این کتاب حاصل تقرير درسهاي اخلاق استاد علامه، آيتالله مصباحيزدي(دامظله) در سال تحصيلي 93ـ94 است که با نظارت حجتالاسلام آقای دکتر اسدلله طوسی، توسط حجتالاسلام آقای عباس گرایی تدوین و نگارش و به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
نوشتار حاضر که با هدف ارایه مباحث اخلاقی، سازگار با سلیقه اسلامی، دینی و قرآنی تهیه و تدوین شده در سه بخش سامان یافته است و به موضوع اخلاق در حوزة ارتباط انسان با خود ميپردازد.
علامه آيتالله مصباح يزدي با نقد روشهاي معمول در دستهبندي مسائل اخلاقي، که عمدتاً از فيلسوفان يونان باستان اقتباس شدهاند، روشي دلنشين و سازگار با آموزههاي ديني را تبيين، و مباحثي اخلاقي را بر اساس آن طرح ميكنند. در اين روش، مسائل اخلاقي در سه حوزه دنبال ميشوند: ارتباط انسان با خدا، ارتباط انسان با خود، و ارتباط انسان با خلق خدا، که در کتاب حاضر، به حوزة دوم، يعني اخلاق در حوزة ارتباط انسان با خود پرداخته ميشود.
خروج از غفلت اولين گامي است که انسان براي سفر به سوي الله بايد بردارد. ازاينرو، در بخش اول اين کتاب مسئلة غفلتِ از خود بررسي شده و در قالب هفت فصل، مباحثي چون آثار غفلت، ياد خود، چگونگي تحقق غفلت از خود و گامهاي خروج از غفلت بررسي شده که در حقيقت نوعي خودشناسي شمرده ميشود. پس از خروج از غفلت، علم و دانش بايد چراغ راه انسان براي پيمودن مسير الله گردد.
ازاينرو، در بخش دوم، چارچوب تحصيل علم به عنوان اولين گام براي خروج از غفلت ترسيم ميشود و طي آن مباحثي چون اولويتبندي علوم، دامنههاي ضروري تحصيل علم، علم در آينة روايات، حدود واجب علم، روش تحصيل علم در مسائل اعتقادي و ويژگيهاي روش تعليمي انبيا و قرآن کريم طرح گرديده است.
از آنجا که تنها خروج از غفلت و تحصيل علم، انسان را به سرمنزل مقصود نميرساند و اميال و دوستداشتنيهاي انسان نقشي تعيينکننده در اين مسير دارند، بخش سوم کتاب به تحليل اميال انساني به عنوان عاملي تعيينکننده در جهتگيري اخلاقي انسان ميپردازد و در خلال سه فصل، مسائلي چون ويژگيهاي خواستهاي انسان، راهکارهاي تقويت اراده، و تبيين انگيزههاي صحيح براي تهذيب نفس بيان ميگردد.