مؤمن را به مَثَل كوهى استوار گفتهاند كه حوادث و تندبادهاى روزگار او را از پاى در نخواهد آورد. بىگمان، پیوستگى و ارتباط او با مبدأ هستى و مركز قدرت لایزال و منبع عزت لم یزل، موجب این صلابت و استحكام اعجابانگیز است.
آنان زورق دل را در میان دریاى پرتلاطم حوادث به ریسمان محكم الهى بستهاند و لذا امواج كوهپیكر آن كوچكترین لرزش و آسیبى به آن نخواهند رساند.
آرى، آنان به یاد خدا دل دادهاند و به ذكر پروردگار سر سپردهاند كه به چنین آرامش و اطمینانى دست یافتهاند.
یكى از بالاترین مصادیق یاد خدا نماز است كه أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِكْرِی پرده از این راز برداشته و آدمیان را در روزگار پرغوغا به ویژه در عصر رقابت در میدان تكنیك و صنعت به فضایى آرامبخش فرامىخواند و آهنگ پرطنین أَلا بِذِكْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ را در گوش جان او مىنوازد. دل آرام گیرد به یاد خداى. و چه خوش گفتهاند: زندگى بدون نماز و نیایش چون جامى خالى است كه هنگام تولّد به لب گرفته و در هنگام مرگ آن را دور مىاندازیم.
چند نكته در باب نماز
اینك به چند نكته در باب نماز مىپردازیم:
1. حقیقت صلوة عبارت است از مواصلت میان خداوند و بنده و انسان بدون طهارت شایسته حضور در آن بارگاه نیست؛ پس باید وضو گرفت و با بدنى پاك به نماز ایستاد.
2. ارباب مراقبت گویند: وضو را باید با تأنّى و از سر خضوع گرفت و به معانى و اسرار آن توجه كرد كه حضور قلب در نماز به اندازه حضور انسان در وضو است.
3. پیش از شروع نماز باید دل را از آنچه كه دنیوى و موجب تشتّت خاطر است فارغ گردانید تا در نماز بفهمد كه چه مىكند و چه مىخواند و مست از غفلت و مشمول لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكارى نباشد و از این رو گفتهاند: اِذا حَضَرَ الْعِشاءُ وَ الْعَشاءُ فَقَدِّمُوا الْعَشاءَ.
4. قبل از نماز باید به مستحبات پرداخت كه تیرگىهاى دل به بركت نور آنها برخیزد و باطن نمازگزار شایستگى مناجات پیدا كند و نفحات روحبخش الهى وزیده و بركات نامتناهى بر وى نازل گردد.
5. نماز را شایسته است كه به جماعت بخوانند كه ارواح مؤمنان با اجتماع وحدت پیدا مىكند و اگر احیاناً یكى غافل بود دیگران كه حاضرند غفلت او را جبران كرده و نماز ناقص او كامل گردد.
6. پیامبر(صلى الله علیه وآله) از شدت رحمت و شفقت بر امّت خواست كه آنها را از مقامات و احوال خود در شب معراج برخوردار گرداند و لذا وقتى كه بر بساط قرب الهى قدم گذارد، درخواست نمود كه از این كرامت تحفهاى براى امّت خود بیاورد، و لذا نماز را كه صورت حال او بود با او همراه كردند تا هنگام بازگشت از سفر معراج با امّت در میان نهد و لذا نماز را معراج مؤمن گفتهاند.
7. نماز حرمى باشكوه از حرمهاى الهى است كه بابى براى ورود دارد با تكبیرة الاحرام و بابى براى خروج دارد با سلام و چندین موقف دارد با جلوههایى از جلوات الهى و پذیرایىهایى شایسته از میهمان.
جاى تأسّف است كه انسان به چنین حرمى وارد شود و غافل بیرون رود بدون آنكه مشاهده و مكالمهاى كند و از مائدهاى بهره بگیرد.
8. در شكل ظاهرى نماز سرّ عبادت تمامى فرشتگان نهفته است. چون برخى از آنها همواره در حال ركوع و برخى همیشه در حال سجود و برخى قیام و برخى قعود و برخى دعا و برخى استغفار و برخى تلاوت و برخى تسبیح و برخى تحمید و برخى صلوات بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) هستند. پس نمازگزار با هر یك از بخشهاى نماز خود، در سلك گروهى از فرشتگان درمىآید.
درباره این كتاب
بىتردید در باب نماز زیباترین و عالىترین سخنان را پیامبر رحمت و خاندان عصمت ـ علیهم صلوات الله ـ بیان نموده و وارثان آنها با برداشتهاى زیبا و دلانگیز خود تشنگان حقیقت را از آن كوثر معرفت جرعهها نوشاندهاند.
یكى از آن دلباختگان كوى حق، استاد عالىمقام حضرت آیة الله مصباح یزدى سنگربان مقاوم و پرصلابت فكر و فرهنگ و اندیشه و ایمان است كه تفسیر مَنْ اَخْلَصَ للهِِ اَرْبَعینَ صَباحاً را عملا به نمایش گذارده و ینابیع حكمت را با بیان و بنان خود به سوى مشتاقان جارى ساخته و دهها اثر جاودان به یادگار نهاده و مصداق عَیْناً یَشْرَبُ بِها عِبادُ اللهِ است. این اثر نیز در باب نماز از میان گفتهها و نوشتههاى آن بزرگوار برگرفته، به صورت مستقل عرضه مىگردد.
امید آنكه مقبول حضرت حق و ذخیره براى روزى باشد كه لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ.
با آرزوى تعجیل در ظهور مهدى امم و منجى عالم ارواحنا فداه ـ و سلامتى و طول عمر پیشواى عظیم الشأن جمهورى اسلامى ایران حضرت آیة الله خامنهاى دامت بركاته ـ.
سید محمدرضا غیاثى كرمانى