علامه مصباح: امروز نمی‌توان آمریکا و انگلیس را عامل همه مشکلات دانست

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، ایشان در جمع تعدادی از دانشجویان، و گروهی از طلاب مدرسه امیرالمؤمنین علیه‌السلام، با اشاره به این‌که مطالعه‌ای ساده در باره فرایند زندگی انسان، زمینه را برای خودشناسی فراهم می‌کند، اظهار داشت: در دوران طفولیت عامل حرکت انسان چیزی جز ارضای غرائز حیوانی نیست و یك طفل فقط در پی آن است كه نیازهای مادیش را تأمین کند. در این دوران کمتر كودكی به این موضوع فکر می‌کند که برای چه باید غذا بخورد و رشد کند. این مرحله از زندگی، بین انسان و حیوان مشترک است.

وی با بیان این‌که انسان بعد از پشت سر گذاشتن مرحله طفولیت، اموری را متوجه می‌شود که بسیاری از حیوانات درك نمی‌كنند، افزود: از همین رو گاهی یك فرد از برخی خواسته‌های غریزی خود برای رسیدن به چیزی مهم‌تر صرف نظر می‌كند. گاهی انسان به خانواده، محله، شهر، قوم، نژاد یا کشور خود افتخار می‌کند و آنها را نوعی ارزش انسانی برای خود می داند؛ البته برخی از این امور اختصاص به انسان ندارد؛ چون برخی از حیوانات نیز نسبت به محدوده زندگی خودشان حساسیت دارند و بیگانگان را ـ‌حتی از جنس خودشان‌ـ از آن بیرون می‌کنند.

آیت‌الله مصباح یزدی در ادامه گفت: بر همین اساس اگر چه اموری مانند قومیت‌گرایی و وطن‌دوستی نتیجه نگاهی فراتر از توجه به شکم و غرائز اولیه است، اما نمی‌توان آنها را نوعی ارزش عقلانی دانست.

وی با بیان این که انسان در ادامه رشد خود، به مرحله‌ای می‌رسد که عقل خود را به فعالیت واداشته، و به دنبال شناختن دلایل و فلسفه امور می‌رود، خاطر نشان كرد: این که در اسلام سنی به عنوان سن بلوغ معرفی شده، از آن رو است که در این سن غالب انسان‌ها عقلشان فعال‌تر می‌شود؛ به این معنی كه در این سن سؤالات اساسی متعدد در باره امور پیرامونی برای آدمی مطرح می‌شود كه به دنبال پاسخ برای آنها می‌گردد. البته به همراه این تحول فکری، تغییرات فیزیولوژیك هم در انسان پدید می‌آید.

این مفسر قرآن كریم با اشاره به این‌که با اندکی مسامحه می‌توان گفت در واقع انسان با رسیدن به سن تکلیف از انسان بالقوه به انسان بالفعل تبدیل می‌شود، ادامه داد: در این مرحله سؤالاتی از این قبیل برای او مطرح می‌شود که چرا آفریده شده است، و در این عالم چه وظیفه‌ای دارد. البته سطح این سؤالات با توجه به استعداد و شرایط افراد متفاوت و دارای مراتب متعددی است. در قرآن کریم از نوجوانی یاد شده که به دنبال پاسخ برای چنین سؤالاتی بود و پس از آن‌كه به پاسخ رسید، تا آخر عمر در این مسیر ثابت قدم ماند، و آن نوجوان حضرت ابراهیم علیه‌السلام بود.

