آیت‌الله مصباح یزدی: بزرگ‌ترین آفت مصلحان جامعه، غفلت آنها از خودشان است

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) در جمع  رابطان استانی دفتر پژوهش‌های فرهنگی با اشاره به گذشتن چهاردهه از پیروزی انقلاب اسلامی، اظهار داشت: این پدیده‌ای که در عالم بی‌نظیر است، مانند سایر پدیده‌های اجتماعی با پیچ و خم‌هایی روبه‌رو بوده و نقاط قوت و آفت‌هایی نیز داشته است؛ در ابتدای امر بسیاری از سیاستمداران عالم پیش‌بینی می‌كردند که این انقلاب بیش از شش ماه دوام نخواهد آورد؛ اما این پیش‌بینی‌ها هرگز درست در نیامده و همان‌گونه که مقام معظم رهبری نیز بارها اشاره کردند، این انقلاب همیشه رو به رشد بوده و در حال حاضر نیز بالنده‌تر از همیشه در مقابل دشمنان خود قد برافراشته و به مسیر خود ادامه می‌دهد.

آیت‌الله مصباح در ادامه افزود: قرار نیست با رشد، پیشرفت و بالندگی انقلاب مسئولیت ما کم شود؛ بلکه باید آفت‌ها و عوامل تضعیف آن را بشناسیم و ابزار‌های محافظت از آن را بیش از پیش فراهم كنیم و به وظیفه‌مان که پاسداری از انقلاب و ارزش‌های آن است، عمل كنیم.

وی ضمن تأكید بر لزوم پیش‌بینی مشکلات و سختی‌هایی که در ادامه مسیر وجود دارد، خاطر نشان كرد: باید پیشاپیش، ادامه مسیر را ببینیم و خود را برای جلوگیری از انحراف و تضعیف نظام آماده کنیم. با نگاهی به گذشته انقلاب می‌بینیم كه در طول این مسیر محدودیت‌ها، موانع و آفت‌هایی وجود داشته است. دهه اول انقلاب دهه تثبیت نظام و مقابله با دشمنان داخلی و خارجی و پیروزی بر توطئه‌های دشمنان بود؛ دهه دوم انقلاب به ترمیم خرابی‌های جنگ گذشت و طبیعتاً به خاطر تحریم‌ها و مشکلات ناشی از ویرانی‌های به جا مانده از رژیم گذشته و دوران جنگ، و البته تا حدودی بی‌برنامگی نیروهای انقلابی، شرایط اقتصادی مطلوب نبود.

آیت‌الله مصباح یزدی با یادآوری نمونه‌هایی از شرایط نامطلوب اقتصادی و برخی اشتباهات در برنامه‌ریزی‌ها، اظهار كرد: با توجه به این شرایط، دیدگاه‌های مختلفی در جامعه به وجود آمد؛ عده‌ای تنها ارمغان انقلاب را ضعف و تنزل مادی و فقر بیشتر مردم عنوان كردند؛ حتی برخی گفتند امام(ره) كه در حوزه درس خوانده، از سیاست و اداره کشور چیزی نمی‌داند، و اگر از همان ابتدا با شاه مذاکره و گفت‌وگو می‌کرد، بهتر بود و کشور گرفتار این مشکلات و خرابی‌ها نمی‌شد و خون افراد بی‌گناه ریخته نمی‌شد.

وی در ادامه افزود: امروز با گسترش رسانه‌ها، این سخنان بیشتر شنیده می‌شود؛ حتی گاهی ایستادگی مردم در مقابل همه دشمنان داخلی و خارجی به فرمان رهبری و حفظ عزت و استقلال كشور، که ما آن را به عنوان افتخار انقلاب اسلامی می‌دانیم، از سوی كسانی به عنوان اشتباه جمهوری اسلامی معرفی می‌شود؛ اینان می‌گویند نباید با رفتاری ناشی از احساسات با دشمنان مبارزه می‌کردیم؛ بلکه می‌توانستیم از طریق مذاکره و تعامل جلوی این همه خرابی و مشکلات اقتصادی و کشته شدن جوانان را بگیریم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به این‌که آنچه در عالم رخ می‌دهد، یک مسأله، و تحلیل و تفسیر آن از منظر ارزشی مسأله دیگری است، ادامه داد: حوادث مختلفی در عالم اتفاق می‌افتد، كه كسانی آن را کاملاً مطلوب ارزیابی می‌کنند، و در مقابل کسان دیگری همان واقعه را کاملاً نامطلوب و مضر می‌دانند؛ از این رو برای ارزشیابی پدیده‌ها باید دید معیار و ملاک قضاوت چیست، و اگر ما واقعه‌ای را خوب یا بد ارزیابی می‌كنیم، باید ببینیم بر اساس چه مبنایی قضاوت کرده‌ایم.

