به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت الله مصباح یزدی، رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در سی و یکمین نشست انجمن فارغ التحصیلان این مؤسسه، با بیان اینکه زندگی انسانی دارای ابعاد مختلفی است، این سؤال را مطرح کرد که قلمرو دین کجاست؟ آیا دین حوزه خاصی از زندگی را دربرمیگیرد و مانند دیگر حوزه ها، متصدیان آن باید تنها در همان حوزه کار کنند یا خیر؟
آیت الله محمدتقی مصباح یزدی در پاسخ به این سؤال اظهار داشت: سؤال دارای دو جنبه است؛ اگر مراد این باشد که دین در مورد کیفیت زراعت، مصالح ساختمانی، نحوه آشپزی و حتی شیوه طبابت نظر بدهد، این نظر صحیح نیست و وظیفه دین بیان چنین مسائلی نیست؛ اما از جنبه دیگر، بعد ارزشی همه افعال در همه حوزه ها، مشمول دین خواهند بود؛ لذا دین هرچند وظیفه ندارد در کیفیت زراعت نظری ارائه کند، اما در بعد ارزشی آن، یعنی لزوم استفاده از آب و زمین غیر غصبی، دادن زکات محصول و نظایر آن، احکامی را بیان کرده است.
وی با طرح سؤالاتی مانند: قلمرو دین تا کجاست؟ چگونه باید دین را شناخت؟ آیا دین تعبدی محض است و یا عقل هم در شناخت آن و احکامش دخالت دارد؟ آیا مربوط به زمان خاصی است و یا همه زمانها را فراگرفته است؟ خاطرنشان کرد: اینها مسائل اساسی دین هستند که ما به عنوان متولیان تبیین و ترویج دین باید به آنها پاسخ دهیم.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار داشت: آن چه با توجه به تاریخ قطعی از دین اسلام میدانیم این است که از همان صدر اسلام، اختلاف هایی در این مسائل اساسی بوده است؛ برخی گمان کردند، دین فقط رابطه انسان با خداست، و اما رابطه انسان با خود و دیگران ربطی به دین ندارد، و در واقع امور دین را از امور دنیا جدا کردند؛ لذا هنوز جنازه پیامبر اکرم (ص) دفن نشده بود که به فکر افتادند رئیس جامعه و خلیفهای برای پیامبر تعیین کنند، و از همان وقت نیز با تشکیل شورا و انتخابات و رأی گیری خلیفه را تعیین کردند؛ چراکه به نظر آنها ریاست و اداره امور جامعه ربطی به دین نداشت!
وی افزود: این اختلاف نظرها تا امروز نیز وجود دارد، و حتی در بین مسلمانان نیز افراد زیادی هستند که معتقدند مسائلی چون آزادی، حقوق بشر، دموکراسی و نظایر آن، ربطی به دین ندارد؛ حتی افرادی صریحا نوشتند که از قرن هفتم به بعد، عقل بشر کامل شد و لذا دیگر وحی نمی آید؛ چرا که نیاز به وحی و دین مربوط به زمانی بود که هنوز عقل انسان کامل نشده بود.
وی با اشاره به آغاز نهضت اسلامی توسط امام خمینی (ره) اظهار داشت: از سخنان امام (ره) و تأکیدات مکرر ایشان بر عدم جدایی دین از سیاست، معلوم میشود که ایشان چقدر از متحجرین خون دل خوردند؛ همانها که اصلا حضور و دخالت در امور اجتماعی را خارج از شأن یک فرد دین دار میدانستند!
آیت الله مصباح یزدی با بیان اینکه امام (ره) جدا کردن دین از امور اجتماعی و سیاست را از حیلههای شیاطین میدانست، ادامه داد: در همین عصر، علمای بزرگی مانند حضرت آیت الله کاشانی، که چه بسا از نظر علمی از مراجع مشهور افضل بودند، احترام و عظمت ظاهری چندانی نداشتند، چرا که در امور سیاسی دخالت میکردند!
وی با ذکر این نکته که خداوند متعال بر ما منت نهاد و با عنایت خودش، امام (ره) را یاری کرد و این سد را شکست، ادامه داد: امام (ره) هم در تدریس خود و هم در عمل، نشان داد که بخش عظیمی از دین، امور اجتماعی است؛ مگر میشود که انسانی مسلمان باشد و به امور مسلمین اهتمام نداشته باشد.
آیت الله مصباح با بیان اینکه امام (ره) حرکت عظیمی را بر خلاف مسیری که در طول 14 قرن بین مردم شایع بود، شروع کرد؛ ادامه داد: هر چند باید اذعان نمود که قبل از امام (ره) نیز در گوشه و کنار، این مسئله در فکر برخی علماء بود، و مثلا در حکومت صفوی، شاه طهماسب از محقق کرکی اجازه میگرفت، و یا اجازه فتحعلی شاه قاجار را کاشف الغطاء صادر کرد؛ اما چه بسا این احترام پادشاهان و تظاهر آنها به پیروی از علما نیز خود نوعی ظاهرسازی برای فریب عوام بود؛ اما به هر حال کسی که به طور جدی در این مسیر حرکت را آغاز کرد، برای آن تبعید شد، آزارها را متحمل شد، و از سخن خود بازنگشت، حضرت امام (ره) بود.