استاد اخلاق حوزه علمیه با تذكر این نكته که در مسیر به فعلیت رسیدن انسان، باید این سؤالات را جدی بگیریم، گفت: ملاک انسانیت در پاسخی است كه به این سؤالات داده می‌شود؛ زیرا خوردن و خوابیدن، تأمین سایر غرایز و حتی بسیاری از احساسات کمابیش در حیوانات نیز وجود دارد. البته انسان نباید نسبت به تأمین این نیازهای ضروری بی‌تفاوت باشد؛ اما باید توجه داشته باشد رفع نیازهای مادی مقدمه‌ای برای فعلیت یافتن انسانیت او است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه افزود: مناسب است كه هر کسی با خود بیاندیشد که چه میزان از کارهایش امور حیوانی، و چه میزان کارهای انسانی است، و به عبارت بهتر انسانیت وی به چه میزانی رشد کرده و به فعلیت رسیده است؟ زیرا ما، به عنوان انسان، باید رفتارها، زندگی و آداب‌مان را بر اساس عقل ـ‌و نه غرائزـ برنامه‌ریزی كنیم. اگر غذا خوردن، ازدواج و نظایر آن صرفاً بر اساس غریزه و تأمین نیاز مادی باشد، در این صورت چه تفاوتی بین ما و حیوان خواهد بود؟! زیرا این غرائز در حیوانات ـ‌و چه بسا شدیدتر از انسان‌ـ نیز وجود دارد.

 وی هم‌چنین گفت: باید ببینیم از صبح تا شب چه عواملی ما را به حرکت وا می‌دارد؟ آیا همان غرائزی که در حیوانات نیز وجود دارد، عامل تحرک ماست، یا امری فراتر از آن است؟ اگر انسان این محاسبات را داشته باشد، از عمر خود بهره‌برداری بهتری خواهد کرد. صرف این که نمازی بخوانیم، اما عملمان فقط در جهت تأمین نیاز جسمی باشد، ارزش چندانی ندارد؛ زمانی كارهای ما ارزشمند است که انسان احساس مسئولیت درونی نسبت به خدا داشته باشد، و سر به سجده بساید و خدا را به خاطر نعمت‌هایش شکر کند.

این استاد اخلاق ادامه داد: اگر انسان به جایی برسد که تمام لحظات عمرش، اعم از خواب و بیداری صرف ارزش‌های الهی شود، او یك انسان کامل است. مصداق اتم چنین انسانی اهل بیت علیهم‌السلام هستند، كه حتی خوابشان نیز در راستای اطاعت از خداست؛ البته شاید كسان دیگری هم با پیروی از مکتب آن بزگواران به چنین مقامی رسیده باشند. در مقابل، برخی شیطان کامل هستند، كه هیچ لحظه‌ای از عمر خود را در جهتی غیر از مخالفت با خواسته خداوند سر نمی‌كنند.

آیت‌الله مصباح یزدی با استناد به آیاتی از قرآن کریم، اظهار داشت: قرآن شیطان‌ها را دو دسته شیاطین انسانی و شیاطینی از جن تقسیم كرده، و شیاطین انسانی را مقدم بر شیاطین دیگر بیان می‌کند! یعنی ممكن است كسانی که در ظاهر انسان هستند، بهره‌ای از انسانیت نبرده، و در واقع شیطان کامل باشند. این که امام راحل(ره) فرمود آمریکا شیطان بزرگ است، سخن گزافی نیست؛ آیا شخص رئیس جمهور آمریکا چیزی جز شیطنت در وجودش دارد؟

استاد حوزه علمیه قم افزود: خداوند متعال انسان را به گونه‌ای آفریده که هم می‌تواند در مسیر انسانیت گام بردارد و هم‌نشین اولیا و انبیا شود و فرشتگان به خدمت او درآیند، و هم می‌تواند مسیر سقوط را پیموده و به شیطان کامل تبدیل شود. اشرف مخلوقات بودن انسان نیز به واسطه همین استعداد و قابلیت فوق العاده‌ای است که در سایه عقل و اختیار به او عطا شده است.

