فهرست مطالب

تمسك به آیه 62 بقره و 17 حج براى اثبات پلورالیزم دینى

تمسك به آیه 62 بقره و 17 حج براى اثبات پلورالیزم دینى

طرفداران نظریه كثرت گرایى دینى، از سویى مجموعه اى از زیربناها و مؤیدات فكرى و فلسفى را براى این تئورى فراهم كرده اند و از سوى دیگر افرادى كه تحت تأثیر این گرایش غربى واقع شده بودند، درصدد برآمدند كه از منابع دین اسلام نیز شواهدى براى صحت این نظریه پیدا كنند. توضیح آنكه: همچنان كه بیان شد این شبهه و طرز فكر در مغرب زمین پیدا شد و به تدریج به مشرق زمین و كشورهاى اسلامى سرایت كرد و عده اى تحت تأثیر این تفكر واقع شدند و آن را پذیرفتند; بعضى هم از خارج دستور گرفتند كه این تفكر را در جامعه شایع كنند. روشن است كه اگر این فكر در یك كشور اسلامى رواج پیدا كند، مسلّماً به ضرر اسلام و به نفع ادیان دیگر است. چون اگر قرار شد در این كشور كه اكثریت قریب به اتفاق مردم آن مسلمان هستند، بگوییم اسلام با مسیحیت یا یهودیت تفاوتى ندارد، این امر از سویى زمینه تبلیغ سایر ادیان و مذاهب را فراهم مى كند و از سوى دیگر موجب افزایش اختلاف بین ادیان در داخل كشور مى شود. استعمارگران و دشمنان اسلام نیز كه از هر اختلافى بهره بردارى مى كنند چنین فرصتى را غنیمت مى شمارند و در نهایتْ مسأله كثرت گرایى دینى به سود آنها تمام مى شود.

به هر حال، عده اى سعى كردند كه از منابع اسلامى مؤیداتى را براى این مطلب پیدا كنند. چون سایر مباحث فلسفى، تاریخى، سیاسى و اجتماعىِ این بحث تأثیر چندانى در اعتقاد جوانان ما نمى گذارد. شبهاتى كه ممكن است بیشتر در جوانان مسلمان اثر سوء بگذارد، این است كه چنین وانمود شود كه اسلام نیز، همین گرایش را تأیید مى كند. به همین جهت، چند دهه است كه فعالیت هایى انجام مى شود تا از آیات قرآن، رفتار پیغمبر اكرم(صلى الله علیه وآله) و ائمه اطهار(علیهم السلام) و احكام فقهى و بین المللى اسلام، دلایلى را بتراشند تا ثابت كنند كه خود اسلام هم نمى گوید كه همه مردم باید مسلمان باشند; خود اسلام هم ادیان دیگر را قبول دارد و آنها را به عنوان دین حق به حساب مى آورد; پیروان آنها را اهل نجات مى داند.

طرّاحان این شبهه چند آیه پیدا كردند كه به یك معنا از جمله آیات متشابه هستند. پیش از این اشاره شد كه بعضى از آیات قرآن نوعى تشابه دارند كه مفسده جویان و فتنه انگیزان مى توانند از آنها سوء استفاده كنند. در بین آیات متشابه چند آیه وجود دارد كه مى توان چنین برداشت نادرستى از آنها كرد. از جمله این آیه كه مى فرماید: «إن الذین آمنوا و الذین هادوا و النصارى و الصابئین من آمن باللّه و الیوم الآخر و عمل صالحاً فلهم أجرهم عند ربّهم و لا خوف علیهم و لا هم یحزنون»1. عده اى خواستند از این آیه چنین استفاده كنند كه خود قرآن مى گوید تفاوتى بین مؤمن، یهودى، نصرانى و صابئى نیست. عامل نجاتْ ایمان به خدا و روز قیامت است. اگر یهودى هم ایمان به خدا و روز قیامت داشته باشد، اهل نجات است. پس خود اسلام هم نمى گوید همه مردم باید مسلمان باشند; بلكه مى گوید یهودى هم اگر ایمان به خدا و روز قیامت دارد، او هم اهل نجات است; نصرانى هم به همین صورت; صابئین هم اگر ایمان به خدا و روز قیامت داشته باشند، اهل نجات هستند. حتى در آیه دیگرى از مشركین هم یاد شده است2. بهتر است در همین جا جواب این شبهه را بیان كنم. چون اگر بخواهیم همه شبهات را ذكر كنیم و بعد به جواب آنها بپردازیم، شاید فرصت كافى براى پاسخگویى نباشد و شبهه باقى بماند.


1. بقره، 62.

2. حج، 17.