 آیت‌الله مصباح یزدی ضمن دسته‌بندی ملاک‌های ارزشیابی در دودسته کلی، اظهار داشت: گاهی ملاک قضاوت، فقط توجه به امور مادی و لذائذ دنیوی است؛ گاهی نیز علاوه بر امور دنیوی، ارزش‌های دیگری هم مورد توجه است. بر اساس دسته اول، برای ارزشیابی یك اتفاق باید دید آیا رفاه و لذت مردم بیشتر شده یا خیر؛ اما بر اساس دسته دوم، ملاك اصلی ارزیابی، ارزش‌های غیر مادی است و مادیات فرع آنها هستند، و یا حداقل ارزش‌های معنوی در کنار ارزش‌های مادی مورد توجه قرار می‌گیرد.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با یادآوری شعارهای انقلابیون، گفت: یکی از شعارهایی که سال‌ها قبل از پیروزی انقلاب، بر سر زبان‌ها بود، شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی بود. اما برخی شعارها بعد از انقلاب مطرح شد، كه به عنوان مثال می‌توان به شعار پیشرفت و توسعه كه در یکی از دهه‌های بعد از پیروزی انقلاب مطرح گردید، اشاره كرد. طرح این شعارها سبب پیدایش ابهام‌هایی از قبیل این که مراد از پیشرفت چیست، یا پیشرفت در چه امری مورد نظر است، نیز شد؛ البته آنچه به ذهن همگان متبادر می‌شد و در عمل هم مورد نظر بود، وضع اقتصادی بهتر، رفاه بیشتر و بالا رفتن درآمدها بود، نه پیشرفت در ابعاد معنوی و انسانی.

وی در ادامه افزود: سؤالی كه در اینجا مطرح است، این است كه آیا مطرح کردن شعارهای جدیدی كه عنوان «اسلام» از آنها حذف شده بود، اما برای مردم ملموس‌تر، و با هوس‌ها سازگارتر بود، پیشرفت محسوب می‌شود یا پسرفت؟ به عبارت دیگر، آیا طرح شعار «پیشرفت» نشان دهنده سیر صعودی انقلاب بود، یا حاكی از خطر شروع سیر نزولی در بین مسئولان و سیاستمداران است؟ برای پاسخ به این سؤال باید ببینیم معیار ارزشیابی و قضاوت در این زمینه چیست.

این  استاد برجسته حوزه علمیه قم با بیان نمونه‌هایی از ایثار، فداكاری و دلسوزی افراد جامعه برای مستضعفان در اوایل انقلاب، پرسید: آیا امروز آن همدلی، دلسوزی و ایثار افزایش یافته، یا دغدغه مردم برای کسب درآمد و منافع شخصی بیشتر شده است؟ بر کسی پوشیده نیست که اوضاع اقتصادی مردم از آن زمان بهتر است؛ اما آیا این، به معنای آن است كه ما پیشرفت کرده‌ایم، یا به عقب برگشته‌ایم؟ ملاک قضاوت در این زمینه چیست؟

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: مردم ما همان كسانی هستند که ساعت‌ها در زمستان در صف منتظر می‌ماندند تا مقداری نفت تهیه كنند، و برخی از ایشان همان نفت را هم به همسایه فقیرشان می‌دادند؛ اما امروز با اندک گرانی صدایمان در می‌آید؛ البته مشکلات اقتصادی برای قشرهایی از جامعه، واقعاً سنگین و تحمل‌ناپذیر است، و باید برای آن چاره‌ای اندیشید؛ اما سخن در این است که هدف انقلاب چه بود؟ آیا ملاک ارزشیابی این انقلاب، فقط امور مادی بود؟ اگر چنین است، بهتر بود همان ابتدا با مذاکره و بده بستان مسائل را حل می‌کردیم، بدون این‌كه این همه هزینه پرداخت کنیم! اما اگر هدف، ارزش‌های دیگری بود، باید ببینیم آیا رسیدن به این هدف، ارزش پرداخت این هزینه‌ها را دارد یا خیر.

رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان این که در جوامع مختلف، هرگز پیشرفت مطلق اتفاق نیفتاده، و پیشرفت‌ها در بعد یا ابعاد خاصی بوده است، خاطر نشان كرد: کسانی که انگیزه‌شان صرفاً امور شخصی و مسائل مادی باشد، و هیچ احساس و عاطفه انسانی نداشته باشند، خیلی کم هستند؛ در نقطه مقابل، کسانی هم که ارزش را فقط برای جهات معنوی، الهی، غیرمادی و جنبه‌های انسانی بدانند، نیز خیلی اندک هستند. اکثریت مردم بین این دو گروه قرار دارند كه با شدت و ضعف در افراد مختلف، هم به دنبال منافع شخصی خود هستند، هم به مسایل معنوی و عواطف انسانی توجه دارند.