آیت‌الله مصباح یزدی با بیان به این که انبیا و اهل بیت علیهم‌السلام و شاگردان آنها همیشه در پی این بوده‌اند که انسان‌ها را به فکر کردن وا دارند، افزود: آنها به دنبال این هستند که انسان با تفکر، راه صحیح را بشناسد تا هر دم به مسیری نرود. برخی افراد امروز طرفدار شاه هستند، و فردا انقلابی می‌شوند یا بالعکس. چنین كسانی اصطلاحاً همراه باد هستند، و فقط در جهت تأمین منافع مادی خود می‌كوشند.

با اشاره به این‌که گروه اول بر حق، ثابت قدم، و گروه دوم برای کسب منفعت بیشتر هر روز رنگ عوض می‌کنند، اظهار داشت: رفتارهای هر دو گروه در این دنیا موقتی است و می‌گذرد، اما هر یك نتیجه‌ای ابدی دارد. بنا بر این تا زمانی كه اختیار در دست ماست، باید بكوشیم كه انتخاب صحیحی داشته باشیم، تا به نتایج خوشایندی برسیم.

علامه مصباح یزدی افزود: انسان بالفعل شدن، فقط با تبعیت از دین امکان‌پذیر است؛ یعنی انسان کامل شدن در گرو این است که انسان بداند چه کسی او را آفریده، چه مسیری را در پیش دارد، در این مسیرچه وظیفه‌ای بر عهده دارد، و راه صحیح پیمودن این مسیر چیست؟ پاسخ صحیح همه این سؤالات نیز فقط توسط دین ارایه شده است.

وی ادامه داد: بسیاری از ما این مسائل را قبول داریم؛ اما غالباً در عمل کوتاهی می‌کنیم و آنها را جدی نمی‌گیریم؛ چون در پی ارضای خواسته دل و تمایلات نفسمان هستیم.

استاد حوزه علمیه قم با بیان این که در طول تاریخ بشریت، بهترین دوره‌ای که افراد بشر از نعمت‌های انسانی برخوردار بوده‌اند، دوره پس از اسلام است، اظهار داشت: دلیل این امر آن است كه بهترین راهنمایی که سعادت و شقاوت انسان‌ها را به خوبی نشان داد، پیامبر اسلام صلوات‌الله علیه و آله بود، و برترین کتابی که می‌تواند انسان‌ها را هدایت کند نیز قرآن است.

آیت‌الله مصباح یزدی افزود: هم‌چنین در طول 14 قرن پس از ظهور اسلام نیز نمی‌توان دوره‌ای را پیدا کرد که در یک کشور 80 میلیونی، غالب مردم خداپرست بوده، و فرامین الهی را لازم‌الاطاعه بدانند، و در رأس این كشور کسی باشد كه مردم او را جانشین پیامبر صلوات‌الله علیه و آله بدانند. در طول تاریخ اسلام حتی در زمان خود ائمه علیه‌السلام چنین فضایی وجود نداشته است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه با اشاره به این‌که شرایط امروز مرهون تلاش‌ها و مجاهدت‌های علما و بزرگان است، خاطر نشان كرد: در طول تاریخ، هرگز دین حق به این میزان رواج پیدا نکرده و قدرتمند نشده بود  که پیروان آن ـ‌علیرغم عقب ماندگی‌ها و ضعف‌ها‌ـ یكی از محورهای عمده سیاست‌گذاری جهان باشند، و بزرگ‌ترین قدرت‌های جهان نتوانند بدون نظر آنها تصمیم بگیرند.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم افزود: کسانی جان خودشان را برای اعتلای حق و اسلام فدا کردند، تا امروز من و شما عزت پیدا كنیم و دیگران نتوانند برای ما تصمیم بگیرند. حال، به پاس فداكاری‌های ایشان باید سعی کنیم برای ادامه راهشان درست تصمیم‌گیری كنیم، و دچار اشتباه نشویم.

