علامه مصباح: امروز پرداختن به برخی آموزه‌های اسلام، واجب عینی است

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) هم‌زمان با سال‌روز میلاد حضرت زینب کبری سلام‌الله علیها، در دیدار با جمعی از طلاب مدرسه علمیه رشد با اشاره به این که كارهای طفلی كه تازه به دنیا آمده در ابتدا بر اساس غریزه است، اظهار داشت: تدریجاً با رشد معرفت، شعور و آگاهی انسان، این انگیزه در او پیدا می‌شود كه آنچه را ندارد، به دست آورد.

آیت‌الله مصباح یزدی با استناد به آیه‌ای از قرآن کریم، اظهار داشت: انسان باید تلاش کند تا آنچه موجب سعادتش می‌شود، را به دست آورد. به عبارت بهتر خداوند، عالم هستی را با انبوهی ازابهامات مقدر کرده، تا انسان، با تلاش و كوشش خودش آگاهی پیدا کند و با اختیار خودش، راه درست را برگزیند و رشد کند.

وی با بیان این که شاید بسیاری از مردم به صورت آگاهانه به دنبال حرکت تکاملی نیستند و رفتارهای خود را بر اساس غریزه انجام می‌دهند، گفت: زمانی کارهای یک فرد، انسانی است که بر مبنای آگاهی و معرفت انجام شود؛ یعنی هدف و مقصد را بشناسد و به دنبال یافتن مسیری صحیح برای رسیدن به این مقصد باشد و موانع موجود بر سر راه را نیز برطرف کند. بر این اساس مادامی که کارها به تبعیت از غریزه و توأم با ابهام باشد، انسانی نخواهد بود.

آیت‌الله مصباح یزدی با اشاره به این که همه ما پذیرفته‌ایم که تقرب به خدا، همان کمال حقیقی است که به دنبال آن هستیم، افزود: راه رسیدن به کمال نیز همان است که انبیاء گفته‌اند و در قرآن نیز بیان شده و توسط ائمه علیهم‌السلام برای ما تبیین گردیده است؛ راه تکامل، عمل به دستورات پیامبران و ائمه صلوات‌الله علیهم اجمعین است و باید سعی کنیم هم خودمان این دستورات را انجام دهیم و هم دیگران را به آن دعوت کنیم، تا رضایت الهی را به دست آوریم؛ و البته رضای الهی نشانه نزدیک شدن انسان به هدف است.

استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به مختار بودن انسان‌ها به عنوان یك سنت الهی، گفت: اگر فقط یک مسیر پیش روی بشر وجود داشت و انسان مجبور به قدم نهادن در همان مسیر بود، کار انسان ارزشی پیدا نمی‌کرد؛ ارزش، آن است که با وجود راه‌های متعدد، و ابهامات و در هم تنیدگی‌های مادی و معنوی که خداوند در برابر انسان مقدر کرده، راه صحیح را انتخاب کنیم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که وظیفه ما به عنوان طلبه این است كه دین را بیاموزیم و به دیگران نیز برسانیم، خاطرنشان کرد: با وجود ضرورت‌های فراوانی كه امروزه با آنها مواجه هستیم، باید ببینیم اولویت چیست و باید به کدام رشته‌ها بیشتر پرداخته شود. آنچه ما بعد از 50 سال تفکر، تجربه و مشورت با بزرگان به آن رسیده‌ایم این است که با وجود تمامی تلاش‌های بسیار ارزشمندی که در حوزه‌های علمیه در رشته‌های مختلف علوم دینی انجام شده و قدم‌های بزرگی در این زمینه‌ها برداشته شده، اما هنوز بخش‌هایی از دین در سایه باقی مانده و شناختن و شناساندن آنها به تلاش بیشتری نیاز دارد.

