این کتاب حاصل تقرير بخشی از درسهاي اخلاق استاد علامه، آيتالله مصباحيزدي(دامظله) در سالهای 90 و 91 است که توسط حجتالاسلام آقای کریم سبحانی تدوین و نگارش و به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر شده است.
نوشتار حاضر که با هدف ارایه و معرفی نظام اخلاقی توحیدمحور و سعادتبخش اسلام تهیه و تدوین شده در 27 گفتار سامان یافته و رهيافتي است به نظام اخلاقي و ارزشي اسلام، و در راستاي اثبات برتري نظام ارزشي اسلام، نيمنگاهي به پارهاي از مكاتب اخلاقي ديگر دارد و به نقد آنها ميپردازد.
شناخت و پيريزي يک نظام اعتقادي و ارزشي مستحکم و خللناپذير، از سه راه كلان و اساسي امكانپذير است. اگر اين سه راه با دقت و تحقيق کافي پيموده شود، باورها، اعتقادات و نظام ارزشي در دل و قلب انسانها نفوذ ميکند و مستحكم ميشود؛ بهگونهاي که نهتنها تندباد شبهات و وسوسهها نميتواند آن را از جاي برکند، بلکه آن نظام اعتقادي و ارزشي در همة رفتار و ابعاد گوناگون وجودي انسان بروز مييابد.
برای شناخت نظام ارزشي و اعتقادي، و پايهريزي آن، عامل فطرت و گرايشهاي اصيل فطري، بررسي و شناسايي اصول اعتقادي مطرحشده در کتاب و سنت و نیز شناخت هدف آفرينش انسان از اهمیت ویژهای برخوردار است که در این کتاب تلاش شده است تا با استفاده از آيات، روايات و دلايل روان و سادة عقلي و پرهيز از طرح مباحث عميق و سنگين فلسفي، تبيين شود.
ضرورت شناخت نظام ارزشي اسلام، هدفمندي جهان و انسان، و ضرورت طرح و اجراي نظام ارزشي الهي، محور گفتارهای يكم تا پنجم است.
در گفتارهاي ششم تا پانزدهم ارتباط ولايت و عبادت با قرب الهي، ملاك ارزش در اسلام و ساير مكاتب اخلاقي، ماهيت لذت و عناصر همسو بررسي شده است.
ماهيت خير اخلاقي، نسبت انگيزه و رفتار، ارتباط نظام اخلاقي با روانشناسي و جايگاه تفكر در نظام اخلاقي اسلام نيز مهمترين مباحث گفتارهاي پاياني اين نوشتارند.