علامه مصباح یزدی: اسلامی کردن علوم با بازیابی علوم غیر دینی بر مبنای اصول اسلامی امکان‌پذیر است

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی آثار حضرت آیت‌الله مصباح یزدی، علامه محمد تقی مصباح یزدی پنج شنبه بیست و یکم اردیبهشت ماه در سومین جلسه از همایش «علم دینی» که به همت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌های استان قم در مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم برگزار شد با اشاره به این‌که علوم بر اساس یک تعریف، به دو دسته دینی و غیر دینی تقسیم می‌شوند، با برشمردن نسبت‌های میان علم و دین، به وجه تفکیک میان علم دینی و غیر دینی مطابق این نسبت‌ها پرداخت و گفت: بر اساس وجه اول از رابطه میان علم و دین، علوم دینی علومی هستند که مسائل آن‌ها، مانند خداشناسی، معاد و نبوت، در متن دین آمده است. بر این اساس، علمی که دارای مسائل مشترک با دین باشد علمی دینی قلمداد می‌شود و علمی که میان آن و دین چنین رابطه‌ای وجود نداشته باشد علم غیر دینی است.
استاداخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به وجه دیگر تفکیک میان علم دینی و غیر دینی، بیان کرد: مطابق این وجه، علومی که با روش عقلی اثبات شوند علم غیر دینی نامیده می‌شوند و علومی را که با استفاده از آیات و روایات اثبات شوند، دینی می‌نامند. وی خاطر نشان کرد که برخی از علوم را می‌توان به هر دو روش اثبات کرد که اگر از جنبه عقلی اثبات شوند علم غیر دینی واگر با روش نقلی ثابت شوند، علم دینی نامیده می‌شوند.
عضو خبرگان رهبری در توضیح وجه سوم تفکیک میان علم دینی و غیر دینی، به علوم واسطه‌ای اشاره کرد و توضیح داد: برخی از علوم، مانند ادبیات عرب، همچون ابزار برای فهم علوم وحیانی به کار می‌روند، و به این مناسبت علوم دینی نامیده می‌شوند.
علامه مصباح یزدی خاطر نشان ساخت که علوم غیر دینی گرچه به لحاظ روش یا موضوعات با علوم دینی متفاوت هستند، اما علم ضد دینی محسوب نمی‌شوند.
وی با بیان این‌که نتایج علومی که منتشر می‌شوند دلیل بر قطعی بودن آن‌ها نیست، خاطر نشان کرد: انتظار از علوم، ارائه راه حل روشمند برای مسائل جاری است.
این استاد اخلاق حوزه علمیه قم ادامه داد: برخی از نظریه‌های ارائه شده پس از گذشت مدتی باطل می‌شوند که این منسوخ شدن نظریه‌ها و فرضیه‌ها، هم در میان علوم دینی وجود دارد و هم در علوم غیر دینی، و ضمانتی هم برای قطعی بودن تمام علوم وجود ندارد.
عضو خبرگان رهبری افزود: اختلاف نظر در بسیاری از رشته‌های علمی وجود دارد و هنگامی که دو پاسخ و راه حل متفاوت برای یک مسأله ارائه می‌شود، یکی از آنها خلاف آموزه‌های اسلامی است.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) تصریح کرد: برخی شیوه‌ها و راه حل‌ها موافق اصول دینی هستند و برخی دیگر مخالف؛ راه حل‌هایی که موافق اصول اسلامی هستند دینی، و راه حل‌های دیگر غیر دینی یا ضد دینی هستند.
آیت‌الله مصباح یزدی با بیان این‌که برخی از راه حل‌ها خنثی هستند، خاطر نشان کرد: برخی از راه حل‌ها مفسده انگیز و ضد دین هستند و علوم حاصل نیز ضد دینی هستند، اما این بحث استثنائات را در بر نمی‌گیرد.
وی ادامه داد: گاه علمی در خاستگاه خودش مطرح می‌شود و مورد قبول واقع می‌شود، هر چند که علمی ظنّی و غیر یقینی است، و سپس در گستره جهان نشر پیدا می‌کند، ولی اگر این علم بر خلاف آموزه‌های دینی و مبتنی بر باورهای مادیگرایانه باشد ضد دینی است، هر چند علمی مقبول در میان جوامع علمی باشد.
رئیس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) موضوع اسلامی کردن علوم رادارای ارتباط مستقیم با دینی یا ضد دینی بودن علوم دانست و گفت: بسیاری از نظریات علمی که در دانشگاه‌های کشور مطرح می‌شوند، یا مبتنی بر آموزه‌های مادیگرانه هستند یا روش‌های آن‌ها بر خلاف اصول اسلامی هستند.
عضو خبرگان رهبری افزود: افرادی که با وضعیت فرهنگی کشور آشنایی دارند می‌دانند که حدود یک قرن است که تلاش می‌شود کتبی آموزشی تألیف و منتشر شود که با اصول دینی ضدیت داشته باشند.
این استاد اخلاق حوزه علمیه قم تأکید کرد: جریانی که تلاش در ترویج علوم ضد دینی در کشور دارند همان جریانی هستند که حجاب، عزاداری و دیگر ارزش‌های اسلامی را مورد هجمه قرار داده بودند و اگر علوم غیر دینی در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود نشان دهنده آن است که کسانی که این علوم را برای ما توصیه و تبلیغ کرده‌اند این کار را جهت‌دار انجام داده‌اند.
علامه مصباح یزدی با تأکید بر اسلامی نمودن علوم خاطرنشان کرد: در تمامی رشته‌های علمی باید علوم اسلامی اقتباس شوند و از ریزه‌خواری از سفره دیگران پرهیز کنیم. اسلامی کردن بدین معناست که علوم مخالف اصول اسلامی تغییر داده شوند و بر اساس آموزه‌های اسلامی تجدید شوند.
وی با بیان این‌که همه کسانی که عالم علوم تجربی هستند منکر ماوراء و جهان دیگر نیستند، تصریح کرد: مطالبی که در کتب درسی اصطکاک با علوم دینی دارند، مانند برخی از علوم انسانی، نباید متن درسی و آموزشی قرار داده شوند و باید متونی که سازگاری با آموزه‌های اسلامی دارند در متون آموزشی گنجانده شوند که البته می‌توان در کنار آن به سایر نظرات علمی نیز ارجاع داد.
این استاد حوزه علمیه قم توضیح داد: برخی از علوم، مانند ریاضی، اصطکاکی با اسلام ندارند و اسلامی کردن آن‌ها معنایی ندارد، چون نسبتی با اسلام ندارند.