یادداشت نگارنده

یادداشت نگارنده

بسم الله الرحمن الرحیم

الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَیْكَ لِتُخْرِجَ النّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلی صِراطِ الْعَزِیزِ الْحَمِیدِ؛ ابراهیم:1؛ «این كتابی است كه آن را به سویت فرو فرستادیم تا به خواست خداوند مردم را از تاریكی‌ها به روشنایی برون آری و به راه خداوند شكست‌ناپذیر و ستوده رهنمون سازی».

قرآن مجید، برترین و آخرین پیام خداوند و بزرگ‌ترین گوهر گران‌بهای به‌جای مانده از پیامبر گرامی سرچشمه جوشان معارف اسلامی و مدار و محور اتحاد تمامی مسلمانان است. این اقیانوس بی‌كران كه به ژرفای حقایق آن نمی‌توان رسید و شگفتی‌هایش را پایانی نیست،(1) پا به پای زمان، همانند خورشید و ماه بر همه ملت‌ها در طول زمان می‌تابد(2) و بر یكایك بینش‌ها، گرایش‌ها و كنش‌های هر ملتی، آیه یا آیاتی از آن انطباق می‌یابد و راه‌گشای انسان‌های تشنه حقیقت است.(3)

نخستین گام برای ورود به دریای بی‌كران قرآن و نوشیدن و نیوشیدن معارف حیات‌بخش آن، شناخت دقیق این كتاب گران‌سنگ و راه صحیح فهم آن است. آنان كه

1. اقتباس از فرمایش علی(علیه السلام) كه فرمود: « لا یفنی عجائبه ولا تنقضی غرائبه» (نهج البلاغه، تنظیم و تصحیح صبحی صالح، كلام 18).

2. اشاره به حدیث شریف نقل شده از امام صادق(علیه السلام) كه فرمود: «یجری كما یجری اللیل والنهار وكما تجری الشمس والقمر» (محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 23، ص 79).

3. اشاره به حدیث شریف نقلشده از امام باقر(علیه السلام) كه فرمود: «ان القرآن یجری من اوله الی آخره ما قامت السموات والارض ولكل قوم آیة یتلونها» (محمدباقر مجلسی، همان، ج 24، ص 328).‌

قرآن را آن ‌گونه كه هست، نشناخته‌اند، آن ‌گونه كه باید، به آن ارج نمی‌نهند و چنان‌كه بایسته است، از آن بهره نمی‌برند و به جای اینكه از انس با قرآن لذت ببرند، دل‌زده و خسته می‌شوند و سرانجامِ كارشان بدان‌جا می‌كشد كه از آن جز زیان و گمراهی بهره‌ای نمی‌برند.(1)

از میان راه‌های مختلفی كه برای شناخت این كتاب بزرگ و راه‌یابی به فهم معارف آن فراروی بشر قرار دارد، نزدیك‌ترین و بهترین راه، بهره‌گیری از بیانات نورانی خود قرآن است و این سنت نیكویی است كه به پیروی از امامان معصوم(علیهم السلام) قرآن‌شناسان شیعه، و از آن جمله، مرحوم علامه طباطبایی(قدس سره) كه همه قرآن‌پژوهان دوران ما وام‌دار ایشان‌اند، دنبال كرده‌اند.

كتابی كه پیش رو دارید، تقریر بیانات استاد فرزانه و مفسر گران‌قدر آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی ـ مد ظله العالی ـ است كه طی چندین دوره تدریس معارف قرآن در مدرسه مبارك حقانی و مؤسسه پربركت در راه حق، فضلای ارجمند حوزه علمیه قم را از چشمه زلال آیات قرآن در شناخت این كتاب مبارك سیراب كردند و با قلم قاصر اینجانب نگارش یافته و احیاناً نكاتی بر آن افزوده شده است. بدون هیچ گزافه‌گویی، محاسن، استواری‌ها و غنای محتوای این نوشتار، محصول اندیشة ناب استاد معظم و ضعف‌ها و كاستی‌های آن برخاسته از ناتوانی و نقص نگارنده است؛ به همین دلیل پیشنهادها و انتقادات خوانندگان گرامی را به جان خریدارم و از ساحت مقدس آن استاد گرامی از این بابت پوزش می‌طلبم.

بر خود لازم می‌دانم از همة عزیزانی كه در مراحل مختلف چاپ و نشر، تلاش صمیمانه داشته‌اند، سپاسگزاری كنم. خداوند متعال بر توفیقاتشان بیفزاید؛ ان شاء الله.

وَآخِرُ دَعْوَانَا أَنِ الْحَمْدُ لِلّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ

محمود رجبی

1. وَلاَ یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إلاَّ خَسَاراً (اسراء:82).