علامه مصباح: محتوای صحیح، روش مناسب، وجود تشکیلات، و اخلاص و توسل لازمه موفقیت در امر تبلیغ است.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در آیین افتتاحیه دوره  آموزشی جامعة المرتضی در سال جدید، با اشاره به نعمت عظیم انقلاب اسلامی و وجود امام (ره) و رهبری اظهار داشت: با پیروزی انقلاب اسلامی، زمینه ترویج اهداف انبیاء و اولیاء فراهم شده و ما باید از این فرصت بهره ببریم.

علامه محمد تقی مصباح یزدی با بیان این که دعوت دیگران به راه حق از دیرباز مورد توجه بوده است، به آیاتی از قرآْن کریم اشاره و خاطر نشان کرد: قرآن کریم شیوه‌های تبلیغ و پیش بینی عکس العمل مردم و مخالفان احتمالی در برابر این دعوت را بیان کرده است.

وی با اشاره به سابقه و اهتمام علما به تبلیغ اسلام در سرزمین‌های غیراسلامی و در بین غیرمسلمانان اظهار داشت: تبلیغ معارف الهی همواره سیره انبیاء و اولیاء وبزرگان بوده است، اما امروزه نحوه اعزام مبلغ و تبلیغ در کشورهای دنیا پیچیده‌تر شده است، مخصوصا این که آیین‌ها و فرقه‌های متعدد و بسیار زیادی نیز ایجاد شده اند؛ به عنوان نمونه آیین مسیحیت اکنون بیش از پانصد فرقه رسمی دارد.

وی با اشاره به تغییر روش کشورداری و روابط با دیگر کشورها از صدر اسلام تاکنون، گفت: این تفاوت‌ها به قدری است که شرایط آن زمان و امروز قابل مقایسه با یکدیگر نیست؛ از تشکیل دولت و تشکیل سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها  و پیچیدگی روابط گرفته تا مذاهب متعدد و اختلافات آن‌ها و وجود شبهات روزافزون .

استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به لزوم تبلیغ اسلام در جهان گفت: امروزه در این زمینه با وظیفه‌ای پیچیده رو به رو هستیم و قطعا آنچه باید به صورت سازمانی و تشکیلاتی انجام بگیرد، هرگز انجام نشده است و تنها در گوشه و کنار افرادی زحمت کشیده و در بین غیر مسلمانان تبلیغ می‌کنند.

وی وجود تشکل‌هایی چون جامعة المرتضی را از برکات وجود امام(ره) و جانشین شایسته اش دانست و افزود: بحمدالله اقداماتی که در این زمینه انجام گرفته ، بسیار خوب است و انشاء الله روز به روز گسترش بیشتری پیدا کند تا بتواند نیازهای جهانی را تأمین کند، و البته کسانی که در این راه پیشگام بوده اند و این حرکت را آغاز کرده اند، تا زمانی که حرکت ادامه دارد، از آن اجر می‌برند.

این فیلسوف و متفکر اسلامی با اشاره به ابعاد و مراحل تبلیغ، گفت: رسالت تبلیغ دین در روابط سیاسی و اجتماعی که غالبا با امور مادی سر و کار دارد، خلاصه نمی‌شود، بلکه این رسالتی معنوی است که با روح و قلب و اندیشه‌های افراد سروکار دارد، و از این رو ابتدا باید محتوای این ارتباط آماده شود.

آیت الله مصباح در توضیح محتوای این ارتباط، به‌عنوان اولین گام، اظهار داشت: بخشی از محتوای تبلیغی شامل مسائل اعتقادی است که باید غنی و منطقی باشد، زیرا اگر محتوا عقل پذیر نباشد، مورد قبول واقع نمی‌شود؛ چون تنها ابزار مشترکی که برای ارزیابی مسأله وجود دارد، عقل است.

وی با اشاره به این که علم و انگیزه دو عامل مهم در حرکت انسان‌ها هستند، ادامه داد: برای دعوت، باید علاوه بر عقل، از احساسات هم استفاده شود؛ زیرا اگر رابطه دوستانه صمیمی  ایجاد نشود، و مخاطب این احساس را نداشته باشد که مبلغ از روی دلسوزی و به قصد خدمت به وی کار می‌کند، یا گمان کند هدف سوء استفاده یا فریب یا تسلط بر آن‌هاست، طبیعتا نمی‌پذیرد.

علامه مصباح یزدی لازمه دیگر کار تبلیغ را مخاطب‌شناسی دانست و ادامه داد: مخاطبان هر کدام ذهنیت خاصی دارند؛ لذا باید درباره مخاطبانمان اطلاع کسب کنیم و ذهنیاتشان را بشناسیم تا محتوا را برای اساس آن آماده کنیم؛ لذا برای هر منطقه باید محتوای مخصوص به خودش را آماده کرد. زیرا ما باید حق را عرضه کنیم و اگر افراد خواستند، خودشان آن را بپذیرند؛ پس باید محتوا به گونه‌ای آماده شود که مخاطب بتواند به خوبی با آن ارتباط برقرار کرده و بپذیرد، و این کار و تلاش زیادی می‌طلبد.