وی افزود: این طیف وسیع از افراد جامعه، مهم‌ترین قشر، و مورد نظر مصلحان اجتماعی هستند. ما هم اگر بخواهیم در جامعه مؤثر باشیم، باید بر همین قشر، كه خود ما هم جزو آنها هستیم، متمرکز شویم، و اولین گام برای تأثیرگذاری بر دیگران نیز این است كه باید خودمان را ارزیابی و اصلاح کنیم.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با بیان این‌که بزرگ‌ترین آفتی كه مصلحان جامعه را تهدید می‌كند، غفلت آنها از خودشان است، اظهار داشت: اغلب ما این‌که مردم چه باید بکنند، را می‌دانیم؛ اما از این که خودمان چه باید بکنیم، غافلیم. کسانی که امروز به برکت هدایت انبیا و ائمه اطهار علیهم‌السلام و امام راحل(ره)، برای اصلاح جامعه احساس مسئولیت می‌کنند، ابتدا باید نواقص خود در زمینه شناخت معارف دینی، و شناخت دشمنان، و نیز ضعف‌های خود در زمینه اراده، تحمل سختی‌ها و پرداخت هزینه‌های مادی و معنوی برای اصلاح را بشناسند؛ زیرا با وجود این نواقص و ضعف‌ها، کوچک‌ترین مشکلی موجب می‌شود كه دست از کار بکشیم.

وی افزود: اگر گفتن و موعظه كردن، به تنهایی برای هدایت دیگران کافی بود، چرا ائمه علیهم‌السلام آن همه سختی‌ها را به جان خریدند و در این مسیر به شهادت رسیدند؟

آیت‌الله مصباح یزدی در بخش دیگری از سخنان خود با تأكید بر لزوم شناخت هدف اصلی انقلاب اسلامی، که ارزش فداکاری و جان دادن در راه آن را دارد، گفت: باید خودمان این هدف را به درستی بشناسیم و آن را باور کنیم، و به دیگران هم بشناسانیم؛ اما اگر خدای ناکرده هدف ما عوض شد، و بهره‌مندی دیگران از ثروت، مقام، قدرت و رانت در نظر ما جلوه كرد، و بهره‌مندی از آنها آرزوی ما هم شد، این همان انحراف و سیر نزولی است.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم هم‌چنین افزود: مهم‌ترین وظیفه‌ای که بر دوش فرهیختگان جامعه است، این است که سعی کنند ابتدا فکر و رفتار خود، و در مرحله بعد اندیشه و عملكرد دیگران را در جهت رسیدن به هدف اصلی انقلاب اصلاح کنند؛ گام اول در این مسیر نیز این است كه بدانیم هدف اصلی انقلاب چیست.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به این‌كه در ذیل هدف اصلی انقلاب، اهداف فرعی دیگری نیز وجود دارد، خاطر نشان كرد: اهمیت اهداف فرعی کمتر، یا حداکثر مساوی با هدف اصلی است؛ اما نباید فراموش کنیم، هدفی به نام اسلام داشتیم، كه وجه امتیاز انقلاب ما نسبت به سایر انقلاب‌هاست؛ تکیه کلام امام (ره) در دوران نهضت، و بعد از پیروزی انقلاب و تا آخرین لحظات زندگی ایشان «اسلام» بود؛ حال، چه شده که در سخنان و شعارهایمان و حتی وعده‌های انتخاباتی سخنی از اسلام نیست؟!

وی افزود: مبادا اوج وعده‌های ما، همان وعده‌هایی باشد که لیبرال‌ها و مارکسیست‌ها می‌دهند! حداقل بگوییم مراد ما از پیشرفت، هم مادی و هم معنوی است؛ نه این که بگوییم آخرت مردم ربطی به ما ندارد و وظیفه ما فقط پیشرفت مادی است؛ اگر چنین شد، بدانیم سیر نزولی جامعه شروع شده است.

آیت‌الله مصباح یزدی در ادامه با استناد به آیاتی از قرآن کریم، اظهار داشت: اگر دنیا و مادیات را صرفاً به عنوان ابزاری برای رسیدن به هدف اصلی، که همان رشد و تكامل انسان است، در نظر نمی‌گیریم، حداقل این هدف الهی را در کنار اهداف مادی مورد توجه قرار دهیم؛ نه این که در راه‌رسیدن به ارزش‌های فراحیوانی و فراشکمی نسبت به اهداف الهی کور باشیم و آنها را به حساب نیاوریم.

وی در در پایان سخنانش  خاطر نشان کرد: بزرگ‌ترین اشتباه ما این است که ارزش‌های معنوی را سبک بشماریم. باید تمرکز ما بر اصلاح بینش خود و جامعه باشد، و بكوشیم از دوران دبستان، بلکه قبل از آن، تا بالاترین مراحل آموزش عالی، توجه به معنویات و ارزش‌های الهی در فرزندان ما ضعیف نشود.

گفتنی است همایش رابطان استانی دفتر پژوهش‌های فرهنگی روز جمعه، 16 شهریور ماه در مجتمع یاوران مهدی عجل‌الله‌فرجه‌الشریف جمکران برگزار شد.

انتهای پیام/

برای دریافت صوت این جلسه اینجا را کلیک کنید!