این کتاب بخشی از مباحث اخلاقی حضرت آیتالله مصباح یزدی رضوانالله علیه در سالهای 1394 تا 1395 است که به همت انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) منتشر و توسط حجتالاسلام والمسلمین آقای اسدالله طوسی تدوین و نگارش شده است.
این کتاب که در سه فصل تهیه شده با هدف ارائه تصویری کامل از عوامل سهگانه سقوط اخلاقی و انحراف انسان سامان یافته است.
فصل اول این کتاب به «نفس» به عنوان اولین عامل سقوط انسان میپردازد. مفهومشناسی نفس، مراتب خواستههای نفس و تضاد در آنها، حقیقت تقابل نفس و عقل، رابطه نفس و فتنهها، راههای رهایی از بند نفس، آثار پیروی از هوای نفس و راهکارهای عملی برای مبارزه با هوای نفس از جمله مباحث این فصل است.
«دنیا»، عنوان فصل دوم این کتاب است. حضرت استاد با اشاره به دنیا به عنوان دومین عامل سقوط انسان، مباحث زیر را تشریح میکنند: مفهومشناسی دنیا، آخرتطلبی و وجوه برتری آن نسبت به دنیا، فلسفه حیات دنیایی انسان، مفهومشناسی دنیا و آخرت، مراتب و مراحل برخورد با مسائل دنیا، شیوههای قرآن در معرفی دنیا و آخرت، راهکارهای رهایی از دلبستگی به دنیا، سیره اولیای الهی در نیاگریزی، مفهومشناسی زهد در سیره اولیای الهی و نفی زهد غلط در اسلام.
فصل سوم این کتاب از سومین عامل سقوط انسان یعنی «شیطان» بحث میکند. مفهومشناسی شیطان، تفاوت ابلیس و شیطان، فلسفه درگیر شدن انسان و شیطان، چگونگی اثرگذاری شیطان در انسان، و راهکارهای رهایی از دست شیطان ازجمله مباحث این فصل است.
در پایان، این کتاب در جمعبندی مطالب ارائه شده، به عوامل نجات انسان از دست نفس، دنیا و شیطان اشاره میکند.