وی با بیان برخی از شواهد و مقایسه بین قبل و بعد از انقلاب، اظهار داشت: اگر انقلاب نبود، معلوم نبود چه بر سر اسلام آمده بود و اکنون شما کجا بودید؛ وظیفه اصلی علما به عنوان وارثان پیامبران، شناخت دین، حفظ دین مردم، و اقامه دین است؛ لذا اول باید خود ما دین را در تمام سطوح و به صورت جامع بشناسیم.
استاد اخلاق حوزه علمیه با بیان اینکه علم به دین لازم است، اما کافی نیست، افزود: طبق آیه قرآن، بسیاری از افراد علیرغم اینکه علم داشتند، سبب تفرق و اختلاف در دین شدند، زیرا خداوند متعال میفرماید: «و ما تفرقوا الا من بعد ما جاء هم العلم بغیا بینهم»؛ یعنی منشأ اختلاف در دین، خود علمای دین بودند، نه نقص حجت و نقص علم؛ بلکه بعد از علم کامل و اتمام حجت، سوء اختیار آنها سبب ایجاد تفرقه شده است.
وی افزود: عده ای همین امروز نیز آگاهانه و تنها به خاطر منافع شخصی و گروهی، با مسائل دین مخالفت میکنند، و این خطر همه ما را تهدید میکند؛ لذا باید سعی کنیم اولا دین را در جامعیت آن بشناسیم، و ثانیا این دین کامل، جامع و فراگیر که شامل ابعاد ارزشی مربوط به همه ساحتهای زندگی میشود را در جامعه اقامه کنیم و ایجاد اختلاف نکنیم.
آیت الله مصباح یزدی ادامه داد: حتی اگر کسی با عالم دیگری، در زمینه ای اختلاف فهم دارد، نباید آن را در سطح عموم مردم مطرح کرده، سبب ایجاد اختلاف در جامعه شود، چه رسد به اینکه مسئلهای را میداند و اختلاف فهم نیز نداشته باشد، اما به خاطر مسائل شخصی و گروهی سبب ایجاد اختلاف در جامعه شود، که این مصداق بارز «تفرق عن بغی» خواهد بود.
علامه مصباح یزدی خاطر نشان کرد: بعد از انقلاب شکوهمند اسلامی، یکی از مصادیق بارز «تفرق عن بغی» مخالفت با نظام مقدس جمهوری اسلامی، تئوری ولایتفقیه و شخص ولیفقیه است که تصدی این مقام را دارد؛ همان کسی که بینی و بین الله کسی را بهتر از ایشان برای نیابت از امام زمان (عج) سراغ ندارم. لذا حتی اگر کسی در فهم تئوری ولایتفقیه یا تشخیص شخص ولیفقیه اختلاف فهم داشت، نباید با طرح عمومی آن سبب ایجاد تفرقه در جامعه شود، چه رسد به اینکه آگاهانه در جهت تضعیف نظام و تشکیک در برخی سیاستها و حتی مفاهیم وارزشها مانند شهادت و لزوم مبارزه با ظلم و استکبار گام بردارد، که این از بزرگترین کبائر است.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: امروز بزرگترین خطر این است که از خطی که امام ترسیم فرمود و حرکت فکری و عملی که به واسطه انقلاب در جامعه اسلامی بلکه دنیا به وجود آمده است، تخطی کرده و سبب ایجاد اختلاف و تضعیف آن شویم، که بی شک این مسئله از بزرگترین مصادیق « تفرق عن بغی » است.
وی با اشاره به سخنان رهبر معظم انقلاب در مورد لزوم انقلابی بودن حوزه افزود: حوزه انقلابی یعنی حوزهای که اسلام ناب را اقامه کند، و اسلام ناب همان است که امام (ره) معرفی کرد و شامل ابعاد سیاسی و اجتماعی میشود؛ چیزی که به کوری چشم شیاطین بعد از حدود 1400 سال، در قالب نظام اسلامی تحقق پیدا کرده است. اقامه دین با انزوا و فرو رفتن در لاک خود حاصل نمی شود؛ بلکه شیاطین انس و جن میخواهند تا علما منزوی باشند، و این یعنی ارتجاع.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به روایتی، یک قطره از خون مؤمن را از آبروی کعبه بالاتر دانست و افزود: خون صدها هزار از بهترین فرزندان مؤمن این کشور فدا شده است تا این انقلاب و اسلام زنده بماند، و من و شما در سایه آن بتوانیم از فقه و اسلام سخن بگوییم؛ حال اگر کسی در صدد تضعیف این نظام برآید و سبب نفوذ آمریکا و عوامل آن در دستگاه حکومتی و حتی حوزه علمیه شود، چه عذری پیش خداوند متعال خواهد داشت و چگونه پاسخ خون شهدا را خواهد داد؟!
گفتنی است سی و یکمین نشست انجمن فارغ التحصیلان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) روز جمعه 24 اردیبهشت ماه در سالن همایشهای این مؤسسه برگزار شد.