اقتضای نگاه توحیدی دربارۀ این مسئله
اقتضای نگاه توحیدی دربارۀ این مسئله
آنچه در این باب مستقیماً با اعتقادات توحیدی و ادیان الهی و به‌خصوص دین اسلام ارتباط پیدا مي‌کند این است که قائل باشیم به اینکه کل هستی یک آفریدگار دارد و او واجد همۀ کمالات و صفات خیر است و هیچ نقص و شری در وجودش نیست؛ همه چیز آفریدۀ اوست و او همه چیز را براساس حکمت و مصلحت آفریده است.
* چرایی خلقت شرور
بعد از طرح اجمالی دیدگاه توحیدی در این باب، پرسش مهمی رخ مي‌نماید: «شرور را خداوند برای چه خلق کرده است؟» به بیان دیگر، از نظر عقلی چگونه مي‌توان توجیه کرد که خداوند حکیمی این شرور را بیافریند که خیر محض است و جز خیر چیزی را نمي‌خواهد و هیچ صفت زشت و هیچ عامل شری در وجودش نیست؟
بحث‌های بسیار عمیق و گسترده‌ای در این‌باره، در طول دوره‌های مختلف تاریخ اسلام در بین اندیشمندان درگرفته که مشهورترین پاسخ فلسفی این است که این شرور در واقع اموری عدمي‌اند و در حقیقت، عنوان «خلق» و «ایجاد» و «صدور» و... بر آنها صدق نمي‌کند.
این تحلیل، هرچند اشکال دقیق فلسفی مربوط به مناسبات علت و معلول را برطرف مي‌کند ـ چگونه از علتی که خیر محض است معلولی صادر مي‌شود که شر است ـ این پرسش همچنان باقی مي‌ماند که چرا عالَم به‌گونه‌ای خلق نشده که این امور عدمی از آن انتزاع نشوند؟ آتشی که مي‌سوزاند، بیماري‌ای مانند سرطان یا کرونا که انسان را از پا در مي‌آورد، و
امثال اینها، اموری وجودی‌اند، هرچند با تحلیل عمیقی بگوییم که حیثیت شر بودن آنها به عدم برمي‌گردد. بالاخره این پرسش مطرح مي‌شود که چرا خدای حکیم و مهربان، این امور زیان‌بار را خلق کرده است؟
همچنین همۀ مسلمان‌ها بلکه اهالی همۀ ادیان معتقدند در عالَمِ ابدی، دو سرا هست؛ یکی سرای بهشت که هیچ شری در آن نیست، و دیگری سرای جهنم که هیچ خیری در آن نیست. لیکن این سؤال مطرح مي‌شود که اگر خدای متعال جهنم را خلق نمي‌کرد چه مي‌شد؟