وی با اشاره به این که محور اصلی درس‌های جاری حوزه، فقه و اصول است، اظهار داشت: تلاش‌های طاقت‌فرسای علما و بزرگان برای این‌كه پس از بررسی منابع و استنباط صحیح، احکام را به مکلفین برسانند، بسیار قابل تقدیر است؛ اما به نظر می‌رسد این‌ تلاش‌ها كافی نیست. امروز سؤالات فراونی در میان مردم مطرح می‌شود كه نیاز به پاسخگوئی دارد؛ سؤالاتی که بسیاری از آنها دین را مورد مورد حمله قرار داده، و از طریق رسانه‌های مختلف به صورت شبانه‌روزی به بدنه جامعه تزریق می‌شود.

آیت‌الله مصباح یزدی افزود: بر اساس تجربه 50 ساله و استفاده از محضر بزرگان دین، به این نتیجه رسیدیم که پرداختن به بخش‌هایی از معارف اسلامی اولویت دارد؛ بخش‌هایی كه پس از بررسی و مطالعه، بر اساس تقسیم‌بندی رایج در مجامع دانشگاهی در دوازده رشته از علوم انسانی دسته‌بندی شده است.

وی در ادامه گفت: هر چند پرداختن به این رشته‌ها مانند سایر بخش‌های معارف اسلامی واجب کفایی است، اما در این دوران به دلیل كافی نبودن افرادی كه به این بخش‌ها بپردازند، آموختن و آموزش آنها واجب عینی است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمه قم با اشاره به نقش و نظر بزرگانی هم‌چون شهید بهشتی در این زمینه، اظهار داشت: این نحوه از آموزش معارف اسلامی كه پیش از انقلاب آغاز شد، به توصیه و تأكید حضرت امام(ره) پس از پیروزی انقلاب توسعه یافت و حتی ایشان فرمودند: تا زمانی كه زنده‌ام، خودم بودجه آن را تأمین می‌کنم. به این ترتیب شیوه جدیدی از آموزش در حوزه علمیه قم به وجود آمد.

وی با اشاره به این که از شروع این کار حدود 45 سال می‌گذرد، افزود: در این مسیر همواره مشکلاتی وجود داشته که بحمدالله با تدابیری از آنها عبور شده است.

آیت‌الله مصباح یزدی با بیان این که پرداختن به چنین اموری، می‌تواند خدمت بزرگی به اسلام باشد، خاطر نشان کرد: البته برای انجام چنین خدمتی ابتدا باید خودسازی کرد و پس از خودسازی و تهذیب می‌توانیم خدمت بکنیم؛ چون تمامی مفاسد عظیمی که در طول تاریخ اتفاق افتاده، ریشه در فساد اخلاقی افرداد داشته است؛ حتی سیدالشهدا علیه‌السلام نیز به خاطر هوی و هوس، و حب مقام عده‌ای از مسلمانان به شهادت رسید.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به این که بسیاری از مشکلات بعد از انقلاب نیز ریشه در فسادهای اخلاقی داشته است، گفت: هر گاه کسانی سرکار آمدند که به دنبال ثروت، شهرت و پست و مقام بودند، مشکلات کشور بیشتر شد؛ از همین رو علاج مشكلات و گام اول برای خدمت، مبارزه با هوای نفس، خودسازی و پرداختن به مسائل اخلاقی است.

آیت‌الله مصباح یزدی با تأكید بر این که به ثمر رسیدن فعالیت در این رشته‌ها نیاز به زمان دارد، اظهار داشت: متأسفانه هنوز اهمیت چنین کاری برای بسیاری روشن نیست و به همین دلیل تبیین اهمیت آن برای دیگران نیز یک وظیفه است.

استاد حوزه علمیه قم با اشاره به وجود برخی مشكلات در زمان بهره‌برداری عملی از نتیجه تحقیقاتی كه در این رشته‌ها انجام شده، گفت: یكی از این مشكلات فقدان هماهنگی بین برنامه‌ها و اقدامات گوناگونی است كه در عرصه اجتماع انجام می‌شود؛ البته نباید از بهره‌برداری از همین کارهای پراکنده غفلت كرد و باید از آنها نیز استفاده کرد.

رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) خاطر نشان کرد: حتی اگر برنامه کاملاً حساب شده، مدون و مضبوطی نیز وجود داشته باشد، باز هم نباید انتظار داشت که کارها به راحتی انجام شود. زیرا برای انجام هرکاری، شرایط متعددی لازم است و در طول مسیر نیز ممكن است برای هر قدم موانع متعددی به وجود بیاید. به عنوان مثال رفع نیازهای طبیعی و لزوم تأمین نیازهای مادی ممكن است انسان را از ادامه این مسیر باز بدارد و فرد به کار دیگری مشغول شود كه نیاز‌هایش را تأمین كند.

وی با اشاره به این که بسیاری از افراد به دنبال پیمودن این مسیر نیستند و شاید اصلاٌ آن را قبول نداشته باشند، ادامه داد:  این کار، بسیار دشوار است؛ و ما اگر بنا داریم در این مسیر قدم بگذاریم، ابتدا باید توجه داشته باشیم كه هیچ كار ارزشمندی در این دنیا بدون سختی و مرارت به ثمر نمی‌رسد؛ علاوه بر این‌كه باید بكوشیم تا واجبات و وظایفی که بر عهده داریم، را بشناسیم و از طریق مشورت با دیگران و مطالعه و بررسی، اولویت هر یك از آنها را دریابیم.

علامه مصباح یزدی با اشاره به روایتی از امام باقر علیه‌السلام خاطر نشان کرد: از این که مردم به خاطر انجام وظیفه به ما بد بگویند، نباید ناراحت شویم، و از تعریف و تمجید آنها هم نباید خوشحال و سرمست شویم؛ بلکه باید ملاک ما این باشد که نسبت به تکالیفی که خداوند برای ما معین کرده، چگونه عمل کرده‌ایم. بر این اساس اگر واقعاً باور کردیم که در حال حاضر پرداختن به این رشته‌ها از معارف اسلامی واجب عینی است، باید در این مسیر ثابت قدم باشیم؛ زیرا امروز این رشته‌ها پاسخگوی نیازهای فكری جامعه اسلامی است و غفلت از آنها منشأ بسیاری از فسادهای فردی و اجتماعی می‌شود.

وی افزود: ممکن است نپرداختن به این بخش از آموزه‌های اسلام موجب شود كه نظام اسلامی، که دستاورد خون صدها هزار شهید است، از بین برود و عده‌ای اسلام و انقلاب را به گونه دیگری تفسیر کنند و کار به جایی برسد که بگویند امام(ره) نیزاشتباه کرد؛ اگر از ابتدا مذاکره می‌کرد، متحمل این همه هزینه نمی‌شدیم!

استاد اخلاق حوزه علمیه قم نترسیدن از طعنه‌ها و تهمت‌ها را از شرایط وارد شدن به این مسیر دانست، و اظهار داشت: یکی از نکاتی که در این جهت بسیار مهم است، توسل به اهل بیت علیهم‌السلام، به ویژه حضرت معصومه سلام‌الله علیها است؛ از ایشان بخواهیم که برای خودشان کار کنیم، نه برای هوی و هوس؛ خود را نوکر آنها بدانیم و به جد و فارغ از هرگونه تعارف و تملق به آنها عرضه بداریم که هرچند ما بی‌لیاقت هستیم، اما شما به كرمتان ما را بپذیرید.

آیت‌الله مصباح یزدی در پایان گفت: امروز رهبری که بیشترین تأثیرات را در عالم می‌گذارد، خود را مقید به توسل به اهل بیت علیهم‌السلام و تضرع به درگاه امام عصر عجل‌الله تعالی فرجه در مسجد جمکران می‌داند. ما نیز باور کنیم كه اگر آنها گوشه چشمی به ما داشته باشند، مشکلاتمان حل می‌شود؛ مشروط به این‌كه ما صادق باشیم و واقعاً از اهل بیت علیهم صلوات‌الله گدایی کنیم. اگر گدایی ما از اهل بیت علیهم‌السلام واقعی باشد، محال است که آنها به ما پاسخ ندهند.

گفتنی است دیدار صمیمی طلاب مدرسه علمیه رشد با علامه مصباح یزدی، دوم بهمن ماه سال‌جاری در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.