این كتاب ویراسته سلسله درسهاى اخلاق استاد در حوزه علمیه قم است، كه به كوشش انتشارات مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى(رحمه الله) چاپ و منتشر شده است.
موضوع اصلى سخن استاد در این درسها، متن حدیث معروف معراج است كه با بیانى دلنشین و گویا همراه با آیات قرآنى شرح و تبیین شده است. گفتنی است متن این حدیث شریف كه بهراستی محتواى آن یك دوره عرفان و حكمت و اخلاق و معنویت است، در كتابهاى معتبر حدیثى همچون: ارشادالقلوب دیلمى و بحارالانوار مجلسى آمده است.
حضرت استاد با محور قرار دادن این حدیث، بیست درس با عنوانهاى ذیل ارائه فرمودهاند:
درس اول، «مقام توكل و رضا»: در این درس مباحثى درباره حقیقت توكل از دیدگاه قرآن كریم و روایات، تلازم ایمان و توكل، توكل و لزوم كار و فعالیت و عدم منافات این دو، مطرح شده است؛
درس دوم، «منزلت توكل و رضایت به قضاى الهى»: در این درس عمدتاً به این نكته توجه داده شده كه خداوند همواره، خیرخواه حقیقى انسان است؛
درس سوم، «محبت الهى و راه رسیدن به آن»؛
درس چهارم، «ویژگیهاى اولیاى خدا»: در این درس ویژگیهایى مانند: نشاط و دلخوشى، ذكر و یاد حق، و زهد، براى اولیاى الهى برشمرده شده و نیز راه تحصیل زهد و پرهیزگارى نشان داده شده است؛
درس پنجم، «خصلتهاى رهیافتگان به بهشت، و میراث تحمل گرسنگى و سكوت»: در این درس گزیدهاى از حدیث معراج محور قرار گرفته و ثمرات تحمل گرسنگى و سكوت مشروع و معقول، براى رسیدن به رستگارى و سعادت جاودانى تذكر داده شده است؛
درس ششم، «لزوم توجه به نماز و درك حضور خداوند»: در این درس ضرورت نماز با حضور قلب مطرح شده است؛
درس هفتم، «امتیازات اولیاى الهى»: امتیازات و بهرههایى كه شامل حال اولیاى خدا میشود، همچون یاد خدا و تكلم با او و لذتهاى بیبدیلى كه اولیاى خدا درمییابند، یادآورى شده است؛
درس هشتم، «لزوم دوستى و محبت به فقرا و مستمندان»؛
درس نهم، «عدم تبعیت از خواهشهاى نفسانى»؛
درس دهم، «نكوهش دنیا و دنیاگرایان»: در این درس مفهوم دنیاخواهى و آخرتطلبى و مراتب این دو، و نیز ویژگیهاى بیستگانه اهل دنیا آمده است؛
درس هاى یازدهم، دوازدهم و سیزدهم، «اوصاف اهل آخرت»: در این درسها اوصافى مانند: حیا، بیداردلى، خوف از عظمت الهى، توجه به خدا، معرفت ناب به خدا، مبارزه با نفس اماره، محو شدن در جمال ربوبى و مورد عنایت خداوند بودن براى آخرتطلبان برشمرده شده است؛
درس چهاردهم، «مقام و معرفت زاهدان»؛
درس پانزدهم، «نقش ارزشى روزه و سكوت»: در این درس، سكوت به مثابه آبادكننده دل اولیاى خدا توصیف شده است؛
درس شانزدهم، «مؤمنین رهیافته به یقین و باریابى به رضوان حق»؛
درس هفدهم، «ویژگیهاى زندگى گوارا و پایدار»؛
درس هجدهم، «موفقیت در آزمون الهى و عنایات ویژه خداوند»؛
درس نوزدهم، «مقام عابدان و رسولان الهى»: در این درس عناوینى مانند نقش تعقل در مقام عبادت، و نیز نقش یاد خدا و گریز از غفلت در مقام آنان، تأثیر كمگویى و كمخورىِ (معقول) در شناخت و ادراك، مطرح شده است؛
درس بیستم، «چگونگى محبت به خدا»: در این درس مطالبى درباره رابطه زهد و عبادت با محبت خدا، رابطه گریه با محبت خدا و نقش رفاقت و دوستى با علما و فقرا در محبت به خداوند آمده است.
گفتنی است این کتاب در سال 1387 در قالب مجموعه آثار حضرت استاد با عنوان «مشکات» چاپ و منتشر شده است.