وی هم‌چنین گفت: تا قبل از پیروزی انقلاب می‌توانستیم مشکلات را به گردن دیگران بیاندازیم و فقط مرگ بر آمریکا و انگلیس بگوئیم که به جای ما تصمیم می‌گرفتند؛ اما امروز نمی‌توانیم فقط آنها را مسئول بدانیم. وجدان ما این مسأله را باور نخواهد کرد، و مهم‌تر از آن، خدا نیز این را از ما نمی‌پذیرد. ما كشوری هستیم که هر چند از نظر جمعیت، صنعت، ثروت، قدرت نظامی و قدرت اجتماعی نسبت به برخی کشور‌های دیگر ضعیف‌تر هستیم، اما از چنان عزتی برخوردایم که در بسیاری از مسائل حرف ما در دنیا بر کرسی می‌نشیند و دیگران در برابر آن چاره‌ای جز تسلیم ندارند؛ لذا امروز زمانی است كه ما باید تلاش كنیم كه مسایل را بهتر بفهمیم، بهتر تصمیم بگیریم، و به صورت جدی عمل کنیم.

وی با استناد به آیه هفتم از سوره ابراهیم خاطر نشان كرد: اگر قدر این نعمت را دانستیم، خداوند روز به روز نعمتش را بر ما می‌افزاید؛ اما اگر قدر آن را ندانستیم، نه تنها نعمت از ما گرفته می‌شود، بلکه عذاب الهی را نیز در پیش خواهیم داشت. از همین‌رو برای انتخاب كسانی كه قرار است در باره مسایل کلان کشور تصمیم‌گیری كنند، نباید بر اساس هوی و هوس، علاقه‌های شخصی، و گرایش‌های گروهی و حزبی عمل کنیم، و مصالح جامعه را فدا کنیم؛ بلکه باید بكوشیم فرد لایق‌تر را بشناسیم و او را انتخاب کنیم.

این استاد اخلاق حوزه علمیه قم اظهار داشت: ما باید بنا را بر این بگذاریم كه بر اساس آنچه كه می‌دانیم بر حق است، عمل کنیم، و در این مسیر ثابت قدم باشیم؛ حتی اگر در این راه تنها باشیم و دیگران ما را ملامت کنند. این، روحیه انقلابی است. اگر رهبری نیز بر انقلابی بودن حوزه، دانشگاه، مسئولان و دیگر نهادها تأکید می‌کنند، ناظر به چنین روحیه‌ای است.

آیت‌الله مصباح یزدی افزود: دنباله‌روی از هوی و هوس، و تبعیت از خواسته‌های دنیا را کنار بگذاریم و به حق عمل کنیم؛ خواه دیگران بپسندد، خواه نپسندند. امام راحل(ره) در آغاز نهضت، در بین اقران خود، کمتر کسی را می‌یافت که با حرکت او موافق باشد؛ اما او ایستاد و به تشخیص خود عمل کرد و گفت اگر همه دنیا با من مخالفت کنند، من دست از وظیفه‌ام بر نمی‌دارم؛ چون حجت بر من تمام شده و باید اقدام کنم و البته نتیجه در دست خداست. او ایستاد و نظام 2500 ساله شاهنشاهی را ساقط کرد، و با ایجاد تحولی شگرف در جامعه، دنیا را متحیر کرد.

وی در پایان گفت: اگر من و شما این روحیه انقلابی را در خود ایجاد کردیم، و پس از شناختن وظیفه در راه انجام آن به خوبی استقامت کردیم، خدا وعده داده که ما را بر همه دنیا پیروز خواهد کرد. البته طبق وعده خدا، پیروزی نهایی حق بر باطل به دست امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه رقم خواهد خورد و خدا نیازی به ما ندارد؛ اما این فرصتی است برای ما که در این راه سهیم باشیم و از آن بهره‌مند شویم.

گفتنی است دیدار جمعی از دانشجویان، و گروهی از طلاب مدرسه امیرالمؤمنین علیه‌السلام با علامه مصباح یزدی، پنجشنبه 16 آذرماه 1396، در محل مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد.

برای‌ دریافت‌ صوت‌ این‌ جلسه‌ این‌جا را کلیک‌ کنید!