تربیت اخلاقی و معنوی از همه مهم‌تر و در درجه اول اهمیت قرار دارد؛ چه بسا افرادی که فقیه کامل و مجتهد تمام عیار باشند، و حتی مسائل سیاسی را هم خوب درک کرده و وظیفه خود را بشناسند، اما هوی و هوس، و حب مال و مقام سبب شود تا به گونه دیگری عمل کنند.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) قم با اشاره به این‌که روحانیت و حوزه در این سه بعد وظیفه شرعی دارد، ادامه داد: متأسفانه در هیچ یک از این زمینه‌ها، حتی طرح و برنامه‌ریزی مناسب و کاملی نداریم؛ بلکه گاهی فقط کارهایی سلیقه‌ای و فردی انجام می‌شود که البته تأثیر آن نیز کم است.

وی ادامه داد: امروز باید با توجه به وظایف حوزه، برنامه جامعی آماده، و طرح حوزه ایده‌آل تهیه شود. البته رسیدن به ایده‌آل زمان‌بر است، اما اگر واقعا با اخلاص و جدیت شروع کنیم، خداوند متعال نیز ما را یاری و کمک خواهد کرد و به کار ما برکت خواهد داد؛ باید به یاد داشته باشیم که قرار نیست که ملائکه‌ای از آسمان نازل شوند و برای ما برنامه و طرح آماده کنند، بلکه خودمان باید شروع کنیم.

وی با اشاره به خاطراتی اظهار داشت: حتی مسیحیان و بزرگان آن‌ها نیز متوجه خطر بزرگ اخلاقی و عقیدتی در جوامع بشری شده‌اند، و درخواست می‌کنند تا با کمک حوزه علمیه به جنگ این فسادها بروند؛ این در حالی است که ما نه خود برنامه‌ای آماده کرده‌ایم، و نه حتی نحوه تعامل و برخورد با آن‌ها را آموخته‌ایم؛ هنوز برای خودمان روشن نشده است که چگونه باید با آن‌ها تعامل کرد، و در برابر مواضع سیاسی و بین المللی ایشان چگونه باید رفتار کنیم.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که امروز دل‌های پاک و مشتاقی در جهان وجود دارند که آماده دریافت نور حقیقت اسلام هستند، به خاطره‌ای در این مورد اشاره کرد و گفت: در کشور آرژانتین، یک یهودی از برخی مسیحیان پول می‌گرفت تا اسلام را به آن‌ها بیاموزد! اگر روزی از ما پرسیده شود – که پرسیده هم خواهد شد – که برای این دل‌های آماده چه کرده‌اید، چه جوابی خواهیم داشت؟

وی در ادامه با اشاره به لزوم همفکری اندیشمندان دردآشنا برای پیداکردن راه‌حل مشکلات جامعه، ادامه داد: جلسات علما با یکدیگر سابقه‌ای طولانی در حوزه‌های علمیه دارد، و چنین جلساتی باید تداوم یابد، زیرا جلساتی که برای خدا و خدمت به اسلام تشکیل می‌شود، قطعا مورد عنایت خداوند است و خداوند حقائق و راه صحیح را نیز الهام خواهد کرد.

علامه مصباح یزدی ادامه داد: برگزاری جلسات با حضور علما نیز از ابتکارات امام (ره) بود؛ ایشان نامه‌ای به علمای شهرستان‌ها نوشتند و از آن‌ها خواستند تا شب‌های یکشنبه دور هم جمع شوند؛ زیرا همین که علمای یک شهر دور هم جمع شوند، در روحیه دشمن اثر دارد؛ چه رسد به این‌که با هم بحث و هم اندیشی کرده و بر نیکی و تقوی همکاری نمایند.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم در پایان اظهار داشت: جلسات خود را ادامه دهید و در عین حال به اولیای الهی نیز توسل داشته باشید و یقین داشته باشید خداوند نیز شما را یاری خواهد داد.

گفتنی است دیدار جمعی از اساتید مدارس حوزه علمیه قم با علامه مصباح یزدی نهم اسفندماه سال‌جاری در سالن تشریفات مؤسسه امام‌خمینی (ره) برگزار شد.