این متفکر و فیلسوف اسلامی با اشاره به لزوم توجه به روش ارائه محتوا، قرآن را راهنمای کاملی برای روش تبلیغ ذکر و خاطر نشان کرد:  قرآن بهترین روش‌های ارائه محتوا را حکمت یعنی استدلال و برهان، موعظه حسنه و خطابی سخن گفتن، و در برخی موارد جدلی بحث کردن دانسته است.

علامه مصباح با بیان این که برخی روش جدلی را برای تبلیغ معارف الهی صحیح نمی‌دانند و می‌گویند باید همیشه از استدلال و برهان استفاده کرد، ادامه داد: این تفکر صحیح نیست؛ چون در بسیاری از مواقع خود قرآن از جدل برای مقابله با مخالفان اسلام استفاده کرده است؛ لذا گاهی با روش جدلی، فرد کاملا متوجه اشتباه خودش می‌شود.

وی لزوم رعایت تناسب میان روش‌ها با نوع مسائل از یک سو و با معلومات و سطح درک و خواسته های مخاطب از سوی دیگر را متذکر شد و افزود: باید توجه داشت که جایگاه هر یک از برهان و استدلال، خطابی سخن گفتن و جدلی بحث کردن کجاست. مثلا در برخورد با نخبگان و فرهیختگان، استدلال و برهان، و برای پاسخ به برخی شبهات می‌توان از جدل استفاده کرد، و برای نشان‌دادن اثرات و فوائد یا زیان‌های یک مسأله، می‌توان از روش خطابه بهره جست.

علامه مصباح یزدی بر ضرورت اخلاص در تبلیغ تأکید و خاطرنشان کرد: مهم‌تر از همه این ها، خالص کردن خود برای ترویج معارف اهل بیت (ع) و توسل به آن‌هاست. وقتی ما در امور دنیایی به اولیای الهی توسل کرده و بارها نتیجه آن را دیده ایم، آیا در امور معنوی و اموری که به معارف مربوط به خودشان است، نمی‌توانیم به آن‌ها مراجعه کنیم؟ اولیای الهی که در امور مادی به ما عنایت می‌کنند، آیا در راهی که برای خودشان است، ما را یاری نمی‌دهند؟!

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در جمع بندی سخنان خود اظهار داشت: به غیر از محتوای صحیح، روش مناسب، رعایت اصول روانشناختی در کیفیت برقراری رابطه با مخاطبان، و وجود سازمان و تشکیلات برای پیشبرد اهداف، توسلات و کار خالصانه نقش مهمی در موفقیت دارد، بلکه نقش آن از همه بیشتر است.

وی توسل به اهل بیت (ع) و اخلاص را سبب کاسته شدن مشکلات، کمتر شدن موانع و موجب تأثیرگذاری بیشتر بر مخاطبان دانست و افزود: در یک جمله، آثار غیرقابل محاسبه‌ای بر رابطه قلبی با اهل بیت (ع) مترتب می‌شود.

وی با اشاره به نقل قولی از امام (ره) اظهار داشت: یکی از راه‌هایی که مبلغ می‌تواند پی ببرد که آیا مخلصانه کار می‌کند یا خیر، این است که اگر مبلغ دیگری در منطقه تبلیغی او حضور دارد، ببیند آیا سعی می‌کند مستقل کار کرده و خود را مطرح کند و احیاناً به دنبال نقطه ضعفی از او می‌گردد، یا به دنبال همکاری با وی و همراهی و حرکت پشت سر مبلغ دیگر و تأثیرگذاری بیشتر است؟

علامه مصباح در پاسخ به سئوال یکی از حاضران مبنی بر اظهارنظر در خصوص پرداختن به اموری مانند زبان چینی و در نتیجه جا ماندن از کسب مدارک حوزوی، موقعیت‌های متعدد شغلی، و از دست دادن توفیق خدمت در جایگاه‌های دیگر، گفت: بی شک انجام امور لازم برای تبلیغ دین و خطشکنی‌ها و گاه تحمل برخی طعنه‌ها، مصداق جهاد است و اجری عظیم دارد؛ و اگر بعد از آموزش برای تبلیغ دین به کشورهای دیگر رفته و برای خدا کار کردید، مصداق هجرت در راه خدا خواهد بود.

وی با تأکید بر ضرورت برنامه ریزی که منجر به نتیجه شود، ادامه داد: ارزش مشغول شدن به چنین اموری  منوط به برنامه ریزی کامل و اطمینان از امکان انجام وظیفه در آینده است،‌ زیرا یاد گرفتن زبان و مهاجرت، مقدمه‌ای برای تبلیغ دین به شمار می‌رود، و اگر کسی سال‌ها مشغول به تحصیل زبان شود، اما مثلا شرایط خانوادگی برای هجرت یا هزینه مسافرت و تبلیغ دین برای غیر مسلمانان را نداشته باشد، فایده‌ای بر آن مترتب نیست.

گفتنی است افتتاحیه هفتمین دوره آموزشی مرکز جامعة المرتضی، بیست و ششم شهریور ماه سال جاری در سالن تشریفات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) برگزار شد.

برای دریافت صوت این جلسه اینجا را کلیک کنید!